12.06.2013 Views

rogor movemzadoT pedagogTa sasertifikacio gamocdisaTvis

rogor movemzadoT pedagogTa sasertifikacio gamocdisaTvis

rogor movemzadoT pedagogTa sasertifikacio gamocdisaTvis

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

gamocdebis erovnuli centri<br />

<strong>rogor</strong> <strong>movemzadoT</strong> <strong>pedagogTa</strong><br />

<strong>sasertifikacio</strong> <strong>gamocdisaTvis</strong><br />

qimia<br />

Tbilisi<br />

2013


Sinaarsi<br />

Sesavali ....................................................................................................................................................................................... 3<br />

sagamocdo programa ......................................................................................................................................................... 4<br />

testis savaraudo struqtura .............................................................................................................................. 11<br />

2011 wlis sagamocdo varianti ............................................................................................................................. 12<br />

2011 wlis testis swori pasuxebi da Sefasebis sqemebi ........................................................... 32<br />

2012 wlis sagamocdo varianti ........................................................................................................................... 38<br />

2012 wlis testis swori pasuxebi da Sefasebis sqemebi ........................................................... 57<br />

rekomendebuli literaturis sia ................................................................................................................... 63<br />

2


Sesavali<br />

saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministros gadawyvetilebiT<br />

unda Catardes qimiis maswavlebelTa <strong>sasertifikacio</strong> gamocdebi, romlebic<br />

iTvaliswinebs <strong>pedagogTa</strong> kvalifikaciis Semowmebasa da Sesabamisi<br />

sertifikatis gacemas.<br />

<strong>sasertifikacio</strong> gamocdis mizania, Seamowmos maswavlebelTa codnisa da<br />

pedagogiuri unarebis Sesabamisoba maswavleblis profesiuli standartiT<br />

(sabazo da saSualo safexuri) gaTvaliswinebul moTxovnebTan.<br />

winamdebare krebulis daniSnulebaa sabazo da saSualo skolis qimiis<br />

pedagogebs gaacnos sagamocdo programa, testur davalebaTa nimuSebi da<br />

maTi swori pasuxebi, amoxsnebi, Sefasebis sqemebi da kriteriumebi.<br />

krebulSi SegxvdebaT iseTi sakiTxebic, romlebic scildeba saskolo<br />

programis kurss, Tumca Setanilia maswavleblis profesiul standartSi.<br />

vimedovnebT, rom krebulSi mocemul testur davalebaTa gacnoba da<br />

Sesabamisi Teoriuli masalis safuZvlianad gameoreba saTanado daxmarebas<br />

gagiwevT <strong>sasertifikacio</strong> <strong>gamocdisaTvis</strong> momzadebasa da sasurveli Sedegis<br />

miRwevaSi.<br />

gisurvebT warmatebas!<br />

3


sagamocdo programa<br />

qimiis sagamocdo programa efuZneba sabazo da saSualo safexuris<br />

maswavleblis profesiul standarts qimiaSi da Sedgenilia gamocdebis<br />

erovnuli centris sabunebismetyvelo mecnierebaTa jgufisa da centrTan<br />

arsebuli sakonsultacio sabWos mier. sabWos SemadgenlobaSi Sediodnen<br />

saqarTvelos umaRlesi saswavleblebis, kvleviTi institutebisa da sajaro<br />

skolebis warmomadgenlebi.<br />

sagamocdo programis marcxena svetSi mocemulia sakiTxTa CamonaTvali,<br />

xolo marjvena svetSi dazustebulia, Tu risi codna moeTxoveba pedagogs<br />

Sesabamisi sakiTxis garSemo <strong>sasertifikacio</strong> gamocdis Casabareblad.<br />

nivTierebis qimiuri<br />

arsi, narevi da<br />

naerTi<br />

martivi da rTuli<br />

nivTierebebi<br />

nivTierebis<br />

raodenoba<br />

atomis aRnagoba.<br />

periodulobis<br />

kanoni da<br />

perioduli sistema<br />

atomis ZiriTadi<br />

maxasiaTeblebi<br />

bunebaSi gavrcelebuli nivTierebebi, xelovnurad<br />

miRebuli nivTierebebi da maTi daniSnuleba.<br />

nivTierebebis gasufTavebis xerxebi. dispersiuli<br />

sistemebi: heterogenuli da homogenuri narevebi. narevis<br />

komponentebad dayofa, Tvisebrivi da raodenobrivi<br />

Sedgenilobis dadgena.<br />

qimiuri analizis meTodebi: gravimetria, titrimetria,<br />

fotometria.<br />

martivi da rTuli nivTierebebi, alotropia. metalebi da<br />

arametalebi.<br />

oqsidebi, fuZeebi, mJavebi da marilebi, maTi klasifikacia,<br />

miRebis xerxebi da Tvisebebi.<br />

kavSiri sxvadasxva klasis naerTebs Soris.<br />

kompleqsuri naerTebis zogadi daxasiaTeba.<br />

moli. avogadros kanoni. airis moluri moculoba. airis<br />

fardobiTi simkvrive.<br />

idealuri airis ZiriTadi gantoleba da misi gamoyeneba.<br />

radioaqtiuroba. alfa-, beta- da gama-gamosxiveba. atomis<br />

aRnagobis modelebi. atombirTvuli reaqciebi. masis<br />

defeqti. stabiluri da arastabiluri izotopebi.<br />

eleqtronis buneba. eleqtronuli Rrublebi da<br />

orbitalebi. kvanturi ricxvebi. paulis principi. hundis<br />

wesi. umciresi energiebis principi (kleCkovskis wesi).<br />

eleqtronuli formulebi. orbitaluri diagramebi. s-, p-, dda<br />

f –elementebi.<br />

qimiur elementTa klasifikaciis istoria.<br />

periodulobis kanoni da elementTa perioduli sistema,<br />

periodulobis kanonis Tanamedrove formulireba.<br />

perioduli sistema da atomis aRnagoba.<br />

elementebis atomTa ZiriTadi maxasiaTeblebi: atomis<br />

radiusi, ionizaciis potenciali, eleqtronisadmi swrafva,<br />

eleqtrouaryofiToba. Jangvis ricxvi.<br />

4


qimiuri bma<br />

qimiuri reaqciebis<br />

klasifikacia.<br />

qimiuri kinetika<br />

qimiuri bmebi da molekulaTaSorisi urTierTqmedebis<br />

Zalebi.<br />

nivTierebaTa Tvisebebis damokidebuleba nivTierebis<br />

agebulebaze.<br />

kristaluri mesris tipebi – ionuri, atomuri,<br />

molekuluri, metaluri.<br />

qimiuri bmebis warmoqmnis meqanizmebi.<br />

kovalenturi bmis warmoqmnis donorul-aqceptoruli<br />

meqanizmi.<br />

eleqtronuli orbitalebis hibridizacia. sigma- da pibmebi.<br />

bmis maxasiaTeblebi: bmis sigrZe, bmis energia,<br />

jeradoba, gezuroba.<br />

atomis aRnagoba da valentoba.<br />

molekuluri orbitalebis Teoria.<br />

qimiuri reaqciebis klasifikacia steqiometriis, siTburi<br />

efeqtis, Jangva-aRdgenis da Seqcevadobis mixedviT.<br />

Jangva-aRdgenis reaqciebi, maTi klasifikacia. JangvaaRdgeniTi<br />

reaqciebis tolobebis Sedgena.<br />

qimiuri reaqciis siTburi efeqti, enTalpia, ekzoTermuli<br />

da endoTermuli reaqciebi.<br />

qimiuri reaqciis myisieri da saSualo siCqare. qimiuri<br />

reaqciis siCqareze moqmedi faqtorebi.<br />

moqmed masaTa kanoni. qimiuri reaqciis rigi.<br />

katalizi da katalizatori.<br />

Seqcevadi da Seuqcevadi reaqciebi.<br />

qimiuri wonasworoba. wonasworobis mudmiva. qimiur<br />

wonasworobaze moqmedi faqtorebi. le-Satelies principi.<br />

xsnarebi heterogenuli da homogenuri narevebi (suspenzia, emulsia,<br />

WeSmariti xsnari). koloiduri xsnarebi (geli da zoli).<br />

xsnadoba da xsnadobaze moqmedi faqtorebi.<br />

gaxsnili nivTierebis koncentraciis gamosaxvis xerxebi<br />

(nivTierebis masuri wili, moluri koncentracia).<br />

eleqtrolituri<br />

disociaciis<br />

Teoria<br />

eleqtrolituri disociacia, eleqtrolitebi da<br />

araeleqtrolitebi.<br />

tuteebis, mJavebisa da marilebis eleqtrolituri<br />

disociacia. ionuri reaqciebi.<br />

fuZeebi, mJavebi protonuri da eleqtronuli Teoriebis<br />

mixedviT.<br />

eleqtrolituri disociaciis xarisxi da disociaciis<br />

mudmiva. susti, saSualo, Zlieri eleqtrolitebi.<br />

5


arametalebis<br />

calkeuli<br />

warmomadgenlebi<br />

marilTa hidrolizi. hidrolizis xarisxi.<br />

wylis ionuri namravli da wyalbaduri maCvenebeli (pH).<br />

buferuli xsnarebi.<br />

wyalbadi: zogadi daxasiaTeba1 , miReba2 , fizikuri da<br />

qimiuri Tvisebebi, gamoyeneba.<br />

wyali: wylis fizikuri da qimiuri Tvisebebi. wylis<br />

gasufTavebis xerxebi.<br />

qlori: zogadi daxasiaTeba, miReba, fizikuri da qimiuri<br />

Tvisebebi. gamoyeneba. qloris naerTebi.<br />

qlorwyalbadi da marilmJava: daxasiaTeba, miReba,<br />

fizikuri da qimiuri Tvisebebi, gamoyeneba. qloridebi,<br />

maTi aRmomCeni reaqcia.<br />

zogadi cnobebi ftorze, bromze da iodze. halogenebis da<br />

maTi wyalbadnaerTebis Tvisebebis Sedareba.<br />

Jangbadi: zogadi daxasiaTeba, miReba, fizikuri da qimiuri<br />

Tvisebebi, gamoyeneba. ozonis miReba, misi fizikuri da<br />

qimiuri Tvisebebi.<br />

gogirdi: zogadi daxasiaTeba, alotropiuli<br />

modifikaciebi. miReba, fizikuri da qimiuri Tvisebebi,<br />

gamoyeneba.<br />

gogirdwyalbadi: molekulis aRnagoba. miReba, fizikuri<br />

da qimiuri Tvisebebi, gamoyeneba.<br />

gogirdis oqsidebi: molekulis aRnagoba. miReba, fizikuri<br />

da qimiuri Tvisebebi, gamoyeneba. gogirdovanmJava da<br />

sulfitebi, maTi aRmomCeni reaqcia.<br />

gogirdmJava: miReba, fizikuri da qimiuri Tvisebebi,<br />

gamoyeneba. sulfatebi, maTi aRmomCeni reaqciebi.<br />

VI A jgufis elementebis zogadi daxasiaTeba.<br />

azoti: zogadi daxasiaTeba, miReba, fizikuri da qimiuri<br />

Tvisebebi, gamoyeneba.<br />

amiaki: molekulis aRnagoba, miReba, fizikuri da qimiuri<br />

Tvisebebi, gamoyeneba. amoniumis ionis aRnagoba da<br />

Taviseburebebi. amoniumis marilebi, maTi aRmomCeni<br />

reaqcia.<br />

azotis oqsidebi: zogadi daxasiaTeba.<br />

azotmJava: miReba, fizikuri da qimiuri Tvisebebi,<br />

gamoyeneba. azotmJavas damJangavi Tvisebebi. nitratebi,<br />

maTi daSlis reaqciebi.<br />

fosfori: zogadi daxasiaTeba, miReba, fizikuri da<br />

qimiuri Tvisebebi, gamoyeneba.<br />

fosfini. fosforis oqsidebi da mJavebi. fosfatebi, maTi<br />

aRmomCeni reaqcia.<br />

zogadi cnobebi azotian, fosforian da kaliumian<br />

mineraluri sasuqebze.<br />

1 aqac da Semdgom zogad daxasiaTebaSi igulisxmeba: mdebareoba periodul sistemaSi,<br />

eleqtronuli aRnagoba, izotopuri Sedgeniloba, bunebaSi gavrceleba.<br />

2 aqac da Semdgom miRebaSi igulisxmeba laboratoriuli da samrewvelo meTodebi.<br />

