iii_tomi.pdf
iii_tomi.pdf iii_tomi.pdf
igive unda iTqvas armazis msxvrevis epizodzec. friad sayuradReboa miTiTeba, rom roca es moxdao, `Tue iyo meequse da dRe meequse~. TveTa ricxobrivi daxasiaTeba uZveles tradicias warmoaCens. magram `Satberdis krebulis~ Sedgenis dros (me-10 s.), etyoba, es gaugebrobas badebda, riTac unda aixsnas ganmartebis Semcveli danar- Ti: `odes-igi evmanuel Tabors mamisa xati uCvenao~. am ganmartebaSi igulisxmeba feriscvalebis dRe. TveTa laTinuri saxelwodebani ki CvenSi me-9-10 s.s.-Si Semodis. ase rom, aq Cans qronologiis ori plasti: Zveli da axali. Zvelis arseboba Sesabamisi epizodis siZveles moaswavebs. `wminda ninos cxovrebas~ mniSvnelovani redaqciuli cvlilebani ganucdia. bevri ram am mxriv ukve warmoCenilia (k. kekeliZe, q. cxadaZe, d. menabde, m. CxartiSvili). redaqciul cvlilebaTa axsnac arsebiTad xerxdeba Tundac imiT, rom es nawarmoebi qarTuli qristologiis safuZvelTa-safuZveli iyo. Tavdapirvelad `wminda ninos cxovreba~, viTarca sakiTxavTa gamaerTianebeli, unda Seqmniliyo, rogorc liturgiuli Zegli. `moqcevaÁ qarTlisaÁsTan~ misi dakavSireba da Sesabamisi redaqciuli damuSaveba xdeboda qarTuli qristologiuri istoriosofiis safuZvelze. mis axlebur gadamuSavebas axdens leonti mroveli `mefeTa cxovrebis~ (vasiliografiis) saistorio Janris Taobaze. arsen berma (me-12 s.) igi metafrastikis moTxovnaTa mixedviT gadaamuSava, xolo nikoloz gulaberisZem Tamaris epoqis religiur-saxelmwifoebrivi idealebis Sesatyvisad. ase grZeldeba vaxuSti bagrationamde. Semdeg wminda ninos axleburi gansaxovneba mkvidrdeba: a. wereTlis poeziaSi, v. barnovTan, gr. robaqiZesTan, n. samadaSvilis, a. kalandaZis da m. maWavarianis SemoqmedebaSi, Tu dRevandel axalgazrda SemoqmedTa lirikaSi. ase iqca wminda ninos saxe da mTeli mxatvruli samyaro `wminda ninos cxovrebisa~ erT-erT umniSvnelovanes paradigmad qarTuli saxismetyvelebisaTvis. rekonstruqciisaTvis saWiroa sxvadasxva momentis gaTvaliswineba: 1. arsebuli redaqciebis urTierTSepirispirebiT ara mxolod saerTo momentis warmoCena, aramed imis gaTvaliswinebac, rom SesaZlebelia gviandeli redaqcia romelime epizods ufro adreuli saxiT Seicavdes; 2. teqstis Sinagan struqturul da enobriv TaviseburebaTa gaTvaliswineba; 3. qarTul redaqciaTa monacemebis Sejereba sxva qarTuli, agreTve berZnuli da somxuri wyaroebis CvenebebTan; 4. epizodTa Sinaarsis kulturul-istoriuli da qristologiuri analizi; 5. sakiTxavebad gamoyenebul epizodTa liturgikul-eortalogiuri Seswavla; 6. teqstSi mocemul qronologiur miTiTebaTa ganxilva Zvel-qarTuli welTaRricxvis istoriulad urTierTmonacvle sxvadasxva sistemis gaTvaliswinebiT (es sakiTxebi ganxiluli gvaqvs qvemoT). aRniSnul amosavalTa gaTvaliswinebiT `wminda ninos cxovrebis~ uZvelesi struqtura Cven warmogvidgeba Semdegi saxiT: mSoblebi da bavSvoba, kabadokieloba, ierusalimi, RvTismSoblis Cvenebani, jvari vazisa, xilva-CvenebaSi `aTi sityvis~ /dekalogis/ uwyeba, gza javaxeTidan urbnisSi, armazis msxvreva, locva mayvlovanSi, gankurnebani, mzis dabneleba, jvarTa aRmarTva, sveticxovlis aRmarTva, gardacvaleba /aqedan calke sakiTxavad ramdenime epizodia savaraudebeli/. esaa saerTo struqturis sqema, romelic, cxadia, SemdegSiac dazustdeba momaval kvleva-ZiebaTa safuZvelze, rac kvlavac unda daemyaros liturgiul-eortalogiur princips. zemoaRniSnul