iii_tomi.pdf

iii_tomi.pdf iii_tomi.pdf

04.06.2013 Views

igive unda iTqvas armazis msxvrevis epizodzec. friad sayuradReboa miTiTeba, rom roca es moxdao, `Tue iyo meequse da dRe meequse~. TveTa ricxobrivi daxasiaTeba uZveles tradicias warmoaCens. magram `Satberdis krebulis~ Sedgenis dros (me-10 s.), etyoba, es gaugebrobas badebda, riTac unda aixsnas ganmartebis Semcveli danar- Ti: `odes-igi evmanuel Tabors mamisa xati uCvenao~. am ganmartebaSi igulisxmeba feriscvalebis dRe. TveTa laTinuri saxelwodebani ki CvenSi me-9-10 s.s.-Si Semodis. ase rom, aq Cans qronologiis ori plasti: Zveli da axali. Zvelis arseboba Sesabamisi epizodis siZveles moaswavebs. `wminda ninos cxovrebas~ mniSvnelovani redaqciuli cvlilebani ganucdia. bevri ram am mxriv ukve warmoCenilia (k. kekeliZe, q. cxadaZe, d. menabde, m. CxartiSvili). redaqciul cvlilebaTa axsnac arsebiTad xerxdeba Tundac imiT, rom es nawarmoebi qarTuli qristologiis safuZvelTa-safuZveli iyo. Tavdapirvelad `wminda ninos cxovreba~, viTarca sakiTxavTa gamaerTianebeli, unda Seqmniliyo, rogorc liturgiuli Zegli. `moqcevaÁ qarTlisaÁsTan~ misi dakavSireba da Sesabamisi redaqciuli damuSaveba xdeboda qarTuli qristologiuri istoriosofiis safuZvelze. mis axlebur gadamuSavebas axdens leonti mroveli `mefeTa cxovrebis~ (vasiliografiis) saistorio Janris Taobaze. arsen berma (me-12 s.) igi metafrastikis moTxovnaTa mixedviT gadaamuSava, xolo nikoloz gulaberisZem Tamaris epoqis religiur-saxelmwifoebrivi idealebis Sesatyvisad. ase grZeldeba vaxuSti bagrationamde. Semdeg wminda ninos axleburi gansaxovneba mkvidrdeba: a. wereTlis poeziaSi, v. barnovTan, gr. robaqiZesTan, n. samadaSvilis, a. kalandaZis da m. maWavarianis SemoqmedebaSi, Tu dRevandel axalgazrda SemoqmedTa lirikaSi. ase iqca wminda ninos saxe da mTeli mxatvruli samyaro `wminda ninos cxovrebisa~ erT-erT umniSvnelovanes paradigmad qarTuli saxismetyvelebisaTvis. rekonstruqciisaTvis saWiroa sxvadasxva momentis gaTvaliswineba: 1. arsebuli redaqciebis urTierTSepirispirebiT ara mxolod saerTo momentis warmoCena, aramed imis gaTvaliswinebac, rom SesaZlebelia gviandeli redaqcia romelime epizods ufro adreuli saxiT Seicavdes; 2. teqstis Sinagan struqturul da enobriv TaviseburebaTa gaTvaliswineba; 3. qarTul redaqciaTa monacemebis Sejereba sxva qarTuli, agreTve berZnuli da somxuri wyaroebis CvenebebTan; 4. epizodTa Sinaarsis kulturul-istoriuli da qristologiuri analizi; 5. sakiTxavebad gamoyenebul epizodTa liturgikul-eortalogiuri Seswavla; 6. teqstSi mocemul qronologiur miTiTebaTa ganxilva Zvel-qarTuli welTaRricxvis istoriulad urTierTmonacvle sxvadasxva sistemis gaTvaliswinebiT (es sakiTxebi ganxiluli gvaqvs qvemoT). aRniSnul amosavalTa gaTvaliswinebiT `wminda ninos cxovrebis~ uZvelesi struqtura Cven warmogvidgeba Semdegi saxiT: mSoblebi da bavSvoba, kabadokieloba, ierusalimi, RvTismSoblis Cvenebani, jvari vazisa, xilva-CvenebaSi `aTi sityvis~ /dekalogis/ uwyeba, gza javaxeTidan urbnisSi, armazis msxvreva, locva mayvlovanSi, gankurnebani, mzis dabneleba, jvarTa aRmarTva, sveticxovlis aRmarTva, gardacvaleba /aqedan calke sakiTxavad ramdenime epizodia savaraudebeli/. esaa saerTo struqturis sqema, romelic, cxadia, SemdegSiac dazustdeba momaval kvleva-ZiebaTa safuZvelze, rac kvlavac unda daemyaros liturgiul-eortalogiur princips. zemoaRniSnul principTa kvalobaze xdeba epizodTa Sinagani Sinaarsobrivi gacxrilvac. amjerad erT-erTi umTavresia aRniSvna imisa, rom `wminda ninos cxovreba~ Seiswavlebodes viTarca uZvelesi Zegli qarTuli mwerlobisa. am niSniT unda damkvidrdes igi ara mxolod umaRles saswavlebelTa kursebSi, aramed zogadsaganmanaTleblo skolaTa programebSic. saSualo skolis programebSi igi unda Sediodes rogorc ZiriTadi masala. yovlad miutevebelia, igi iswavlebodes rogorc damxmare saki- Txavi an Tundac im saxiT, rogorc es gaTvaliswinebulia saqarTvelos istoriis Seswavlisas. `wminda ninos cxovreba~ arsebiTad literaturis istorias ganekuTvneba 76