6


metalebis zogadi<br />

daxasiaTeba<br />

metalebis<br />

calkeuli<br />

warmomadgenlebi<br />

organuli naerTebi<br />

da maTi aRnagoba<br />

VA jgufis elementebis zogadi daxasiaTeba.<br />

naxSirbadi: misi alotropebi. fizikuri da qimiuri<br />

Tvisebebi, gamoyeneba.<br />

naxSirbadis oqsidebi: zogadi daxasiaTeba, miReba,<br />

Tvisebebi. naxSirmJava da misi marilebi. karbonatebis<br />

aRmomCeni reaqciebi.<br />

siliciumi: zogadi daxasiaTeba, miReba, fizikuri da<br />

qimiuri Tvisebebi, gamoyeneba.<br />

siliciumis dioqsidi. siliciummJava da misi marilebi.<br />

silikaturi mrewveloba.<br />

IVA jgufis elementebis zogadi daxasiaTeba.<br />

metalTa mdebareoba elementTa periodul sistemaSi.<br />

metalis kristaluri struqtura. metalTa zogadi<br />

fizikuri da qimiuri Tvisebebi.<br />

metalTa aqtiurobis mwkrivi, standartuli eleqtroduli<br />

potencialebis rigi. galvanuri elementebi.<br />

metalTa miRebis zogadi meTodebi.<br />

eleqtrolizi. faradeis kanonebi. eleqtrolizis roli<br />

warmoebaSi.<br />

Senadnobebi, maTi Sedgeniloba, Tvisebebi da gamoyeneba.<br />

metalTa korozia.<br />

natriumi da kaliumi: zogadi daxasiaTeba, miReba,<br />

fizikuri da qimiuri Tvisebebi, gamoyeneba.<br />

natriumis da kaliumis hidroqsidebi da marilebi.<br />

IA jgufis elementebis zogadi daxasiaTeba.<br />

kalciumi da magniumi: zogadi daxasiaTeba, miReba<br />

eleqtroliziT, fizikuri da qimiuri Tvisebebi, gamoyeneba.<br />

Camqrali da Caumqrali kiri.<br />

wylis sixiste da misi Tavidan acilebis xerxebi.<br />

IIA jgufis elementebis zogadi daxasiaTeba.<br />

alumini: zogadi daxasiaTeba, miReba eleqtroliziT,<br />

fizikuri da qimiuri Tvisebebi, gamoyeneba. aluminis<br />

oqsidis da hidroqsidis amfoteruloba.<br />

rkina: zogadi daxasiaTeba, fizikuri da qimiuri Tvisebebi,<br />

gamoyeneba. rkinis oqsidebi da hidroqsidebi. rkinis<br />

ormuxtiani da sammuxtiani ionebis aRmomCeni reaqciebi.<br />

rkinis Senadnobebi _ Tuji da foladi, maTi warmoebis<br />

principis zogadi aRwera.<br />

manganumi: manganumis bunebrivi naerTebi. kaliumis<br />

permanganatis mJangavi Tvisebebi.<br />

organuli naerTebis aRnagoba. qimiuri bmis tipebi<br />

organul naerTebSi. kovalenturi bmis polarizacia.<br />

induqciuri, SeuRlebis da sivrciTi efeqtebi.<br />

izomeriis saxeebi (struqturuli, geometriuli, optikuri,<br />

7


organuli<br />

reaqciebi<br />

naxSirwyalbadebi<br />

funqciuri<br />

jgufebis Semcveli<br />

organuli naerTebi<br />

konformaciuli).<br />

organuli naerTebis klasifikacia da saerTaSoriso<br />

nomenklatura.<br />

organuli reaqciebi (Canacvlebis, mierTebis, eliminirebis,<br />

izomerizaciis).<br />

homolituri da heterolituri gaxleCis meqanizmiT<br />

mimdinare reaqciebi.<br />

organul naerTTa reaqciebis meqanizmebi. nukleofiluri<br />

da eleqtrofiluri reaqciebi.<br />

alkanebi: meTanis homologiuri rigi, aRnagoba, izomeria.<br />

nomenklatura. alkanebis fizikuri da qimiuri Tvisebebi<br />

(wva, Canacvleba, izomerizacia, daSla). meTanis da<br />

alkanebis miRebis meTodebi. alkanebis gamoyeneba. zogadi<br />

cnobebi cikloalkanebze.<br />

alkenebi: eTilenis homologiuri rigi, aRnagoba, izomeria,<br />

nomenklatura. alkenebis fizikuri da qimiuri Tvisebebi<br />

(wva, Jangva, mierTeba, polimerizacia). markovnikovis wesi.<br />

alkenebis miReba da gamoyeneba.<br />

alkinebi: acetilenis homologiuri rigi, aRnagoba,<br />

izomeria, nomenklatura. acetilenis fizikuri da qimiuri<br />

Tvisebebi Tvisebebi (wva, Jangva, Canacvleba, mierTeba, dida<br />

trimerizacia). acetilenis miReba karbididan da<br />

meTanidan. misi gamoyeneba.<br />

alkadienebi: klasifikacia, aRnagoba, izomeria,<br />

nomenklatura. butadien-1,3-is ZiriTadi qimiuri Tvisebebi<br />

(mierTeba, polimerizacia). alkadienebis gamoyeneba.<br />

aromatuli naxSirwyalbadebi: benzoli, aRnagoba,<br />

fizikuri da qimiuri Tvisebebi (wva, Canacvleba, mierTeba).<br />

benzolis homologebi, izomeria, nomenklatura. atomTa<br />

urTierTgavlena toluolis molekulaSi.<br />

urTierTkavSiri naxSirwyalbadebis klasebs Soris.<br />

klasTaSorisi izomerebi.<br />

naxSirwyalbadebis bunebrivi wyaroebi: navTobi, bunebrivi<br />

airi, navTobis Tanmxlebi airi, qvanaxSiri. navTobis<br />

gadamuSaveba da navTobproduqtebi.<br />

hidroqsilis jgufis Semcveli organuli naerTebi<br />

najeri erTatomiani spirtebis homologiuri rigi:<br />

aRnagoba, izomeria, nomenklatura, fizikuri da qimiuri<br />

Tvisebebi (wva, Jangva, dehidratacia, urTierTqmedeba tute<br />

liTonebTan, araorganul da organul mJavebTan). maTi<br />

miReba da gamoyeneba. eTerebis miReba da nomenklatura.<br />

mravalatomiani spirtebis klasifikacia. nomenklatura.<br />

eTilenglikoli da glicerini, maTi ZiriTadi Tvisebebi<br />

(urTierTqmedeba tute liTonebTan, araorganul da<br />

organul mJavebTan, spilenZ(II)-is hidroqsidTan) da<br />

8


gamoyeneba.<br />

fenoli, aRnagoba, urTierTqmedeba metalebTan, tuteebTan,<br />

bromTan da formaldehidTan. atomTa urTierTgavlena<br />

fenolis molekulaSi.<br />

karbonilis jgufis Semcveli organuli naerTebi<br />

aldehidebis homologiuri rigi: aRnagoba, izomeria,<br />

nomenklatura, fizikuri da qimiuri Tvisebebi (Jangva,<br />

aRdgena, mierTeba). aldehidebis miReba da gamoyeneba.<br />

zogadi cnobebi ketonebis Sesaxeb.<br />

karboqsilis jgufis Semcveli organuli naerTebi<br />

najeri erTfuZiani karbonmJavebis homologiuri rigi:<br />

aRnagoba, izomeria, nomenklatura. fizikuri da qimiuri<br />

Tvisebebi (mJavuri Tvisebebi, esterifikacia, Canacvleba,<br />

anhidridebis warmoqmna).<br />

WianWvelmJavas Tavisebureba. karbonmJavebis miReba. zogadi<br />

cnobebi najer da ujer umaRles cximovan mJavebze,<br />

rZemJavasa da mJaunmJavaze.<br />

genetikuri kavSiri spirtebs, aldehidebs da karbonmJavebs<br />

Soris, klasTaSoris izomerebi.<br />

esterebi (rTuli eTerebi) da cximebi<br />

esterebis nomenklatura. esterifikaciis da hidrolizis<br />

reaqciebi.<br />

cximebis Sedgeniloba. myari da Txevadi cximebi, maTi<br />

gamoyeneba. cximebis hidrolizi da hidrogenizacia.<br />

naxSirwylebi<br />

monosaqaridebi: glukoza, aRnagoba, RiajaWviani da<br />

cikluri formebi. glukozis qimiuri Tvisebebi (Jangva,<br />

aRdgena, esterifikacia, daSla sunTqvisa da duRilis<br />

procesSi). glukozis warmoqmna bunebaSi. fruqtoza –<br />

glukozis izomeri.<br />

disaqaridebi: saqaroza, Sedgeniloba, hidrolizi.<br />

polisaqaridebi: saxamebeli da celuloza. maTi aRnagoba,<br />

fizikuri da qimiuri Tvisebebi (hidrolizi, saxameblis<br />

aRmoCena, celulozas nitrireba da acetilireba).<br />

azotSemcveli organuli naerTebi<br />

aminebis klasifikacia, nomenklatura, miReba. aminojgufis<br />

aRnagoba da fuZe Tvisebebi.<br />

anilini, aRnagoba da qimiuri Tvisebebi. atomTa<br />

urTierTgavlena anilinis molekulaSi. anilinis miReba<br />

nitrobenzolidan.<br />

aminomJavebis nomenklatura, amfoteruli buneba,<br />

peptiduri bmis warmoqmna.<br />

cilebis qimiuri Sedgeniloba da struqturebi. cilebis<br />

hidrolizi.<br />

9


unebrivi da<br />

sinTezuri<br />

organuli naerTebi<br />

maRalmolekuluri<br />

naerTebi<br />

bunebrivi da sinTezuri organuli naerTebi.<br />

cocxal organizmebSi mimdinare qimiuri gardaqmnebi:<br />

sunTqva, duRili, fotosinTezi.<br />

bunebrivi saRebrebi.<br />

organul naerTTa roli bunebaSi, mrewvelobasa da yofacxovrebaSi.<br />

ZiriTadi cnebebi: polimeri, monomeri, monomeruli<br />

erTeuli (elementaruli rgoli), polimerizaciis xarisxi.<br />

polimerizaciis da polikondensaciis reaqciebi.<br />

plastmasebi; bunebrivi da sinTezuri kauCukebi; bunebrivi,<br />

xelovnuri da sinTezuri boWkoebi.<br />

10


testis savaraudo struqtura<br />

<strong>sasertifikacio</strong> gamocdis testis maqsimaluri Sefaseba iqneba 70 qula.<br />

minimaluri kompetenciis zRvari Seadgens 60%-s, anu sertifikatis misaRebad<br />

saWiro iqneba minimum 43 qulis dagroveba.<br />

maqsimalur jamur qulaSi im sakiTxTa xvedriTi wili, romlebic scildeba<br />

saskolo programis kurss, magram Setanilia maswavleblis profesiul<br />

standartSi, ar iqneba 10%-ze meti.<br />

zogierTi davaleba moiTxovs im maTematikuri aparatis flobas, romelic<br />

miTiTebulia sabunebismetyvelo mecnierebebis maswavleblis profesiul<br />

standartSi. gaTvaliswinebuli iqneba, rom aseT amocanebSi Sesasrulebeli<br />

gamoTvlebi ar saWiroebdes kalkulatoris gamoyenebas.<br />

testi pirobiTad ori tipis davalebebisgan Sedgeba.<br />

I. daxuruli tipis davalebebi<br />

TiToeul davalebas Tan axlavs 4 savaraudo pasuxi, romelTagan mxolod<br />

erTia swori. am davalebebis maqsimaluri Sefaseba 1 qulaa.<br />

es davalebebi gankuTvnilia codnis, kritikuli gaazrebis, analizisa da sxva<br />

informaciasTan sinTezis unaris Sesamowmeblad.<br />

II. Ria tipis davalebebi<br />

TiToeuli davalebis gaswvriv miTiTebuli iqneba misi maqsimaluri qula.<br />

TiToeuli davaleba moiTxovs werilobiT pasuxs. es davalebebi amowmeben<br />

aplikantis <strong>rogor</strong>c codnis dones, aseve im pedagogiur unarebs, romlebic<br />

asaxulia qimiis maswavleblis profesiul standartSi.<br />

aRniSnul davalebaTa pasuxebi Sefasdeba Semdegi kriteriumebis<br />

gaTvaliswinebiT:<br />

ramdenad zustad da adekvaturad aris gagebuli davalebis TiToeul<br />

komponentSi dasmuli amocana;<br />

ramdenad kargadaa gamovlenili sakiTxebis codna da praqtikul<br />

situaciebSi (amocanis amoxsna, eqsperimentis dagegmva da Catareba) maTi<br />

gamoyenebis unari;<br />

ramdenad srulad, argumentirebulad, logikuri TanmimdevrobiT aris<br />

aRwerili konkretuli davalebis gadaWrisaTvis saWiro yvela nabiji;<br />

ramdenad TvalsaCinod, gasagebad da mkafiodaa warmodgenili naazrevi.<br />

11


2011 wlis sagamocdo varianti<br />

instruqcia davalebebisTvis # 1 _ 30:<br />

davalebaSi dasmulia SekiTxva da mocemulia oTxi savaraudo pasuxi,<br />

romelTagan mxolod erTia swori.<br />

pasuxebis furcelze davalebis Sesabamisi nomris qveS monaxeT ujra, romelic<br />

Seesabameba Tqven mier arCeul pasuxs da dasviT niSani X.<br />

1. TavRia WurWlebSi moaTavses:<br />

I _ natriumis tutis granulebi II _ fosfor(V)-is oqsidis fxvnili<br />

<strong>rogor</strong> Seicvleba TiToeuli WurWelis SigTavsis masa garkveuli drois<br />