principTa kvalobaze xdeba epizodTa Sinagani Sinaarsobrivi gacxrilvac. amjerad erT-erTi umTavresia aRniSvna imisa, rom `wminda ninos cxovreba~ Seiswavlebodes viTarca uZvelesi Zegli qarTuli mwerlobisa. am niSniT unda damkvidrdes igi ara mxolod umaRles saswavlebelTa kursebSi, aramed zogadsaganmanaTleblo skolaTa programebSic. saSualo skolis programebSi igi unda Sediodes rogorc ZiriTadi masala. yovlad miutevebelia, igi iswavlebodes rogorc damxmare saki- Txavi an Tundac im saxiT, rogorc es gaTvaliswinebulia saqarTvelos istoriis Seswavlisas. `wminda ninos cxovreba~ arsebiTad literaturis istorias ganekuTvneba 76
da igi, upirveles yovlisa, aTvisebul unda iqnes rogorc literaturuli nawarmoebi. misi literaturuli Rirsebani ki sruliad gansakuTrebulia. aq monumentalobiT aRbeWdili gansaxovnebis gverdiTaa Rrmad subieqturi aRmsareblobiTi wiaRsvlani; wm. ninos vxedavT armazuli panTeonis kerpTa winaSe, roca maT amsxvrevs qariSxali da mexTatexa, da Semdeg, roca is Tvali-patiosaniT xelSi loculobs akakis xis CrdilT qveS; sveticxovlis aRmarTvisas wminda ninos vxedavT gaxarebuli RvTismSoblis darad. dabolos, Tu rogor eTxoveba igi mis mier ganaTlebul qveyanasa da wuTisofels: `moiwia Jami dRisa dalevnisa da mzisa Cemisa davsebisaÁ, rameTu ara Tu dRe da mze Seicvalebian wesTa zeda maTTa, aramed me dResa davuRamdebi da igi hgia ukunisamde~. `me dResa davuRamdebio~, _ amgvar mxatvrul saxes d. guramiSvilisTana saxismetyveleba Seexmianeba /`viTa davRamdi, isev gavsTendi~/. `aman wmidaman aRanTo gulsa Cemsa sanTeli naTlisaÁ da SuadRes oden maCuena me mze brwyinvale~, _ ase gadmogvcems mirian mefe Tavis sulier naTliscemas. aRaras vambobT im umTavresze, rom wminda nino qarTvelTa erovnulaRmsareblobiTi idealis pirvelsaxea, qarTuli qristologiisa da saxismetyvelebis safuZvel- Ta-safuZvelia. yvelasTvis cxadia, rom literaturul nawarmoebTan swored saSualo skolaSi ziarebas sruliad gansakuTrebuli mniSvneloba aqvs da, metadre, iseT ZeglTan, rogoric `wminda ninos cxovrebaa~. umaRles da saSualo skolaSi misi danergva misadmi gazrdis saerTo kulturul interesebs da gaaaqtiurebs araerTi iseTi mecnieruli problemis Seswavlas, romlebic kvlav gadauWreli rCeba. saxismetyveleba 1. `sveti-cxoveli~ anu RvTaeba da taZari 77 kuarTi brwyinavs, sveti naTobs, juari krTebis da sxivTa elvebr ganuteobs, xolo eklesiaÁ RaRadebs: mefeno da erno, ixarebdeT dRes! s a g a l o b l i d a n sveti-cxoveli qristianobis udidesi saswaulia saqarTveloSi. sveti-cxoveli qarTuli simboloa qristianobisa. igi `axal aRTqmas~ emyareba: `jerars saxlsa Sina RmrTisasa slvaÁ, romel ars eklesiaÁ RmrTisaÁ cxovelisaÁ, sueti da simtkice WeSmaritebisaÁ~ (I tim., 3.15), _ es pavle mociqulis sityvebia. mcxeTaSi uflis kvarTze amozrdili kviparosi, naZvi libanisa, gadaiqca naTlis svetad, sulier, maradiuli sicocxlis momniWebel svetad, `cxovel~ anu cxovlismyofel svetad da simbolod RvTaebisa. amisdakvalad, uZveles da umTavres qarTul eklesias ewoda `sveticxoveli~. sveti-cxovelSi Cans maradiuli cxovrebis aRmniSvneli sityva (cxoveli anu marad cocxali), romelic mocemulia uflis qarTul saxeldebaSi – macxovari. ase Camoyalibebula RvTaebisa da taZris urTierTmsgavsi qarTuli saxeldebani. Tavdapirvelad mas wmidaTa-wmidasac uwodebdnen, albaT, imitom, rom igi aigo `axali aRTqmis~ uZvelesi da umTavresi taZris, solomonis taZris msgavsad, romel- Sic iyo `wmidaTa-wmida~ adgili rjulis kidobniT, sadac inaxeboda aTi mcnebis Semcveli dafebi. sveticxovlis taZari 12 mociqulis saxelobisa iyo, magram mas sionic ewodeboda. sionis taZari ierusalimTan aigo. aq iyo RvTismSoblis miZinebis adgili. saqarTveloSi sioni RvTismSoblis taZrebs erqva, xolo sveticxovels sioni imitom uwodes, rom saqarTvelo RvTismSoblis wilxvdomili iyo. mas unda gaevrcelebina