da igi, upirveles yovlisa, aTvisebul unda iqnes rogorc literaturuli nawarmoebi. misi literaturuli Rirsebani ki sruliad gansakuTrebulia. aq monumentalobiT aRbeWdili gansaxovnebis gverdiTaa Rrmad subieqturi aRmsareblobiTi wiaRsvlani; wm. ninos vxedavT armazuli panTeonis kerpTa winaSe, roca maT amsxvrevs qariSxali da mexTatexa, da Semdeg, roca is Tvali-patiosaniT xelSi loculobs akakis xis CrdilT qveS; sveticxovlis aRmarTvisas wminda ninos vxedavT gaxarebuli RvTismSoblis darad. dabolos, Tu rogor eTxoveba igi mis mier ganaTlebul qveyanasa da wuTisofels: `moiwia Jami dRisa dalevnisa da mzisa Cemisa davsebisaÁ, rameTu ara Tu dRe da mze Seicvalebian wesTa zeda maTTa, aramed me dResa davuRamdebi da igi hgia ukunisamde~. `me dResa davuRamdebio~, _ amgvar mxatvrul saxes d. guramiSvilisTana saxismetyveleba Seexmianeba /`viTa davRamdi, isev gavsTendi~/. `aman wmidaman aRanTo gulsa Cemsa sanTeli naTlisaÁ da SuadRes oden maCuena me mze brwyinvale~, _ ase gadmogvcems mirian mefe Tavis sulier naTliscemas. aRaras vambobT im umTavresze, rom wminda nino qarTvelTa erovnulaRmsareblobiTi idealis pirvelsaxea, qarTuli qristologiisa da saxismetyvelebis safuZvel- Ta-safuZvelia. yvelasTvis cxadia, rom literaturul nawarmoebTan swored saSualo skolaSi ziarebas sruliad gansakuTrebuli mniSvneloba aqvs da, metadre, iseT ZeglTan, rogoric `wminda ninos cxovrebaa~. umaRles da saSualo skolaSi misi danergva misadmi gazrdis saerTo kulturul interesebs da gaaaqtiurebs araerTi iseTi mecnieruli problemis Seswavlas, romlebic kvlav gadauWreli rCeba. saxismetyveleba 1. `sveti-cxoveli~ anu RvTaeba da taZari 77 kuarTi brwyinavs, sveti naTobs, juari krTebis da sxivTa elvebr ganuteobs, xolo eklesiaÁ RaRadebs: mefeno da erno, ixarebdeT dRes! s a g a l o b l i d a n sveti-cxoveli qristianobis udidesi saswaulia saqarTveloSi. sveti-cxoveli qarTuli simboloa qristianobisa. igi `axal aRTqmas~ emyareba: `jerars saxlsa Sina RmrTisasa slvaÁ, romel ars eklesiaÁ RmrTisaÁ cxovelisaÁ, sueti da simtkice WeSmaritebisaÁ~ (I tim., 3.15), _ es pavle mociqulis sityvebia. mcxeTaSi uflis kvarTze amozrdili kviparosi, naZvi libanisa, gadaiqca naTlis svetad, sulier, maradiuli sicocxlis momniWebel svetad, `cxovel~ anu cxovlismyofel svetad da simbolod RvTaebisa. amisdakvalad, uZveles da umTavres qarTul eklesias ewoda `sveticxoveli~. sveti-cxovelSi Cans maradiuli cxovrebis aRmniSvneli sityva (cxoveli anu marad cocxali), romelic mocemulia uflis qarTul saxeldebaSi – macxovari. ase Camoyalibebula RvTaebisa da taZris urTierTmsgavsi qarTuli saxeldebani. Tavdapirvelad mas wmidaTa-wmidasac uwodebdnen, albaT, imitom, rom igi aigo `axali aRTqmis~ uZvelesi da umTavresi taZris, solomonis taZris msgavsad, romel- Sic iyo `wmidaTa-wmida~ adgili rjulis kidobniT, sadac inaxeboda aTi mcnebis Semcveli dafebi. sveticxovlis taZari 12 mociqulis saxelobisa iyo, magram mas sionic ewodeboda. sionis taZari ierusalimTan aigo. aq iyo RvTismSoblis miZinebis adgili. saqarTveloSi sioni RvTismSoblis taZrebs erqva, xolo sveticxovels sioni imitom uwodes, rom saqarTvelo RvTismSoblis wilxvdomili iyo. mas unda gaevrcelebina

da igi, upirveles yovlisa, aTvisebul unda iqnes rogorc literaturuli nawarmoebi.<br />

misi literaturuli Rirsebani ki sruliad gansakuTrebulia. aq monumentalobiT<br />

aRbeWdili gansaxovnebis gverdiTaa Rrmad subieqturi aRmsareblobiTi wiaRsvlani;<br />

wm. ninos vxedavT armazuli panTeonis kerpTa winaSe, roca maT amsxvrevs qariSxali<br />

da mexTatexa, da Semdeg, roca is Tvali-patiosaniT xelSi loculobs akakis xis<br />