Semdeg?<br />

a) orives masa gaizrdeba<br />

b) I-is masa gaizrdeba, II-is Semcirdeba<br />

g) I-is masa Semcirdeba, II-is gaizrdeba<br />

d) orives masa Semcirdeba<br />

2. CamoTvlili airebidan, romlis gamoSroba SeiZleba koncentrirebul<br />

gogirdmJavaSi gatarebiT?<br />

I _ HCl II _ NH3 III _ H2S<br />

a) mxolod I-is b) mxolod II-is g) I-is da III-is d) samives<br />

3. suraTze naCvenebia martivi cda:<br />

WiqaSi moTavsebulia gafiltruli kiriani<br />

wyali, xsnarSi CaSvebulia denis wyaros-<br />

Tan mierTebuli eleqtrodebi da wredSi<br />

CarTulia naTura.<br />

xsnarSi gaatares naxSirorJangi, ris<br />

Sedegadac kiriani wyali jer aimRvra,<br />

Semdeg ki gamWvirvale gaxda.<br />

<strong>rogor</strong> Seicvala am dros naTuris naTeba?<br />

xsnari aimRvra xsnari gamWvirvale gaxda<br />

a) naTura Caqra naTura Camqrali darCa<br />

b) naTura Caqra naTura ainTo<br />

g) naTura anTia naTura Caqra<br />

d) naTura anTia naTura anTebuli darCa<br />

12


4. Tqven gWirdebaT aCvenoT moswavleebs lakmusis feris cvlileba mJava<br />

areSi, magram ar gaqvT mJavas xsnari da mogepovebaT mxolod Semdegi<br />

ori marili:<br />

I _ NaHCO3 II _ NaHSO4<br />

romel marils gamoiyenebdiT am miznis misaRwevad?<br />

a) mxolod I-s b) mxolod II-s g) orives d) arc erTs<br />

5. tutis xsnarSi, uJangbado pirobebSi, azot(II)-is oqsidis gatarebisas:<br />

a) warmoiqmneba nitriti<br />

b) warmoiqmneba nitrati<br />

g) warmoiqmneba nitritis da nitratis narevi<br />

d) reaqcia ar warimarTeba<br />

6. ninos da giorgis daavales CaetarebinaT reaqcia aluminis qloridisa da<br />

natriumis tutis erTnairi koncentraciis xsnarebs Soris. amisaTvis, maT<br />

erTi sinjaridan meoreSi unda gadaesxaT xsnaris mxolod ramdenime<br />

wveTi.<br />

moswavleebma davaleba sxvadasxva wesiT Seasrules:<br />

nino giorgi<br />

<strong>rogor</strong> Sedegebs miiRebdnen nino da giorgi?<br />

a) ninosTan _ warmoiqmneba naleqi, romelic swrafadve qreba;<br />

giorgisTan _ warmoiqmneba naleqi, romelic ar qreba<br />

b) ninosTan _ warmoiqmneba naleqi, romelic ar qreba;<br />

giorgisTan _ warmoiqmneba naleqi, romelic swrafadve qreba<br />

g) orive moswavlesTan erTnairad warmoiqmneba naleqi, romelic swrafadve<br />

qreba<br />

d) orive moswavlesTan erTnairad warmoiqmneba naleqi, romelic ar qreba<br />

13


7. CamoTvlilTagan, romeli mtkicebuleba asaxavs sworad SO2-is da SO3-is<br />

Jangva-aRdgeniT Tvisebebs?<br />

a) SO3 mxolod mJangavia, xolo SO2 mxolod aRmdgeni<br />

b) SO2 mxolod mJangavia, xolo SO3 mxolod aRmdgeni<br />

g) SO3 mxolod mJangavia, xolo SO2 SeiZleba iyos an mJangavi, an aRmdgeni<br />

d) SO2 mxolod mJangavia, xolo SO3 SeiZleba iyos an mJangavi, an aRmdgeni<br />

8. sam sinjaraSi moTavsebulia rkinis oqsidebi:<br />

I _ FeO II _ Fe2O3 III _ Fe3O4.<br />

TiToeuls Warbad daamates marilmJava, Semdeg ki amoniumis rodanidi<br />

(NH4SCN). romel sinjaraSi Seifereba xsnari wiTlad?<br />

a) mxolod II-Si b) I-sa da II-Si<br />

g) I-sa da III-Si d) II-sa da III-Si<br />

9. magniumi gansxvavebulad urTierTqmedebs sxvadasxva koncentraciis<br />

azotmJavasTan:<br />

I. 3Mg + 8HNO3 → 3Mg(NO3)2 + 2NO↑ + 4H2O<br />

II. 4Mg + 10HNO3 → 4Mg(NO3)2 + NH4NO3 + 3H2O<br />

III. 5Mg + 12HNO3 → 5Mg(NO3)2 + N2↑ + 6H2O<br />

<strong>rogor</strong>i Tanmimdevroba miiReba, Tu es reaqciebi dalagdeba magniumis<br />

dasaJangad gamoyenebuli azotmJavas koncentraciis zrdis mixedviT?<br />

a) II < I < III b) II < III < I<br />

g) III < I < II d) III < II < I<br />

10. CamoTvlilTagan, romeli nivTiereba Sedgeba dimerebisgan, romlebSic<br />

molekulebi erTmaneTTan dakavSirebulia ori wyalbaduri bmiT?<br />

a) amiakis b) wylis g) eTanolis d) ZmarmJavas<br />

11. mocemulia atombirTvuli reaqcia, romelSic X-iT aRniSnulia reaqciis<br />

Sedegad gamotyorcnili nawilaki:<br />

<br />

Al + He<br />

CamoTvlilTagan, romelia X nawilaki?<br />

14<br />

<br />

Si + X<br />

a) -nawilaki b) protoni g) neitroni d) eleqtroni<br />

12. mocemuli eleqtronuli formulebidan, romeli asaxavs sworad<br />

skandiumis atomis eleqtronul aRnagobas?<br />

a) [Ne] 4s 2 3d 1<br />

b) [Ne] 4s 2 4p 1<br />

g) [Ar] 4s 2 3d 1 d) [Ar] 4s 2 4p 1


13. marilmJavas xsnaris pH=1. ramdenjer unda ganzavdes xsnari,<br />

rom pH-is mniSvneloba 3-is toli gaxdes?<br />

a) 2-jer b) 4-jer g) 10-jer d) 100-jer<br />

14. mocemulia qimiuri reaqcia:<br />

A myari + 2B airadi C airadi<br />

ramdenjer unda gaizardos wneva, rom reaqciis siCqare 16-jer gaizardos?<br />

a) 2-jer b) 4-jer g) 8-jer d) 16-jer<br />

15. mocemulTagan romeli molekulaa polaruli?<br />

I II<br />

a) mxolod I b) mxolod II g) orive d) arc erTi<br />

16. natriumis nitriti advilad hidrolizdeba:<br />

NaNO +H O ⇄ NaOH + HNO <br />

CamoTvlilTagan, romeli moqmedebebi SeuSlis xels hidrolizis process?<br />

I. xsnaris gaciveba<br />

II. tutis damateba<br />

III. wylis damateba<br />

a) I da II b) I da III g) II da III d) samive<br />

15


17. grafikebze uwyveti xaziT gamosaxulia energiis cvlileba reaqciis<br />

msvlelobisas.<br />

romel grafikze gviCvenebs wyvetili xazi inhibitoris monawileobiT<br />

mimdinare igive reaqcias?<br />

a) b) g) d)<br />

18. cxrilSi mocemulia wyalbadis, bromisa da bromwyalbadis molekulebSi<br />

bmis energiebis miaxloebiTi mniSvnelobebi:<br />

molekula<br />

16<br />

bmis energia,<br />

kj/moli<br />

H_H 440<br />

Br_Br 200<br />

H_Br 370<br />

am monacemebidan gamomdinare, <strong>rogor</strong>i iqneba TiTo moli martivi<br />

nivTierebebidan bromwyalbadis warmoqmnis siTburi efeqti (Q)?<br />

a) +100 kj b) _100 kj<br />

g) +270 kj d) _270 kj<br />

19. azotisa da wyalbadis narevi gaatares katalizatorze, ris Sedegadac<br />

narevis moculoba 4 ml-iT Semcirda (moculobebi izomeboda erTnair<br />

pirobebSi). ra moculobis amiaks Seicavs miRebuli narevi?<br />

a) 2 ml b) 4 ml<br />

g) 6 ml d) 8 ml


20. mocemulia wonasworuli sistema:<br />

(აირ.) + (აირ.) ⇄ (აირ.) − .<br />

am sistemaSi drois garkveul momentSi Seamcires temperatura.<br />

qvemoT mocemuli grafikebidan romeli asaxavs sworad sistemaSi<br />

mimdinare process?<br />

parcialuri wneva, %<br />

parcialuri wneva, %<br />

HI<br />

I 2<br />

H 2<br />

HI<br />

I 2<br />

H 2<br />

<br />

<br />

dro<br />

17<br />

parcialuri wneva, %<br />

HI<br />

I 2<br />

H 2<br />

a) b)<br />

dro<br />

parcialuri wneva, %<br />

H 2<br />

g) d)<br />

21. romeli tipis hibridizacia axasiaTebs karbonilis jgufSi<br />

naxSirbadatomis savalento eleqtronebs?<br />

a) sp b) sp 2 g) sp 3 d) sp 2 da sp 3<br />

C<br />

O<br />

HI<br />

I 2<br />

<br />

<br />

dro<br />

dro


22. mocemulia naerTebi:<br />

I. 1-qlor-buten-1 II. 2-qlor-buten-1<br />

romel maTgans aqvs cis- da trans-izomerebi?<br />

a) mxolod I-s<br />

b) mxolod II-s<br />

g) orives<br />

d) arc erTs<br />

23. CamoTvlili aminomJavebidan romeli ar aris C4H9NO2-is izomeri?<br />

a) 2-amino-2-meTil-propanmJava<br />

b) 3-amino-2-meTil-propanmJava<br />

g) 4-amino-butanmJava<br />

d) 4-amino-2-meTil-butanmJava<br />

24. mocemulia meTanis or etapiani gardaqmna eTanalad:<br />

CH 4<br />

am sqemaSi X nivTiereba unda iyos:<br />

a) meTanoli<br />

b) meTanali<br />

g) eTini<br />

d) eTeni<br />

X<br />

18<br />

C<br />

H 3<br />

25. CamonaTvalidan, romeli mJavaa yvelaze Zlieri?<br />

a) H─ COOH<br />

b) CH3 ─ COOH<br />

g) CF3 ─ COOH<br />

d) CCl 3 ─ COOH<br />

26. mocemulia amiaki da misi organuli nawarmebi<br />

NH3 CH3_NH2 C6H5_NH2<br />

I II III<br />

qvemoT mocemuli romeli Tanmimdevroba asaxavs sworad aminebis fuZe<br />

Tvisebebis gaZlierebas?<br />

a) I < II < III b) I < III < II<br />

g) III < I < II d) III < II < I<br />

C<br />

O<br />

H


27. romel sqemazea sworad naCvenebi nitrobenzolis molekulaSi eleqtronuli<br />

simkvrivis gadanawileba?<br />

O<br />

N<br />

O<br />

O<br />

N<br />

O<br />

a) b) g) d)<br />

28. narevi Seicavs propanolis izomerebs TanafardobiT 1 : 1. am narevis dehidrataciiT<br />