- Page 26 and 27: lis moxmareba ki ar ikrZaleba, aram
- Page 28 and 29: wmindanis ltolva wmindanobisaken, m
- Page 30 and 31: viT garejelis mowafe lukiane cxadad
- Page 32 and 33: arc mxolod TanamedroveTa zogadi dam
- Page 34 and 35: `cxovrebaTa~ gmiri Tavidanve nebayo
- Page 36 and 37: zurgs aqceven, uSurvelad gascemen q
- Page 38 and 39: X-XI ss-Si asketizmis esTetikis gam
- Page 40 and 41: SemosZarcvia suls, didi Zalisxmevis
- Page 42 and 43: `saSen masalad~ iSviaTad iyenebs ko
- Page 44 and 45: om, stereotipi nakli ki ar aris amg
- Page 46 and 47: azriT, `qarTuli hagiografiis dasawy
- Page 48 and 49: Zlieri damakavSirebeli rgoli iyo bi
- Page 50 and 51: ne Sesagragnelad mCuari wmidaÁ wmi
- Page 52 and 53: iakob xucesis `SuSanikis wameba~ 52
- Page 54 and 55: aris dakavSirebuli, wmindani uwmind
- Page 56 and 57: `SuSanikis wamebaSi~ hagiografiisaT
- Page 58 and 59: uli sulis gamarjveba xorcze. mowame
- Page 60 and 61: qorwinebac. amave dros, `samkauli~
- Page 62 and 63: qristianobas ar darTvia mwvalebluri
- Page 64 and 65: mogvianebiT gaCndeba bzari samyaros
- Page 66 and 67: mentebi. idealisaken mimaval gzaze
- Page 68 and 69: vis, ucqire da daixsome, Wabuko~ 19
- Page 70 and 71: Cven sityvas aRar gavagrZelebT. vit
- Page 72 and 73: Sinagani konfliqtis Sinaarsis aspeq
- Page 74 and 75: sakiTxavTa Janrs am dros ukve garkv
- Page 78 and 79: qristianoba saqarTveloSi. es ki mis
- Page 80 and 81: eikonuri anu xatisebri gansaxovneba
- Page 82 and 83: viT dagvirgvinebuli, dabla CamoSveb
- Page 84 and 85: om saerTod uarvyoT misi esTetikurob
- Page 86 and 87: zemore STagonebas mosdevs TviT macx
- Page 88 and 89: Tul enas saxarebaSi simbolurad laza
- Page 90 and 91: xile zeciT gardamo ubrwyinvalesi mz
- Page 92 and 93: eklesia aSenda mayvlovanSi, xolo qv
- Page 94 and 95: nian da movidian samoTxesa mas, da
- Page 96 and 97: `wminda ninos cxovrebis~ mTeli saxi
- Page 98 and 99: nebis Tavisuflebis kvalobaze, adami
- Page 100 and 101: veles yovlisa, qedmaRlobis qveS, ro
- Page 102 and 103: mas kibesa winamZRurobisasa aRiyvan
- Page 104 and 105: uar-yo... egeviTarman man ganTqumul
- Page 106 and 107: ZTaSi stumrad mosul berebs erTxel g
- Page 108 and 109: kefaliisaTvis gamarTul disputSi mon
- Page 110 and 111: ogorc varaudoben, Txzuleba dawerili
- Page 112 and 113: ogorc aRniSnaven, ioane sabaniZis T
- Page 114 and 115: gulisa Tquenisani maspinZel eqmeniT
- Page 116 and 117: qarTvelebs siyvaruliT `haboTi~ Seuc
- Page 118 and 119: TavSi sabanisZe eklesiaSi Semokrebi
- Page 120 and 121: keTilad Semmzadebel sulnelTa maT sa
- Page 122 and 123: omelic macxovarTan erTad gaakres jv
- Page 124 and 125: qarTlSi WeSmarit qristianad dabrune
da igi, upirveles yovlisa, aTvisebul unda iqnes rogorc literaturuli nawarmoebi.<br />