CrdilT qveS; sveticxovlis aRmarTvisas wminda ninos vxedavT gaxarebuli RvTismSoblis<br />

darad. dabolos, Tu rogor eTxoveba igi mis mier ganaTlebul qveyanasa da<br />

wuTisofels: `moiwia Jami dRisa dalevnisa da mzisa Cemisa davsebisaÁ, rameTu ara<br />

Tu dRe da mze Seicvalebian wesTa zeda maTTa, aramed me dResa davuRamdebi da igi<br />

hgia ukunisamde~. `me dResa davuRamdebio~, _ amgvar mxatvrul saxes d. guramiSvilisTana<br />

saxismetyveleba Seexmianeba /`viTa davRamdi, isev gavsTendi~/.<br />

`aman wmidaman aRanTo gulsa Cemsa sanTeli naTlisaÁ da SuadRes oden maCuena me<br />

mze brwyinvale~, _ ase gadmogvcems mirian mefe Tavis sulier naTliscemas.<br />

aRaras vambobT im umTavresze, rom wminda nino qarTvelTa erovnulaRmsareblobiTi<br />

idealis pirvelsaxea, qarTuli qristologiisa da saxismetyvelebis safuZvel-<br />

Ta-safuZvelia.<br />

yvelasTvis cxadia, rom literaturul nawarmoebTan swored saSualo skolaSi<br />

ziarebas sruliad gansakuTrebuli mniSvneloba aqvs da, metadre, iseT ZeglTan, rogoric<br />

`wminda ninos cxovrebaa~. umaRles da saSualo skolaSi misi danergva misadmi<br />

gazrdis saerTo kulturul interesebs da gaaaqtiurebs araerTi iseTi mecnieruli<br />

problemis Seswavlas, romlebic kvlav gadauWreli rCeba.<br />

saxismetyveleba<br />

1. `sveti-cxoveli~ anu RvTaeba da taZari<br />

77<br />

kuarTi brwyinavs, sveti naTobs,<br />

juari krTebis da sxivTa elvebr<br />

ganuteobs, xolo eklesiaÁ RaRadebs:<br />

mefeno da erno, ixarebdeT dRes!<br />

s a g a l o b l i d a n<br />

sveti-cxoveli qristianobis udidesi saswaulia saqarTveloSi. sveti-cxoveli<br />

qarTuli simboloa qristianobisa. igi `axal aRTqmas~ emyareba: `jerars saxlsa Sina<br />

RmrTisasa slvaÁ, romel ars eklesiaÁ RmrTisaÁ cxovelisaÁ, sueti da simtkice WeSmaritebisaÁ~<br />

(I tim., 3.15), _ es pavle mociqulis sityvebia.<br />

mcxeTaSi uflis kvarTze amozrdili kviparosi, naZvi libanisa, gadaiqca naTlis<br />

svetad, sulier, maradiuli sicocxlis momniWebel svetad, `cxovel~ anu cxovlismyofel<br />

svetad da simbolod RvTaebisa. amisdakvalad, uZveles da umTavres qarTul<br />

eklesias ewoda `sveticxoveli~.<br />

sveti-cxovelSi Cans maradiuli cxovrebis aRmniSvneli sityva (cxoveli anu marad<br />

cocxali), romelic mocemulia uflis qarTul saxeldebaSi – macxovari. ase Camoyalibebula<br />

RvTaebisa da taZris urTierTmsgavsi qarTuli saxeldebani.<br />

Tavdapirvelad mas wmidaTa-wmidasac uwodebdnen, albaT, imitom, rom igi aigo<br />

`axali aRTqmis~ uZvelesi da umTavresi taZris, solomonis taZris msgavsad, romel-<br />

Sic iyo `wmidaTa-wmida~ adgili rjulis kidobniT, sadac inaxeboda aTi mcnebis Semcveli<br />

dafebi. sveticxovlis taZari 12 mociqulis saxelobisa iyo, magram mas sionic<br />

ewodeboda. sionis taZari ierusalimTan aigo. aq iyo RvTismSoblis miZinebis adgili.<br />

saqarTveloSi sioni RvTismSoblis taZrebs erqva, xolo sveticxovels sioni imitom<br />

uwodes, rom saqarTvelo RvTismSoblis wilxvdomili iyo. mas unda gaevrcelebina

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!