miiRes propeni. ra miiReba warmoqmnili propenis hidrataciis<br />

Sedegad?<br />

a) propanol-1<br />

b) propanol-2<br />

g) propanali<br />

d) propanolis izomerebis sawyisi narevi<br />

29. mocemulia naerTebi:<br />

I _ glukoza II _ fruqtoza III _ WianWvelmJava<br />

romeli maTgani warmoqmnis spilenZ(II)-is hidroqsidTan gacxelebisas<br />

agurisfer-wiTel naleqs?<br />

a) mxolod I b) mxolod II g) I da II d) I da III<br />

19<br />

O<br />

N<br />

O<br />

O<br />

N<br />

O


30. narevi Seicavda TiTo mol spirts, aldehidsa da karbonmJavas.<br />

რაოდენობა, მოლი<br />

რაოდენობა, მოლი<br />

wyalbadis da Sesabamisi katalizatoris meSveobiT moaxdines erT-erTi<br />

komponentis hidrireba, ris Sedegadac misi raodenoba ganaxevrda.<br />

romeli diagrama gamosaxavs sworad narevSi organuli naerTebis<br />

raodenobrivi Semcvelobis cvlilebas?<br />

1.5<br />

1.0<br />

0.5<br />

0.0<br />

1.5<br />

1.0<br />

0.5<br />

0.0<br />

რეაქციამდე რეაქციის შემდეგ<br />

RCH2OH RCHO RCOOH<br />

a) b)<br />

რეაქციამდე რეაქციის შემდეგ<br />

RCH2OH RCHO RCOOH<br />

g) d)<br />

20<br />

რაოდენობა, მოლი<br />

რაოდენობა, მოლი<br />

1.5<br />

1.0<br />

0.5<br />

0.0<br />

1.5<br />

1.0<br />

0.5<br />

0.0<br />

რეაქციამდე რეაქციის შემდეგ<br />

RCH2OH RCHO RCOOH<br />

რეაქციამდე რეაქციის შემდეგ<br />

RCH2OH RCHO RCOOH


instruqcia davalebebisTvis # 31 _ 32:<br />

unda ipovoT Sesabamisoba or CamonaTvalSi mocemul movlenebs/obieqtebs<br />

Soris.<br />

cxrili SeavseT Semdegnairad:<br />

cifrebiT danomril TiToeul obieqts/movlenas SeusabameT anbaniT danomrili<br />

obieqti/movlena da dasviT niSani X cxrilis saTanado ujraSi.<br />

gaiTvaliswineT: erTi CamonaTvalis romelime movlenas/obieqts SeiZleba<br />

Seesabamebodes erTi, erTze meti an arc erTi _ meore CamonaTvalidan.<br />

31. ipoveT Sesabamisoba cxrilSi mocemul reaqtivebsa da qimiur<br />

nivTierebaTa gamafrTxilebel niSnebs Soris.<br />

1<br />

2<br />

3<br />

4<br />

a b g d<br />

reaqtivebi<br />

niSnebi KCN NH4NO3 CH3OH 3 H2O<br />

21


32. grafiki gviCvenebs wonasworul reaqciebSi wnevis gazrdisas<br />

C nivTierebis raodenobis cvlilebis sam SemTxvevas.<br />

gansazRvreT, romeli mrudi Seesabameba TiToeul reaqcias.<br />

reaqciebi<br />

(A, B, C da D airebia)<br />

a. A + B ⇄ 2C<br />

b. 2A + B ⇄ 2C<br />

g. A + B ⇄ C + D<br />

d. A + B ⇄ 2C + D<br />

e. 2A + B ⇄ C + 2D<br />

1<br />

2<br />

3<br />

a b g d e<br />

C nivTierebis<br />

raodenoba<br />

33. ganzavebul azotmJavaSi dariSxan(III)-is sulfidis gaxsnisas<br />

gamoiyofa azot(II)-is oqsidi, xolo dariSxani da gogirdi<br />

umaRlesi Jangvis xarisxamde iJangeba Sesabamisi mJavebis<br />

warmoqmniT.<br />

22<br />

1<br />

2<br />

3<br />

wneva<br />

dawereT Sesabamisi Jangva-aRdgenis reaqciis toloba eleqtronuli balansis<br />

CvenebiT.


34. SeavseT cxrili masSi moyvanili magaliTis mixedviT:<br />

reaqciebi<br />

a b g d<br />

wyalbadi<br />

mJangavia<br />

23<br />

wyalbadi<br />

aRmdgenia<br />

wyalbadi<br />

ar icvlis<br />

Jangvis<br />

xarisxs<br />

CuO + H2 Cu + H2O <br />

1 CH2=CH2 + H2 → CH3_CH3 <br />

2 HC≡CH + H2O → CH3_CHO <br />

3 2Na + 2H2O → 2NaOH+H2 <br />

35. dawereT mocemuli organuli naerTis saxelwodeba:<br />

CH 2 CH CH 2 C<br />

OH<br />

CH 3<br />

O<br />

H<br />

Jangvis da aRdgenis<br />

Sesabamisi<br />

naxevarreaqciebi<br />

Cu +2 + 2e Cu 0<br />

H 0 _ e H +1<br />

...................................<br />

...................................<br />

...................................<br />

...................................<br />

...................................<br />

...................................<br />

.


36. gakveTilze moswavleebs miecaT Semdegi davaleba:<br />

`dawereT C4H8O2 molekuluri formulis mqone yvela im izomeris<br />

struqturuli formula, romelic Seicavs<br />

24<br />

C<br />

O<br />

O<br />

jgufs~.<br />

qvemoT mocemulia sami moswavlis mier Sesrulebuli davalebis pasuxebi:<br />

I moswavle<br />

II moswavle<br />

III moswavle<br />

H3C CH2 CH2 C<br />

CH 3 C<br />

O<br />

O<br />

H C CH CH C<br />

3 2 2<br />

CH 3 CH 2 C<br />

O<br />

O<br />

O<br />

C 2 H 5<br />

OH<br />

O<br />

OH<br />

CH 3<br />

H3C CH2 CH2 C<br />

CH 3 CH 2 C<br />

O<br />

O<br />

O<br />

OH<br />

CH 3<br />

CH 3 CH 2 C<br />

CH 2 CH 2 C<br />

CH 3<br />

CH 3 C<br />

CH 3 C<br />

O<br />

O<br />

O<br />

CH 3 CH C<br />

O<br />

O<br />

CH 3<br />

O<br />

O<br />

OH<br />

CH 3<br />

CH 2 CH 3<br />

O<br />

OH<br />

CH 2 CH 3


36.1. dawereT mocemuli davalebis swori, srulyofili pasuxis Tqveni<br />

varianti.<br />

36.2. cxrilSi CamoTvlilia komentarebi. TiToeul naSroms SeiZleba<br />

daerTos erTi, erTze meti an arc erTi komentari.<br />

romel komentars daurTavdiT TiToeul naSroms?<br />

Sesabamis ujrebSi dasviT niSani X.<br />

komentari<br />

a. ar esmis zogadad, ras niSnavs<br />

izomeria<br />

b. ar wers naxSirbaduri jaWvis<br />

(ConCxis) izomerebs<br />

g. ar wers karbonmJavebis<br />

homologiuri rigis yvela<br />

SesaZlo wevrs<br />

d. ar wers klasTaSoris<br />

izomerebs<br />

e. imeorebs erTi da igive izomers<br />

25<br />

I<br />

moswavlis<br />

naSromi<br />

II<br />

moswavlis<br />

naSromi<br />

III<br />

moswavlis<br />

naSromi


37. qvemoT mocemuli sqemis safuZvelze CamoayalibeT amocanis<br />

srulyofili piroba da mokled, magram naTlad aCveneT<br />

amoxsnis gza.<br />

Fe<br />

10 g<br />

37.1. piroba:<br />

37.2. amoxsna:<br />

CuSO4<br />

26<br />

10.8 g


38. moswavleTa or jgufs daevala warmoedgina mowyobiloba,<br />

romliTac SesaZlebelia nitrobenzolis aRdgeniT anilinis<br />

miReba, Semdegi reaqciis mixedviT:<br />

C 6 H 5 NO 2<br />

+ 6H<br />

_ 2H 2 O<br />

27<br />

C 6 H 5 NH 2<br />

jgufebma Tavisi mosazrebebi warmoadgines Semdegi saxiT:<br />

I jgufi II jgufi<br />

romeli jgufis mier warmodgenili pasuxia swori?<br />

(pasuxi daasabuTeT. winaaRmdeg SemTxvevaSi pasuxi ar Sefasdeba!)<br />

.<br />

HCl<br />

Fe<br />

C6H5NO2<br />

HCl<br />

C6H5NO2 Fe


39. skolis laboratoriaSi gaqvT Sabiamani ( ∙). mokled aRwereT, <strong>rogor</strong> moaxdenT am marilSi kristalizaciuri<br />

wylis, spilenZis kationebisa da sulfatis anionebis arsebobis TvalsaCinod<br />

demonstrirebas.<br />

39.1. kristalizaciuri wyali:<br />

39.2. spilenZis kationebi:<br />

39.3. sulfatis anionebi:<br />

40. skolis laboratoriaSi gaqvT Zmari da soda.<br />

reaqcia am nivTierebebs Soris SeiZleba gamoiyenoT<br />

sademonstraciod sxvadasxva sakiTxis axsnisas.<br />

<strong>rogor</strong> gamoiyenebdiT am reaqcias TemisTvis "qimiuri kinetika"?<br />

cxrilSi moyvanili magaliTis mixedviT Sesabamis ujrebSi CawereT:<br />

erTi konkretuli sakiTxis dasaxeleba;<br />

Sesabamisi saswavlo aqtivobis mokle aRwera.<br />

Tema<br />

eleqtrolituri<br />

disociaciis<br />

Teoria<br />

qimiuri kinetika<br />

konkretuli<br />

sakiTxi<br />

ionuri<br />

mimocvlis<br />

reaqciebi<br />

28<br />

saswavlo aqtivobis aRwera<br />

vaCveneb, rom reaqciis Sedegad gamoiyofa<br />

airi, rac imas niSnavs, rom reaqcia srulad<br />

warimarTeba. davawerineb reaqciis<br />

molekulur, srul da mokle ionur<br />

tolobebs.