misi literaturuli Rirsebani ki sruliad gansakuTrebulia. aq monumentalobiT<br />
aRbeWdili gansaxovnebis gverdiTaa Rrmad subieqturi aRmsareblobiTi wiaRsvlani;<br />
wm. ninos vxedavT armazuli panTeonis kerpTa winaSe, roca maT amsxvrevs qariSxali<br />
da mexTatexa, da Semdeg, roca is Tvali-patiosaniT xelSi loculobs akakis xis<br />
CrdilT qveS; sveticxovlis aRmarTvisas wminda ninos vxedavT gaxarebuli RvTismSoblis<br />
darad. dabolos, Tu rogor eTxoveba igi mis mier ganaTlebul qveyanasa da<br />
wuTisofels: `moiwia Jami dRisa dalevnisa da mzisa Cemisa davsebisaÁ, rameTu ara<br />
Tu dRe da mze Seicvalebian wesTa zeda maTTa, aramed me dResa davuRamdebi da igi<br />
hgia ukunisamde~. `me dResa davuRamdebio~, _ amgvar mxatvrul saxes d. guramiSvilisTana<br />
saxismetyveleba Seexmianeba /`viTa davRamdi, isev gavsTendi~/.<br />
`aman wmidaman aRanTo gulsa Cemsa sanTeli naTlisaÁ da SuadRes oden maCuena me<br />
mze brwyinvale~, _ ase gadmogvcems mirian mefe Tavis sulier naTliscemas.<br />
aRaras vambobT im umTavresze, rom wminda nino qarTvelTa erovnulaRmsareblobiTi<br />
idealis pirvelsaxea, qarTuli qristologiisa da saxismetyvelebis safuZvel-<br />
Ta-safuZvelia.<br />
yvelasTvis cxadia, rom literaturul nawarmoebTan swored saSualo skolaSi<br />
ziarebas sruliad gansakuTrebuli mniSvneloba aqvs da, metadre, iseT ZeglTan, rogoric<br />
`wminda ninos cxovrebaa~. umaRles da saSualo skolaSi misi danergva misadmi<br />
gazrdis saerTo kulturul interesebs da gaaaqtiurebs araerTi iseTi mecnieruli<br />
problemis Seswavlas, romlebic kvlav gadauWreli rCeba.<br />
saxismetyveleba<br />
1. `sveti-cxoveli~ anu RvTaeba da taZari<br />
77<br />
kuarTi brwyinavs, sveti naTobs,<br />
juari krTebis da sxivTa elvebr<br />
ganuteobs, xolo eklesiaÁ RaRadebs:<br />
mefeno da erno, ixarebdeT dRes!<br />
s a g a l o b l i d a n<br />
sveti-cxoveli qristianobis udidesi saswaulia saqarTveloSi. sveti-cxoveli<br />
qarTuli simboloa qristianobisa. igi `axal aRTqmas~ emyareba: `jerars saxlsa Sina<br />
RmrTisasa slvaÁ, romel ars eklesiaÁ RmrTisaÁ cxovelisaÁ, sueti da simtkice WeSmaritebisaÁ~<br />
(I tim., 3.15), _ es pavle mociqulis sityvebia.<br />
mcxeTaSi uflis kvarTze amozrdili kviparosi, naZvi libanisa, gadaiqca naTlis<br />
svetad, sulier, maradiuli sicocxlis momniWebel svetad, `cxovel~ anu cxovlismyofel<br />
svetad da simbolod RvTaebisa. amisdakvalad, uZveles da umTavres qarTul<br />
eklesias ewoda `sveticxoveli~.<br />
sveti-cxovelSi Cans maradiuli cxovrebis aRmniSvneli sityva (cxoveli anu marad<br />
cocxali), romelic mocemulia uflis qarTul saxeldebaSi – macxovari. ase Camoyalibebula<br />
RvTaebisa da taZris urTierTmsgavsi qarTuli saxeldebani.<br />
Tavdapirvelad mas wmidaTa-wmidasac uwodebdnen, albaT, imitom, rom igi aigo<br />
`axali aRTqmis~ uZvelesi da umTavresi taZris, solomonis taZris msgavsad, romel-<br />
Sic iyo `wmidaTa-wmida~ adgili rjulis kidobniT, sadac inaxeboda aTi mcnebis Semcveli<br />
dafebi. sveticxovlis taZari 12 mociqulis saxelobisa iyo, magram mas sionic<br />
ewodeboda. sionis taZari ierusalimTan aigo. aq iyo RvTismSoblis miZinebis adgili.<br />
saqarTveloSi sioni RvTismSoblis taZrebs erqva, xolo sveticxovels sioni imitom<br />
uwodes, rom saqarTvelo RvTismSoblis wilxvdomili iyo. mas unda gaevrcelebina