41. Jangva-aRdgenis reaqciebis eleqtronuli balansis Sedgenisas<br />

moswavleebi xSirad uSveben Secdomebs, rac ZiriTadad<br />

gamowveulia Semdegi mizezebiT:<br />

I _ ver xvdebian, rom Jangvis xarisxis zrda xdeba eleqtronebis gacemis<br />

Sedegad, xolo Semcireba _ eleqtronebis mierTebiT;<br />

II _ ver angariSoben sxvaobas dadebiT da uaryofiT ricxvebs Soris.<br />

qvemoT mocemulia oTxi fragmenti moswavleebis mier Sesrulebuli<br />

samuSaoebidan, romlebSic maT unda SeedginaT eleqtronuli balansi<br />

Semdegi Jangva-aRdgenis reaqciisTvis:<br />

+4→ −4→ −4→ +4→ +→+ <br />

29<br />

+6→ −4→ −6→ +4→ TamTa laSa daTo elene<br />

41.1. zemoT CamoTvlili mizezebidan,<br />

romelma gamoiwvia TiToeuli<br />

moswavlis mier daSvebuli<br />

Secdoma? cxrilis Sesabamis<br />

ujrebSi dasviT niSani X.<br />

41.2. Sedegebis analizis safuZvelze Tqven dasaxeT Semdegi strategia:<br />

moswavles, romelmac yvelaze kargad gaarTva Tavi davalebas, mieces ufro<br />

rTuli davaleba, rac xels Seuwyobs mis progress;<br />

moswavles, romelsac hqonda daSvebuli yvelaze meti Secdoma, saTanado<br />

axsna-ganmartebis Semdeg, mieces ufro martivi davaleba, rac daexmareba<br />

mas daSvebuli Secdomebis gaazrebasa da problemis daZlevaSi.<br />

am miznis gansaxorcieleblad, qvemoT mocemuli Jangva-aRdgenis reaqciebidan,<br />

SearCieT yvelaze rTuli da yvelaze martivi. cxrilis Sesabamis ujrebSi<br />

dasviT niSani X.<br />

a. b.<br />

reaqciebi<br />

1. FeS +O →Fe O +SO <br />

2. NH +O →NO+H O<br />

3. H SO +C→CO +SO +H O<br />

a TamTa<br />

b laSa<br />

g daTo<br />

d elene<br />

yvelaze<br />

martivi<br />

I mizezi II mizezi<br />

yvelaze<br />

rTuli


42. mocemulia amocana:<br />

"200 g natriumis tutis xsnarSi Warbad gaatares gogird(IV)-is oqsidi,<br />

ris Sedegadac xsnaris masa 6.4 g-iT gaizarda. gamoTvaleT reaqciis<br />

Sedegad STanTqmuli airis moculoba (n. p.) da tutis masuri wili<br />

sawyis xsnarSi."<br />

erT-erTma moswavlem es amocana Semdegnairad amoxsna:<br />

2NaOH + SO2 ⟶ Na2SO3 + H2O<br />

ν(SO) = .<br />

= 0.1 moli<br />

<br />

V(SO ) = 0.1 ∙ 22.4 = 2.24 l.<br />

ν(NaOH) ∶ν(SO ) =2∶1, ν(NaOH) =0.1∙2=0.2 moli<br />

m(NaOH) =0.2∙30=6 g<br />

NaOH ნ.∙ 100%<br />

ხს..<br />

= ∙ 100%<br />

=3%.<br />

pasuxi: V(SO ) = 2.24 l; NaOH 3%.<br />

SeafaseT moswavlis mier Sesrulebuli naSromi qvemoT mocemuli<br />

instruqciis da Sefasebis sqemis mixedviT.<br />

instruqcia:<br />

amocana fasdeba maqsimum 10 quliT.<br />

Sefaseba unda moxdes mxolod sqemaSi mocemuli xuTi kriteriumis<br />

mixedviT.<br />

TiToeuli kriteriumi fasdeba 0, 1 an 2 quliT.<br />

Sefasebis erT-erTi mTavari principia: erTi konkretuli Secdoma<br />

isjeba mxolod erTxel. (Tu moswavle uSvebs Secdomas da akldeba<br />

qula erT-erTi kriteriumis mixedviT, maSin SemdgomSi mas ar unda<br />

daakldes qula iseTi SecdomisTvis, romelic ukve dafiqsirebuli<br />

SecdomiTaa gamowveuli).<br />

gaiTvaliswineT, rom komentaris gakeTeba aucilebelia yvela<br />

kriteriumisTvis!<br />

30


Sefasebis sqema<br />

Sefasebis kriteriumebi komentari qula<br />

1. reaqciis tolobis<br />

siswore da<br />

Sesabamisoba<br />

pirobasTan<br />

2. airis moculobis<br />

gamoTvlis codna<br />

3. reaqciis mixedviT<br />

reagentis masis<br />

gamoTvlis codna<br />

4. xsnarSi nivTierebis<br />

masuri wilis<br />

gamoTvlis codna<br />

5. amoxsnis logikuri<br />

Tanmimdevroba<br />

saboloo Sefaseba (kriteriumebis mixedviT miRebul qulaTa jami)<br />

31


2011 wlis testis swori pasuxebi da Sefasebis sqemebi<br />

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15<br />

a X X X X<br />

b X X X X X<br />

g X X<br />

d X X X X<br />

16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30<br />

a X X X<br />

b X X X X<br />

g X X X X X<br />

d X X X<br />

31. maqsimaluri Sefaseba _ 4 qula<br />

a b g d<br />

1 X<br />

2 X X<br />

3 X<br />

4 X<br />

32. maqsimaluri Sefaseba _ 4 qula<br />

a b g d e<br />

1 X<br />

2 X X X<br />

3 X<br />

33. maqsimaluri Sefaseba _ 3 qula<br />

swori pasuxi:<br />

yoveli sworad Sevsebuli vertikaluri sveti – 1 qula<br />

(n _ 1) qula, sadac n sworad Sevsebuli<br />

vertikaluri svetebis raodenobaa<br />

3As S + 28HNO +4H O→6H AsO +9H SO + 28NO ↑<br />

2As −4e →2As <br />

3S − 24e →3S <br />

N +3e →N 28<br />

3<br />

32


34. maqsimaluri Sefaseba _ 3 qula<br />

a b g d<br />

1 <br />

+ → − → 2 <br />

3 <br />

+ → <br />

− → <br />

− → <br />

+ → <br />

35. maqsimaluri Sefaseba _ 1 qula<br />

swori pasuxi:<br />

3-meTil-4-hidroqsi-butanali<br />

36.<br />

36.1 maqsimaluri Sefaseba _ 3 qula<br />

Sefasebis sqema:<br />

yoveli sworad Sevsebuli horizontaluri<br />

striqoni – 1 qula<br />

6 izomerze – 3 qula; 5 izomerze – 2 qula; 4 izomerze – 1 qula;<br />

SecdomiT dawerili izomerisTvis akldeba 1 qula.<br />

swori pasuxi:<br />

H3C CH2 CH2 C<br />

CH 3 C<br />

O<br />

O<br />

O<br />

OH<br />

CH 2 CH 3<br />

CH 3 CH C<br />

H C<br />

CH 3<br />

36.2. maqsimaluri Sefaseba _ 3 qula<br />

4 I II III<br />

a<br />

b X X<br />

g X X X<br />

d<br />

e X<br />

O<br />

O<br />

33<br />

O<br />

OH<br />

CH 2 CH 2 CH 3<br />

CH 3 CH 2 C<br />

H C<br />

O<br />

O<br />

O<br />

O<br />

CH 3<br />

CH CH 3<br />

CH 3<br />

yoveli sworad Sevsebuli vertikaluri sveti – 1 qula


37.<br />

37.1. maqsimaluri Sefaseba _ 2 qula<br />

Sefasebis kriteriumebi (TiToeul kriteriumze – TiTo qula):<br />

1. amocanis piroba unda Seesabamebodes suraTs. igi unda iyos srulyofili,<br />

lakonuri, advilad gasagebi da enobrivad gamarTuli.<br />

2. dasmuli kiTxva unda moiTxovdes raodenobrivi gamoTvlebis Sesrulebas.<br />

sworad Sedgenili amocanis pirobis erT-erTi varianti:<br />

10 g masis mqone rkinis firfita moaTavses spilenZ(II)-is sulfatis<br />

wyalxsnarSi. garkveuli drois Semdeg firfita xsnaridan amoiRes, garecxes,<br />

gaaSres da awones. firfitis masa aRmoCnda 10.8 g. ramdeni g rkina Sesula<br />

reaqciaSi?<br />

37.2. maqsimaluri Sefaseba _ 3 qula<br />

Sefasebis kriteriumebi (TiToeul kriteriumze – TiTo qula):<br />

1. unda Candes, rom firfitis masis cvlilebas iwvevs rkinisa da spilenZis<br />

molur masebs Soris sxvaoba.<br />

2. gamoTvlebi sworad unda iyos Sesrulebuli.<br />

3. amoxsnis gza unda iyos racionaluri da Seesabamebodes dasmul kiTxvas.<br />

swori amoxsnis erT-erTi varianti:<br />

+ → + <br />

firfitis masis cvlilebas iwvevs gansxvaveba spilenZisa da rkinis molur masebs<br />

Soris. reaqciis mixedviT, rodesac xsnarSi gadadis 1 moli rkina, firfitaze<br />

gamoiyofa 1 moli spilenZi, Sesabamisad, am dros firfitis masa izrdeba<br />

∆=64−56=8 g-iT.<br />

amocanis pirobis Tanaxmad, firfitis masa gaizarda 10.8 − 10 = 0.8 g-iT, e. i.<br />

reaqciaSi Sevida 0.8∶8=0.1 moli rkina.<br />

() =0.1∙56=5.6 g<br />

pasuxi: 5.6 g rkina.<br />

34


38. maqsimaluri Sefaseba _ 2 qula<br />

Sefasebis sqema:<br />

pasuxi, romelSic miTiTebulia, rom sworia II jgufis mier warmodgenili<br />

xelsawyo, radgan aRdgenisaTvis saWiroa atomuri wyalbadi – Sefasdeba<br />

2 quliT.<br />

pasuxi, romelSic miTiTebulia, rom aRdgenisaTvis saWiroa atomuri wyalbadi,<br />

magram dasabuTebaSi daSvebulia Secdoma – Sefasdeba 1 quliT.<br />

swori pasuxis erT-erTi varianti:<br />

davalebis pirobaSi mocemuli reaqciis mixedviT, nitrobenzolis anilinamde<br />

aRdgena xdeba atomuri wyalbadiT. amitom sworia II jgufis mier warmodgenili<br />

xelsawyo, radgan am SemTxvevaSi wyalbadi gamoyofis momentSive (rodesac is<br />

atomuri saxiTaa) uSualod imoqmedebs nitrobenzolTan.<br />

I jgufis mier warmodgenil xelsawyoSi kipis aparatSi gamoyofili wyalbadis<br />

atomebi nitrobenzolTan urTierTqmedebamde gardaiqmneba molekulebad da,<br />

Sesabamisad, ver aRadgens nitrobenzols.<br />

39.<br />

39.1. maqsimaluri Sefaseba _ 2 qula<br />

Sefasebis sqema:<br />

sruli pasuxi, romelSic TvalsaCinodaa demonstrirebuli kristalizaciuri<br />

wylis arseboba – 2 qula;<br />

pasuxi, romelSic damajereblad ar aris demonstrirebuli kristalizaciuri<br />

wylis arseboba – 1 qula.<br />

swori pasuxis erT-erTi varianti:<br />

kristalizaciuri wyali:<br />

Sabiamans gavaxurebT, ris Sedegadac gamoiyofa wyali:<br />

∙ <br />

+ ↑<br />

warmoqmnil orTqls davaxvedrebT civ sagans, romelzec orTqlis kondensaciis<br />

Sedegad wylis wveTebi warmoiqmneba.<br />

39.2. maqsimaluri Sefaseba _ 1 qula<br />

swori pasuxis erT-erTi varianti:<br />

spilenZis kationebi:<br />

Sabiamnis wyalxsnarSi CavuSvebT rkinis lursmans, romelzec SeiniSneba metaluri<br />

spilenZis gamoyofa:<br />

+ → + 35


39.3. maqsimaluri Sefaseba _ 1 qula<br />

swori pasuxis erT-erTi varianti:<br />

sulfatis anionebi:<br />

Sabiamnis wyalxsnarze bariumis qloridis xsnaris damatebisas miiReba bariumis<br />

sulfatis TeTri feris naleqi:<br />

+ → + ↓ 40. maqsimaluri Sefaseba _ 2 qula<br />

+ → ↓<br />

am davalebaSi maqsimaluri qulis mosapoveblad grafaSi `konkretuli sakiTxi~<br />

pedagogs SeuZlia miuTiTos nebismieri sakiTxi Temidan `qimiuri kinetika~,<br />

xolo grafaSi – `saswavlo aqtivobis aRwera~ – mokled, magram naTlad unda<br />

aCvenos, <strong>rogor</strong> gamoiyenebs Sesabamis sademonstracio cdas.<br />

pasuxi, romelSic logikuri kavSiria sakiTxsa da sademonstracio cdas Soris,<br />

magram daSvebulia uzustoba, Sefasdeba 1 quliT.<br />

pasuxi, romelSic ar aris logikuri kavSiri sakiTxsa da sademonstracio cdas<br />

Soris, an daSvebulia uxeSi Secdoma, Sefasdeba 0 quliT.<br />

swori pasuxis erT-erTi varianti:<br />

reaqciis<br />

siCqaris<br />

damokidebuleba<br />

temperaturaze<br />

3 WiqaSi movaTavsebT sxvadasxva temperaturis (20, 30 da 40C)<br />

Zmars toli moculobebiT da samives davamatebT erTi da igive<br />

masis sodas. TiToeul SemTxvevaSi davafiqsirebT, ra droSi<br />

Sewyda buStukebis gamoyofa. miRebuli monacemebiT avagebT<br />

reaqciis siCqaris temperaturaze damokidebulebis grafiks da<br />

gamovitanT Sesabamis daskvnebs.<br />

41.<br />

41.1. maqsimaluri Sefaseba _ 2 qula<br />

I II<br />

a X<br />

b X X<br />

g<br />

d X<br />

yoveli sworad Sevsebuli vertikaluri sveti – 1 qula<br />

41.2. maqsimaluri Sefaseba _ 1 qula<br />

a b<br />

1<br />

2<br />

X<br />

3 X<br />

36


42. maqsimaluri Sefaseba _ 3 qula<br />

Sefasebis sqema:<br />

maqsimaluri qulis misaRebad pedagogma unda aRmoaCinos moswavlis naSromSi<br />

daSvebuli ori ZiriTadi Secdoma da naSromi unda Seafasos davalebaSi<br />

mocemuli instruqciisa da Sefasebis sqemis mixedviT.<br />

moswavlis naSromSi daSvebuli Secdomebia:<br />

1. amocanis pirobis mixedviT, tutis xsnarSi gogird(IV)-is oqsids Warbad<br />

atarebdnen, amitom reaqciis Sedegad miiReba hidrosulfiti, da ara sulfiti:<br />

NaOH + SO2 ⟶ NaHSO3<br />

2. sworad araa gamoangariSebuli NaOH-is moluri masa (30-is nacvlad unda<br />

eweros 40).<br />

TiToeuli Secdomis aRmoCenisaTvis pedagogi daimsaxurebs TiTo qulas.<br />

davalebaSi mocemuli instruqciis sworad Sesrulebisa da adekvaturi<br />

komentarebisaTvis pedagogi daimsaxurebs 1 qulas.<br />

im SemTxvevaSi, Tu pedagogi ver daafiqsirebs moswavlis naSromSi arsebul<br />

Secdomebs, davaleba Sefasdeba 0 quliT (miuxedavad imisa, <strong>rogor</strong>aa Sesrulebuli<br />

davalebis danarCeni nawili).<br />

swori pasuxis erT-erTi varianti:<br />

1. amocanis pirobis mixedviT, tutis xsnarSi gogird(IV)-is oqsids Warbad<br />

atarebdnen, amitom unda daewera reaqcia:<br />

NaOH + SO2 ⟶ NaHSO3<br />

amis gamo vakleb 1 qulas<br />

2. sworad aris gamoTvlili 2<br />

3. sworad ar aris gamoTvlili NaOH-is moluri masa, magram vTvli, rom<br />

Secdoma ariTmetikulia, amitom vakleb mxolod 1 qulas<br />

4. formula sworad aris gamoyenebuli, magram swori pasuxi ar aris<br />

miRebuli, risi mizezic zemoT dafiqsirebuli Secdomebia. radgan am<br />

SecdomebisaTvis wina kriteriumebiT ukve daaklda qulebi, am punqtSi qulas<br />

aRar vakleb.<br />

5. amocana dasrulebuli saxiTaa, daSvebuli Secdomebis miuxedavad, amocanis<br />

amoxsnis Tanmimdevroba logikuria.<br />

37<br />

1<br />

1<br />

2<br />

2<br />

8


2012 wlis sagamocdo varianti<br />

instruqcia davalebebisaTvis # 1 _ 30:<br />

davalebaSi dasmulia SekiTxva da mocemulia oTxi savaraudo pasuxi,<br />

romelTagan mxolod erTia swori.<br />

pasuxebis furcelze davalebis Sesabamisi nomris qveS monaxeT ujra,<br />

romelic Seesabameba Tqven mier arCeul pasuxs da dasviT niSani X.<br />

1. mocemulia atombirTvuli reaqcia:<br />

<br />

Mn + <br />

ra aris aRniSnuli X-iT am reaqciaSi?<br />

<br />

a) V b) V g) Mn<br />

38<br />

+ <br />

<br />

d) Mn<br />

2. mocemuli naerTebidan, romelSi emTxveva azotis valentobisa da Jangvis<br />

xarisxis sidideebi erTmaneTs?<br />

a) N2 b) NH3 g) NH4Cl d) HNO3<br />

3. cnobilia, rom BF3-is molekula brtyelia da bmebs Soris kuTxeebi tolia.<br />

romel orbitalebzea gadanawilebuli boris atomis savalento eleqtronebi<br />

am molekulaSi?<br />

a) ori eleqtroni s-orbitalzea, erTi eleqtroni _ p-orbitalze<br />

b) erTi eleqtroni s-orbitalzea, ori eleqtroni _ p-orbitalze<br />

g) samive eleqtroni hibridul sp-orbitalebzea d) samive eleqtroni hibridul sp-orbitalebzea 4. mocemulia agznebul mdgomareobaSi qloris atomis savalento Sris<br />

eleqtronuli konfiguracia:<br />

[Ne]3s 3p 3d <br />

CamoTvlili naerTebidan romeli Seicavs qloris aseT atoms?<br />

a) HClO<br />

b) HClO <br />

g) HClO <br />

d) HClO


5. X da Y elementebis atomTa eleqtronuli formulebia:<br />

X – 1 2 2 <br />

39<br />

Y _ 1 2 2 <br />

qvemoT mocemuli formulebidan romeli gamosaxavs sworad am<br />

elementebis atomTa SeerTebiT miRebul naerTs?<br />

a) X Y b) X Y g) X Y d) X Y <br />

6. <strong>rogor</strong> icvleba atomTa ionizaciisa da eleqtronisadmi swrafvis energiebi<br />

perioduli sistemis jgufebSi zevidan qveviT?<br />

ionizaciis energia eleqtronisadmi swrafvis energia<br />

a) izrdeba izrdeba<br />

b) izrdeba mcirdeba<br />

g) mcirdeba izrdeba<br />

d) mcirdeba mcirdeba<br />

7. JangbadSi piritis (FeS2) wvis reaqciaSi romeli elementia mJangavi da<br />

romeli _ aRmdgeni?<br />

aRmdgeni mJangavi<br />

a) rkina Jangbadi<br />

b) gogirdi Jangbadi<br />

g) rkina da gogirdi Jangbadi<br />

d) rkina gogirdi da Jangbadi<br />

8. mocemuli molekulebidan romelia polaruli:<br />

S H<br />

H<br />

O<br />

O<br />

S<br />

O<br />

N<br />

H<br />

H<br />

I II III<br />

a) I da II b) I da III g) II da III d) samive<br />

H


9. mocemulia daSlis ori reaqcia:<br />

I. A ⟶ B + C<br />

II. D ⟶ E + F<br />

cnobilia, rom I reaqcia mudmiv gacxelebas moiTxovs, xolo II reaqcia<br />

gacxelebas mxolod sawyis etapze saWiroebs. aqedan gamomdinare, SeiZleba<br />

davaskvnaT, rom am reaqciebidan:<br />

a) I – egzoTermulia, II – endoTermuli<br />

b) I – endoTermulia, II – egzoTermuli<br />

g) orive egzoTermulia<br />

d) orive endoTermulia<br />

10. mocemulia mesame rigis reaqciis toloba:<br />

A + 2B C<br />

davuSvaT, B nivTierebis koncentracia 2-jer gaizarda. <strong>rogor</strong> unda<br />

SevcvaloT A nivTierebis koncentracia, rom reaqciis siCqare ucvleli<br />

darCes?<br />

a) 4-jer SevamciroT<br />

b) 2-jer SevamciroT<br />

g) 2-jer gavzardoT<br />

d) 4-jer gavzardoT<br />

11. specialur daxurul WurWelSi oTaxis temperaturaze moaTavses toli<br />

moculobebis wyalbadi da Jangbadi. narevi aafeTqes da gaacives sawyis<br />

temperaturamde. ramdenjer Semcirdeboda wneva WurWelSi?<br />

a) 1.33-jer<br />

b) 1.5-jer<br />

g) 3-jer<br />

d) 4-jer<br />

12. xsnarSi natriumis tutis koncentraciaa 10 moli/l.M<br />

<strong>rogor</strong>ia am xsnaris pH ?<br />

a) 3 b) 4 g) 10 d) 11<br />

40


13. mocemulia energetikuli diagrama reaqciisaTvis:<br />

+→+<br />

am naxazze aRniSnuli energiebidan romelia reaqciis enTalpia (siTburi<br />

efeqti)?<br />

a) b) g) d) <br />

14. Casatarebeli gaqvT sademonstracio cda:<br />

"wylis daSla martiv nivTierebebad eleqtrolizis saSualebiT”.<br />

CamoTvlili nivTierebebidan romeli unda daamatoT gamoxdil wyals, rom<br />

igi eleqtrogamtari gaxdes da SesaZlebloba mogeceT CaataroT<br />

aRniSnuli cda?<br />

I _ II _ III _ <br />

a) mxolod I<br />

b) mxolod II<br />

g) mxolod III<br />

d) I an III<br />

15. mocemulia nitratebi:<br />

I _ Pb(NO3)2 II _ Cu(NO3)2 III _ AgNO3<br />

romeli maTganis gaxurebiT darCeba myar naSTSi metalis oqsidi?<br />

a) mxolod I-is<br />

b) mxolod III-is<br />

g) <strong>rogor</strong>c I-is, ise II-is<br />

d) <strong>rogor</strong>c II-is, ise III-is<br />

reaqciis koordinata<br />

41


16. sodian wyalSi Sabis (KAl(SO ) ∙12H O) gaxsnisas SeiniSneba xsnaris<br />

amRvreva da airis intensiuri gamoyofa. romeli naleqi da airi<br />

warmoiqmneba am dros?<br />

naleqi airi<br />

a) Al(CO) HS b) Al(CO) CO g) Al(OH) HS d) Al(OH) CO 17. mocemulia martivi nivTierebebi:<br />

I _ qlori II _ alumini III _ siliciumi<br />

romeli maTgani urTierTqmedebs tutis wyalxsnarTan?<br />

a) I da II<br />

b) I da III<br />

g) II da III<br />

d) samive<br />

18. najeri erTatomiani spirtebis miRebis erT-erTi meTodia monohalogenalkanebis<br />

hidrolizi:<br />

+ ⇄ _ + <br />

CamoTvlili qmedebebidan romeli gamoiwvevda spirtis gamosavlianobis<br />

maqsimalur gazrdas?<br />

a) mJavas damateba da temperaturis gazrda<br />

b) mJavas damateba da temperaturis Semcireba<br />

g) tutis damateba da temperaturis gazrda<br />

d) tutis damateba da temperaturis Semcireba<br />

19. gogirdmJavas xsnaris 10 ml-is gasatitrad daixarja 20 ml natriumis<br />

tutis 0.1 M xsnari. <strong>rogor</strong>i iyo gogirdmJavas moluri koncentracia<br />

gasatitr xsnarSi?<br />

a) 0.05 M b) 0.1 M g) 0.2 M d) 0.4 M<br />

42


20. kaliumis permanganatis monawileobiT mimdinare Jangva-aRdgenis reaqciebSi<br />

manganumis Jangvis xarisxi SeiZleba sxvadasxvanairad Seicvalos:<br />

Mn +7<br />

43<br />

Mn +6<br />

+4<br />

Mn<br />

Mn +2<br />

es damokidebulia sareaqcio xsnaris pH-ze.<br />

romel Jangvis xarisxs Rebulobs manganumi sxvadasxva areSi?<br />

mJava areSi tute areSi<br />

neitralur<br />

areSi<br />

a) +6 +2 +4<br />

b) +6 +4 +2<br />

g) +2 +6 +4<br />

d) +2 +4 +6<br />

21. mocemulia naerTebi:<br />

I. 2,3-dibrombuten-2 II. 1,2-dibrompropen-1<br />

romel maTgans axasiaTebs geometriuli izomeria?<br />

a) mxolod I-s<br />

b) mxolod II-s<br />

g) orives<br />

d) arc erTs<br />

22. CamoTvlili naerTebidan romeli ar aris C4H10O molekuluri formulis<br />

mqone nivTierebis izomeri?<br />

a) meTil-propileTeri<br />

b) dieTileTeri<br />

g) butanol-1<br />

d) butanali


23. <strong>rogor</strong> icvleba mJavas siZliere da wyalSi xsnadoba erTfuZiani karbonmJavebis<br />

homologiur rigSi molekuluri masis zrdasTan erTad?<br />

a) mJavas siZliere izrdeba, xsnadobac izrdeba<br />

b) mJavas siZliere izrdeba, xsnadoba mcirdeba<br />

g) mJavas siZliere mcirdeba, xsnadoba izrdeba<br />

d) mJavas siZliere mcirdeba, xsnadobac mcirdeba<br />

24. dinitrobenzolis romeli izomeri miiReba nitrobenzolis nitrirebiT?<br />

a) orTo-dinitrobenzoli<br />

b) meta-dinitrobenzoli<br />

g) orTo- da para- dinitrobenzolebis narevi<br />

d) orTo-, meta- da para- dinitrobenzolebis narevi<br />

25. mocemulia eTanis eTanolad gardaqmnis sqema, romelic ori reaqciiT<br />

xorcieldeba:<br />

C H <br />

CHOH CamoTvlilTagan romeli SeiZleba iyos am sqemaSi X nivTiereba?<br />

I _ qloreTani II _ eTileni III _ acetileni<br />

a) <strong>rogor</strong>c I, ise II<br />

b) <strong>rogor</strong>c I, ise III<br />

g) <strong>rogor</strong>c II, ise III<br />

d) samive<br />

26. mocemulia naerTebi:<br />

I. propanol-2<br />

II. 2-meTilpropanol-2<br />

romeli maTganis katalizuri JangviT miiReba ketoni?<br />

a) mxolod I-is<br />

b) mxolod II-is<br />

g) <strong>rogor</strong>c I-is, ise II-is<br />

d) arc erTis<br />

44


27. propenis hidrohalogenirebiT miRebuli produqtidan viurcis sinTeziT<br />

(metalur natriumTan urTierTqmedebiT) miiRes naxSirwyalbadi.<br />

romelia miRebuli naxSirwyalbadis formula?<br />

a) CH 3 CH 2 CH 2 CH 2 CH 2 CH 3<br />

b) CH 3 CH 2 CH CH CH 2 CH 3<br />

g) CH3 CH CH CH3 CH3 CH3 d) CH3 C C CH3 CH3 CH3 28. mocemulia ori naerTi:<br />

HOCH 2<br />

45<br />

OH<br />

HOOC<br />

I II<br />

romeli maTganis 1 moli Seva reaqciaSi 2 mol natriumis tutesTan?<br />

a) mxolod I-is b) mxolod II-is g) orives d) arc erTis<br />

29. qvemoT mocemuli erTnairi moculobis siTxeebidan romeli ufro meti<br />

moculobis meTilamins STanTqavs erTnair fizikur pirobebSi?<br />

a) gamoxdili wyali<br />

b) amiakiani wyali<br />

g) tutis wyalxsnari<br />

d) qlorwyalbadis wyalxsnari<br />

30. romelia celulozas monomeruli rgoli?<br />

H<br />

OH<br />

H<br />

OH<br />

H<br />

O<br />

H<br />

OH<br />

H<br />

O<br />

n<br />

H<br />

OH<br />

H<br />

OH<br />

H<br />

O<br />

H H<br />

OH<br />

O<br />

n<br />

H<br />

CH2OH O<br />

H<br />

OH H<br />

H<br />

OH<br />

H<br />

O<br />

n<br />

H<br />

OH<br />

CH 2 OH<br />

a) b) g) d)<br />

H<br />

H<br />

OH<br />

O<br />

H H<br />

OH<br />

O<br />

n


instruqcia davalebebisaTvis # 31 _ 33:<br />

unda ipovoT Sesabamisoba or CamonaTvalSi mocemul movlenebs/obieqtebs<br />

Soris.<br />

cxrili SeavseT Semdegnairad:<br />

cifrebiT danomril TiToeul obieqts/movlenas SeusabameT anbaniT danomrili<br />

obieqti/movlena da dasviT niSani X cxrilis saTanado ujraSi.<br />

gaiTvaliswineT: erTi CamonaTvalis romelime movlenas/obieqts SeiZleba<br />

Seesabamebodes erTi, erTze meti an arc erTi _ meore CamonaTvalidan.<br />

31. mocemulia Seqcevadi reaqcia, romelic mimdinareobs myari katalizatoris<br />

Tanaobisas:<br />

2A + B ⇄ C + D , ∆H < 0<br />

A, B, C da D nivTierebebi airad mdgomareobaSia.<br />

sistemaSi, romelSic mimdinareobda es reaqcia, damyarda wonasworoba.<br />

<strong>rogor</strong> imoqmedebs qvemoT mocemuli TiToeuli faqtori cal-calke am<br />

reaqciis wonasworobaze?<br />

faqtori<br />

1 wnevis gazrda<br />

2 temperaturis gazrda<br />

3<br />

4<br />

D nivTierebis<br />

koncentraciis Semcireba<br />

katalizatoris zedapiris<br />

farTobis gazrda<br />

46<br />

a b g<br />

gadaixreba<br />

marcxniv<br />

wonasworoba<br />

ar<br />

Seicvleba<br />

gadaixreba<br />

marjvniv


32. spilenZ(II)-is hidroqsidi da bromis xsnari xSirad gamoiyeneba sxvadasxva<br />

organuli naerTebis aRmosaCenad.<br />

ipoveT Sesabamisoba mocemul naerTebsa da maTTvis damaxasiaTebel<br />

TvisebiT reaqciebs Soris.<br />

naerTi<br />

1 meTanali<br />

2 eTandiol-1,2<br />

3 aminobenzoli<br />

4 C H OH<br />

5 HOCH _(CHOH) _CHO<br />

6 C H COOH<br />

TvisebiTi<br />

reaqcia<br />

a b g d<br />

agurisferi<br />

naleqi<br />

() -Tan -Tan<br />

47<br />

kaSkaSa<br />

lurji<br />

xsnari<br />

TeTri<br />

naleqi<br />

ufero<br />

xsnari


33. magniumis marilmJavasTan urTierTqmedebis reaqcia Caatares sxvadasxva<br />

pirobebSi:<br />

a. 2.4 g magniumis natexi moaTavses 100 ml 0.1 M marilmJavaSi<br />

b. 2.4 g magniumis natexi moaTavses 100 ml 0.2 M marilmJavaSi<br />

g. 2.4 g magniumis burbuSela moaTavses 100 ml 0.1 M marilmJavaSi<br />

d. 2.4 g magniumis burbuSela moaTavses 100 ml 0.2 M marilmJavaSi<br />

TiToeuli cdisaTvis aages gamoyofili airis moculobis droze<br />

damokidebulebis grafiki:<br />

V, l<br />

ipoveT Sesabamisoba reaqciis pirobebsa da grafikze mocemul mrudebs<br />

Soris.<br />

a<br />

b<br />

g<br />

d<br />

I II III IV<br />

48<br />

I<br />

II<br />

III<br />

IV<br />

t, wT


34. gogirdmJavas areSi gansazRvruli koncentraciis kaliumis permanganati<br />

eTilenglikols mJaunmJavamde Jangavs.<br />

dawereT Sesabamisi Jangva-aRdgenis reaqciis toloba eleqtronuli balansis<br />

CvenebiT. reaqciaSi organuli naerTebi warmoadgineT molekuluri formulebis<br />

saSualebiT.<br />

35. SeavseT cxrilis carieli ujrebi:<br />

b)<br />

reaqciebi<br />

+ → + + <br />

HCCH + H2O C<br />

H 3<br />

C<br />

O<br />

H<br />

49<br />

a)<br />

g)<br />

Jangvis da aRdgenis Sesabamisi<br />

naxevarreaqciebi<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

36. dawereT 2-izopropil-5-meTil-cikloheqsanol-1-is struqturuli formula<br />

(izopropilis radikali unda aCvenoT struqturulad):


37. mocemulia acetonis (tduR.=56°C) gamosaxdeli mowyobilobis sqema:<br />

3<br />

2<br />

1<br />

4<br />

(gamoxda unda warmoebdes atmosferuli wnevis pirobebSi).<br />

daakvirdiT am sqemas da gaaanalizeT, sworad aris Tu ara SerCeuli<br />

Semdegi poziciebi:<br />

1 – gamacxelebeli<br />

2 – siTxis done gamosaxdel kolbaSi<br />

3 – gamosaxdeli kolbis forma<br />

4 – Termometris sindiyiani bolos mdebareoba<br />

5 – gadamyvani (forStosi)<br />

6 – macivris tipi<br />

7 – macivarTan wylis mierTeba<br />

8 – alonJisa da mimRebi kolbis wyvili<br />

5<br />

SecdomiT SerCeuli poziciebis mosaniSnad qvemoT mocemuli cxrilis<br />

saTanado ujraSi dasviT niSani X.<br />

1 2 3 4 5 6 7 8<br />

7<br />

50<br />

6<br />

8


38. moswavlem Temaze “ZmarmJava da misi marilebi” internetSi<br />

moiZia saintereso da advilad gansaxorcielebeli sademonstracio<br />

cda, romelic tardeba natriumis acetatis kristalhidratis da<br />

fenolftaleinis fxvnilis narevis gamoyenebiT.<br />

am narevis gacxelebiT warmoiqmneba tute areSi fenolftaleinisaTvis<br />

damaxasiaTebeli Seferiloba, romelic gacivebisas qreba:<br />

gacxeleba gaciveba<br />

moswavle ver mixvda, ratom xdeba feris aseTi cvlileba da gTxovaT axsna.<br />

38.1. CamoTvaleT, romel sakiTxebs SeaxsenebdiT moswavles imisaTvis, rom<br />

man kargad gaiazros cdis arsi.<br />

38.2. auxseniT moswavles, ra iwvevs feris aseT cvlilebebs.<br />

51


39. sagakveTilo procesSi sxvadasxva akademiuri moswrebis mqone moswavleTa<br />

CarTulobis uzrunvelsayofad aucilebelia, gaTvaliswinebuli iyos maTi<br />

individualuri SesaZleblobebi.<br />

am miznis misaRwevad mizanSewonilia, moswavleebs mieceT sirTulis<br />

mixedviT diferencirebuli davalebebi.<br />

erTi resursis _ mocemuli suraTis safuZvelze SeadgineT gansxvavebuli<br />

sirTulis 2 amocana, romelTa amoxsnasac raodenobrivi gamoTvlebi<br />

sWirdeba.<br />

I amocana gankuTvnili unda iyos dabali akademiuli moswrebis moswavlisa-<br />

Tvis, xolo II amocana – warmatebuli moswavlisaTvis.<br />

SeadgineT orive amocanis srulyofili piroba da dawereT pasuxi (amoxnis<br />

gzis Cveneba saWiro ar aris).<br />

aseve, argumentirebulad daasabuTeT, raSi mdgomareobs Tqven mier Sedgenili<br />

amocanebis gansxvaveba sirTulis mixedviT.<br />

gaiTvaliswineT, rom:<br />

amocanebis piroba unda iyos mocemuli suraTis adekvaturi;<br />

orive amocana unda moiTxovdes gamoTvlebis Sesrulebas;<br />

pirobis Sedgenisas SegiZliaT nebismieri ricxobrivi monacemebis damateba.<br />

52<br />

224 ml


I amocana: (piroba da pasuxi)<br />

II amocana: (piroba da pasuxi)<br />

dasabuTeba<br />

53


40. moswavleebs daevalaT, daesaxelebinaT mocemuli struqturuli<br />

formulis mqone naxSirwyalbadi:<br />

H C CH C CH 3 3<br />

C 2 H 5<br />

qvemoT mocemulia ori moswavlis pasuxi:<br />

I moswavlis pasuxi: II moswavlis pasuxi:<br />

2-eTilbuten-2 3-eTilbuten-2<br />

40.1. mokle komentarebiT axseniT, Tu ratom miiRo TiToeulma moswavlem aseTi<br />

pasuxi.<br />

komentari I moswavlis pasuxze<br />

54<br />

komentari II moswavlis pasuxze<br />

40.2. gamogadgebodaT Tu ara qvemoT mocemuli magaliTi imisaTvis, rom<br />

SeamowmoT, ramdenad sworad gaiazres moswavleebma daSvebuli Secdomebi.<br />

lakonurad da argumentirebulad dasabuTeT Tqveni mosazreba.<br />

H C CH C CH<br />

3 2<br />

C 2 H 5<br />

CH 3


41. mocemulia amocana:<br />

"2.3 g natriumi gaxsnes 97.8 ml wyalSi. gamoTvaleT gamoyofili wyalbadis<br />

moculoba (n. p.) da natriumis hidroqsidis masuri wili miRebul xsnarSi".<br />

erT-erTma moswavlem es amocana Semdegnairad amoxsna:<br />

2Na + 2H2O → 2NaOH + H2↑<br />

(Na) = 2.3 : 23 = 0.1 moli<br />

(NaOH) = (Na) = 0.1 moli<br />

(H) = 2 ∙ (Na) = 0.2 moli<br />

V(H2) = 22.4 ∙ ( H2) = 22.4 ∙ 0.2 = 4.48 l<br />

Mr(NaOH) = 23 + 1 + 16 = 40<br />

M(NaOH) = 40 g/moli<br />

(NaOH) = 0.1 ∙ 40 = 4 g<br />

(xsn.) = (Na) + (H2O)<br />

(xsn.) = 2.3 + 97.8 = 100.1 g<br />

(NaOH) = (NaOH) : (xsn.) = 4 : 100.1 ≈ 0.04<br />

pasuxi: V(H ) = 4.48 l; (NaOH) 0.04.<br />

SeafaseT moswavlis mier Sesrulebuli naSromi qvemoT mocemuli instruqciisa<br />

da Sefasebis sqemis mixedviT.<br />

instruqcia:<br />

amocana unda SeafasoT maqsimum 10 quliT.<br />

Sefaseba unda moxdes mxolod sqemaSi mocemuli xuTi kriteriumis<br />

mixedviT.<br />

TiToeuli kriteriumi 2-quliania da fasdeba mTeli qulebiT.<br />

Sefasebis erT-erTi mTavari principia: erTi konkretuli Secdoma<br />

isjeba mxolod erTxel. (Tu moswavle uSvebs Secdomas da akldeba<br />

qula erT-erTi kriteriumis mixedviT, maSin SemdgomSi mas aRar unda<br />

daakldes qula iseTi SecdomisTvis, romelic ukve dafiqsirebuli<br />

SecdomiTaa gamowveuli).<br />

gaiTvaliswineT, rom komentaris gakeTeba aucilebelia yvela kriteriumisaTvis!<br />

55


Sefasebis sqema<br />

Sefasebis kriteriumebi komentari qula<br />

1. reaqciis tolobis<br />

siswore da<br />

Sesabamisoba<br />

pirobasTan<br />

2. reaqciis mixedviT<br />

produqtis masis da<br />

moculobis<br />

gamoTvlis codna<br />

3. xsnaris masis<br />

gamoTvlis codna<br />

4. xsnarSi nivTierebis<br />

masuri wilis<br />

gamoTvlis codna<br />

5. amoxsnis logikuri<br />

Tanmimdevroba<br />

saboloo Sefaseba (kriteriumebis mixedviT miRebul qulaTa jami)<br />

56


2012 wlis testis swori pasuxebi da Sefasebis sqemebi<br />

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15<br />

a X<br />

b X X X X X<br />

g X X X X X X<br />

d X X X<br />

16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30<br />

a X X<br />

b X X X<br />

g X X X X<br />

d X X X X X X<br />

31. maqsimaluri Sefaseba _ 3 qula<br />

a b g<br />

1 X<br />

2 X<br />

3 X<br />

4 X<br />

(n _ 1) qula, sadac n sworad Sevsebuli horizontaluri<br />

striqonebis raodenobaa<br />

32. maqsimaluri Sefaseba _ 6 qula<br />

1 X<br />

a b g d<br />

2 X<br />

3 X<br />

4 X<br />

5 X X<br />

6 X<br />

33. maqsimaluri Sefaseba _ 3 qula<br />

I II III IV<br />

a X<br />

b X<br />

g X<br />

d X<br />

yoveli sworad Sevsebuli horizontaluri<br />

striqoni – 1 qula<br />

(n _ 1) qula, sadac n sworad Sevsebuli horizontaluri<br />

striqonebis raodenobaa<br />

57


34. maqsimaluri Sefaseba _ 3 qula<br />

sworad dawerili reaqcia (reagentebi da produqtebi) – 1 qula<br />

sworad Sedgenili balansi – 1 qula<br />

sworad gaTanabebuli reaqciis toloba – 1 qula<br />

5C H O +8KMnO + 12H SO →4K SO +8MnSO +5C H O + 22H O<br />

35. maqsimaluri Sefaseba _ 3 qula<br />

yoveli sworad Sevsebuli ujra – 1 qula<br />

a)<br />

<br />

Cl<br />

Cl <br />

<br />

Cl Cl b) 4KClO →KCl+3KClO <br />

g)<br />

<br />

2C 2C 5<br />

<br />

Mn Mn 8<br />

C <br />

C C C <br />

36. maqsimaluri Sefaseba _ 1 qula<br />

C<br />

H 3<br />

OH<br />

CH 3<br />

CH CH 3<br />

37. maqsimaluri Sefaseba _ 3 qula<br />

1<br />

qula<br />

1<br />

qula<br />

1<br />

qula<br />

1 2 3 4 5 6 7 8<br />

X X X<br />

Tu moniSnulia 3 an naklebi ujra, maSin yoveli sworad moniSnuli ujra<br />

1 qulaa;<br />

Tu moniSnulia 3-ze meti ujra, maSin qulebis gamoTvlisas sworad<br />

moniSnul ujras abaTilebs zedmetad da arasworad moniSnuli ujra.<br />

58


38. maqsimaluri Sefaseba _ 5 qula<br />

38.1 maqsimaluri Sefaseba _ 2 qula<br />

Sefasebis sqema<br />

am davalebaSi srulyofilad CaiTvleba da 2 quliT fasdeba pasuxi,<br />

romelSic Cans, rom cdis arsis gasagebad aucilebelia Semdegi ZiriTadi<br />

sakiTxebis codna:<br />

marilTa hidrolizi<br />

reaqciis Seqcevadoba da/an wonasworobis gadaxris pirobebi<br />

arasrulyofilad CaiTvleba da 1 quliT fasdeba pasuxi, romelSic am ori<br />

ZiriTadi sakiTxidan mxolos erTia naxsenebi.<br />

pasuxi, romelSic es sakiTxebi saerTod ar figurirebs, fasdeba 0 quliT.<br />

swori pasuxis erT-erTi varianti:<br />

kristalhidratebi da kristalizaciuri wyali<br />

marilebis hidrolizi<br />

reaqciis Seqcevadoba<br />

indikatorebis moqmedeba<br />

38.2 maqsimaluri Sefaseba _ 3 qula<br />

Sefasebis sqema<br />

am davalebaSi srulyofilad CaiTvleba da 3 quliT fasdeba pasuxi,<br />

romelSic cdis msvleloba logikurad da Tanmimdevruladaa axsnili,<br />

kerZod, pasuxSi unda Candes, rom:<br />

I. gacxelebisas kristalhidratidan gamoiyofa wyali _ 1 qula<br />

II. gamoyofili wyali axdens acetatis hidrolizs, ris Sedegadac<br />

warmoiqmneba tute are, rac iwvevs Seferilobis cvlilebas _ 1 qula)<br />

III. gacivebisas mimdinareobs sapirispiro procesebi – neitralizacia da<br />

kristalhidratis warmoqmna (1 qula)<br />

Tu pasuxSi daSvebulia uxeSi Secdoma, maSin saerTo Sefasebas akldeba<br />

1 qula.<br />

swori pasuxis erT-erTi varianti:<br />

natriumis acetatis kristalhidrati gacxelebiT iSleba da gamoiyofa wyali.<br />

gamoyofil wyalSi natriumis acetati, romelic susti mJavasa da Zlieri fuZis<br />

marilia, hidrolizdeba da miiReba tute are, romelSic fenoftaleini<br />

Jolosfers Rebulobs.<br />

gacivebisas mimdinareobs sapirispiro reaqciebi _ natriumis tute aneitralebs<br />

ZmarmJavas, xolo warmoqmnili natriumis acetati ierTebs wyals.<br />

gacxeleba<br />

CH3COONa . nH2O CH COONa<br />

3 + nH2O gaciveba<br />

CH COONa 3 + H2O gacxeleba<br />

gaciveba<br />

CH3COOH +<br />

NaOH<br />

59


39. maqsimaluri Sefaseba _ 6 qula<br />

Sefasebis kriteriumebi<br />

1. orive amocanis piroba unda Seesabamebodes suraTs; amasTanave, amocanaSi<br />

dasmuli kiTxva unda moiTxovdes raodenobrivi gamoTvlebis Sesrulebas –<br />

1 qula<br />

magaliTad:<br />

pirobaSi gamoyenebuli unda iyos marilmJava;<br />

gamoyofili airis moculoba unda Seadgendes 224 ml-s;<br />

reaqciis Semdeg ar unda rCebodes gauxsneli naSTi;<br />

ar SeiZleba, xsnarSi moTavsebuli myari nivTiereba iyos Na an K, radgan<br />

es metalebi ar CaiZireboda xsnarSi (aseve am SemTxvevaSi daculi ar<br />

iqneboda usafrTxoeba);<br />

da a.S.<br />

2. orive amocanis piroba unda iyos srulyofili – 1 qula<br />

magaliTad:<br />

aucilebelia, miTiTebuli iyos, rom moculoba gazomilia normalur<br />

pirobebSi;<br />

Tu amocanaSi dasmuli kiTxva iTxovs aRebuli mJavas koncentraciis<br />

dadgenas, aucilebelia, miTiTebuli iyos, rom HCl srulad daixarja;<br />

da a.S.<br />

3. TiToeuli amocanis pasuxi unda iyos swori – 2 qula (TiToeul amocanaze<br />

– TiTo qula).<br />

4. amocanebis pirobebi unda gansxvavdebodes sirTulis mixedviT – 1 qula.<br />

5. gansxvaveba amocanebis sirTuleebs Soris logikurad da damajereblad<br />

unda iyos dasabuTebuli – 1 qula.<br />

garda amisa, Sefasebisas gaTvaliswinebuli iqneba Semdegi:<br />

Tu amocanis pirobaSi daSvebulia uxeSi Secdoma, an ricxvebi arasworadaa<br />

SerCeuli, ris gamoc amocana ar ixsneba, saerTo Sefasebas daakldeba 1<br />

qula.<br />

Tu dawerilia mxolod erTi amocana, misi maqsimaluri Sefaseba 2 qulaa.<br />

swori pasuxis erT-erTi varianti:<br />

I amocana:<br />

magniumis naWeri srulad gaixsna marilmJavaSi, ris Sedegadac gamoiyo 224 ml<br />

wyalbadi (n.p.). gamoTvaleT, ra masis magniumi iyo aRebuli.<br />

pasuxi: 0.24 g magniumi.<br />

II amocana:<br />

0.186 g masis mqone magniumis da aluminis Senadnobi srulad gaixsna<br />

marilmJavaSi, ris Sedegadac gamoiyo 224 ml wyalbadi (n.p.). gamoTvaleT<br />

SenadnobSi metalebis moluri Tanafardoba.<br />

pasuxi: () ∶ () =6∶1<br />

dasabuTeba:<br />

I amocana saWiroebs mxolod reaqciis mixedviT martiv gamoTvlas. II amocana, Iisagan<br />

gansxvavebiT, moiTxovs maTematikuri codnis gamomJRavnebasac, kerZod, ori<br />

gantolebis an gantolebaTa sistemis Sedgenas da maT amoxsnas. garda amisa,<br />

moswavles pasuxis misaRebad dasWirdeba raodenobasa da masas Soris<br />

damokidebulebis codnis gamoyenebac.<br />

60


40. maqsimaluri Sefaseba _ 4 qula<br />

Sefasebis kriteriumebi<br />

davalebis pasuxSi unda Candes, rom:<br />

a) orive moswavle uSvebs erTnair Secdomas (eTilis radikals Tvlis<br />

Canacvlebul radikalad), da Sesabamisad, sworad ver irCevs yvelaze<br />

grZel naxSirbadul jaWvs – 1 qula<br />

b) I moswavle SecdomiT SerCeul naxSirbadul jaWvSi lokantebs sworad<br />

nomravs, II moswavle ki am moqmedebasac arasworad akeTebs – 1 qula<br />

g) mocemuli formula SeiZleba gamoviyenoT imisaTvis, rom II moswavles<br />

vaCvenoT, Tu romeli bolodan unda dainomros ormagi bmis Semcveli<br />

naxSirbaduli jaWvi _ 1 qula<br />

d) mocemuli formulas ver gamoviyenebT imis saCveneblad, Tu <strong>rogor</strong> unda<br />

SevarCioT yvelaze grZeli naxSirbaduli jaWvi, radgan mesame naxSirbadatomTan<br />

ganStoebas akeTebs ori erTnairi sigrZis radikali _ 1 qula<br />

SeniSvna: a) da b) kriteriumebiT miRebuli qulebi gansazRvraven davaleba<br />

40.1-is Sefasebas, xolo g) da d) kriteriumebiT miRebuli qulebi – davaleba<br />

40.2-is Sefasebas<br />

40.1. swori pasuxis erT-erTi varianti:<br />

I moswavlem sworad ar SearCia<br />

yvelaze grZeli jaWvi, Tumca SecdomiT<br />

SerCeuli jaWvi sworad danomra (e.i.<br />

im bolodan, romelTanac ufro axloa<br />

ormagi bma).<br />

40.2. swori pasuxis erT-erTi varianti:<br />

II moswavlem dauSva 2 Secdoma: I<br />

moswavlis msgavsad, sworad ver SearCia<br />

yvelaze grZeli jaWvi. garda amisa, man<br />

araswori bolodan danomra<br />

naxSirbaduli jaWvi.<br />

SeiZleba gamoviyenoT <strong>rogor</strong>c magaliTi, Tu romeli bolodan unda dainomros<br />

naxSirbaduli jaWvi ormagi bmis mdebareobis mixedviT, magram ver gamoviyenebT,<br />

<strong>rogor</strong>c magaliTs yvelaze grZeli naxSirbaduli jaWvis SesarCevad, radgan mesame<br />

naxSirbadatomTan ganStoebas akeTebs ori erTnairi sigrZis radikali. ukeTesi<br />

magaliTi iqneba, C2H5-is nacvlad mocemuli rom iyos C3H7.<br />

61


41. maqsimaluri Sefaseba _ 3 qula<br />

Sefasebis sqema:<br />

maqsimaluri qulis misaRebad pedagogma unda aRmoaCinos moswavlis<br />

naSromSi daSvebuli ori ZiriTadi Secdoma da naSromi unda Seafasos<br />

davalebaSi mocemuli instruqciisa da Sefasebis sqemis mixedviT.<br />

moswavlis naSromSi daSvebuli Secdomebia:<br />

1. sworad ar aris gamoTvlili wyalbadis raodenoba. weria<br />

(H) = (Na) ∙ 2 = 0.2 moli<br />

unda eweros:<br />

(H) = (Na) : 2 = 0.05 moli<br />

2. xsnaris masis gamoTvlisas, moswavle ar iTvaliswinebs gamoyofili<br />

wyalbadis masas.<br />

weria:<br />

(xsn.) = (Na) + (H2O)<br />

(xsn.) = 2.3 + 97.8 =100 .1 g<br />

unda eweros:<br />

(xsn.) = (Na) + (H2O) − (H2)<br />

(xsn.) = 2.3 + 97.8 _ 0.1 = 100 g<br />

TiToeuli Secdomis aRmoCenisaTvis pedagogi daimsaxurebs TiTo qulas.<br />

davalebaSi mocemuli instruqciis sworad Sesrulebisa da adekvaturi<br />

komentarebisaTvis pedagogi daimsaxurebs 1 qulas.<br />

im SemTxvevaSi, Tu pedagogi moswavlis naSromSi aRniSnul Secdomebs ver<br />

daafiqsirebs (CaTvlis, rom davaleba sworad aris Sesrulebuli), davaleba<br />

Sefasdeba 0 quliT (miuxedavad imisa, <strong>rogor</strong>aa Sesrulebuli davalebis<br />

danarCeni nawili).<br />

swori pasuxis erT-erTi varianti:<br />

sworia<br />

2<br />

masas sworad iTvlis, moculobas _ ara.<br />

unda iyos: () = (Na) : 2 = 0.05 moli<br />

V(H2) = 22.4 (H2) = 22.4 0.05 = 1.12 l<br />

ar iTvaliswinebs gamoyofili wyalbadis masas. unda eweros:<br />

(xsn.) = (Na) + (H2O) − (H2)<br />

(xsn.) = 2.3 + 97.8 _ 0.1 = 100 g<br />

sworia. ZiriTadi Secdoma daSvebuli iyo xsnaris masis<br />

gamoTvlisas, romelSic qula ukve daaklda<br />

sworia<br />

62<br />

1<br />

0<br />

2<br />

2<br />

7


ekomendebuli literaturis sia:<br />

saxelmZRvaneloebi:<br />

<strong>rogor</strong> <strong>movemzadoT</strong> <strong>pedagogTa</strong> <strong>sasertifikacio</strong> <strong>gamocdisaTvis</strong><br />

(qimia, fizika, biologia). gamocdebis erovnuli centri, 2011.<br />

s. adamia. qimia (gaRrmavebuli kursi). Tbilisi, saqarTvelos macne,<br />

(2009 an 2011 wlebis gamocemebi).<br />

Н.Л. Глинка. Общая химия. Ленинград, Химия, 1979 г. (da Semdgomi gamocemebi).<br />

Uno Kask, J. David Rawn. General Chemistry, W,. C. Brown Publishers. 1993 (da Semdgomi<br />

gamocemebi).<br />

programaSi mocemuli sakiTxebis gasameoreblad SegiZliaT agreTve gamoiyenoT<br />

qimiis nebismieri saxelmZRvanelo, romliTac sargeblobdiT umaRles<br />

saswavlebelSi.<br />

meTodur saxelmZRvaneloebad SesaZlebelia gamoiyenoT qimiis saskolo<br />

saxelmZRvaneloebis avtorTa mier gamocemuli maswavleblis sarekomendacio<br />

wignebi.<br />

internet resursi:<br />

http://www.ets.org/praxis/<br />

63

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!