iii_tomi.pdf

iii_tomi.pdf iii_tomi.pdf

04.06.2013 Views

aris dakavSirebuli, wmindani uwminduri garemodan gasvlas cdilobs. amitom igi eZiebs `wmida miwas~, sivrcul garemoSi misi gadaadgileba aris wminda adgilTa `moxilva~, `mimoslva~, an uwminduri adgilidan gandgoma, udabnoSi, monasterSi, senakSi dayudeba, locvaTagan ganwmendil sakuTar sivrcul garemoSi SemozRudva. sagulisxmoa, rom SuSanikis sivrculi garemoa eklesia, `saxlaki erTi mcire~, `senaki mcire~. gansxvavebulia varsqenis sivrculi garemo. sivrcis Suasaukuneebrivi aRqma rom ni- Sandoblivia iakob xucesisaTvis, es vlindeba `ganborebuli dedakacis~ gankurnebis epizodSic. SuSanikma mas urCia: `mived ierusalÀmd da ganswmidne ganborebisa magisgan Senisa~. nawarmoebSi aqcentirebuli `Seni adgili dagitevebies~ da `moved adgilsa TÂssa~ meuRlis kanonier moTxovnasTan erTad garkveuli qveteqstis Semcvelia. kategoriulia varsqenisa da misi Suamavlebisadmi mimarTuli yoveli fraza SuSanikisa (`mokiTxvaÁ Seni Senadve moiqecin~, `nu iyofin Cemda, Tumca veziare saqmeTa da codvaTa varsqenisTa~, `umjobÀs ars Cemda sikudili, vidre Cemi da misi SekrebaÁ da warwymedaÁ sulisa CemisaÁ~, `da viTarca Sen Semoqmedi Seni uvar-hyav, egreca me Sen Seuracxgyav. da Tu mravali tanjvaÁ moawio Cem zeda, me ara veziaro saqmeTa SenTa~). SuSaniki pavle mociqulis epistoliTac adasturebs Tavisi poziciis siswores da dasZens: `ara damonebul ars ZmaÁ gina daÁ, aramed ganeyenen~. am kategoriul pasuxs mohyva kategoriuli Jesti. xasiaTis Zerwvis dRevandeli literaturuli principebidan Tu SevxedavT Wiqis Selewvis scenas, SuSaniks TavSeukaveblobad CamovarTmevT da asec moxda, magram sxvagvaria personaJis saxis gaazreba adreul Sua saukuneebSi. Sua saukuneTa xelovani xatavs zogadad adamians, dadebiT an uaryofiT gmirs. aRwerdnen adamianis gancdaTa calkeul gamovlinebebs, magram calkeuli qceva ar iyo gagebuli xasiaTis Tvisebad. dRevandeli poziciebidan ki uTuod Zneli iqneba pirovnebis gamovlinebad ar miviCnioT personaJis yoveli qceva. sinamdvilis uSualo gavleniT iWreboda msgavsi scenebi nawarmoebSi. mwerals ar hqonda gamiznuli Tavisi gmiris rTuli, winaaRmdegobrivi xasiaTis Cveneba. hagiografi `mravlisagan mcireds~ aRwerda. Wiqis Selewvis scena moxvda `mravlisagan mciredSi~, radgan igi wmindanis ukompromisobis dasturi iyo da amas garda hqonda nawarmoebSi sxva azrobrivi datvirTvac: jojikis colisagan Rvinis SeTavazeba garkveul konteqsts uqmnis nacemi SuSanikisaTvis iakobis mier RvinoSi Cambali puris SeTavazebas. Wiqis Selewva gamokveTs momdevno Rvinis sxva semantikas. gavixsenoT, rom iakobi `friad aiZulebdes~ nacvlad ambobs: `mcired vaiZule miRebad Wamadi~. episkoposTa moZRvnili am `Wamadidan~ iakobma RvinoSi Cambali puri miawoda SuSaniks. es detali ramdenime semantikuri funqciis matarebelia. RvinoSi Cambalma purma xucess saSualeba misca eCvenebina, rom SuSaniks `ybani da zogni kbilni STamusrvil~ hqonda. amasTanave es detali qristes sisxlisa da xorcis ziarebaze daiyvaneba (ix. pirveli korinTelTa, X, 16) da migvaniSnebs mowamis sulieri ganviTarebis gzaze. Semdeg iakob xucesi gvauwyebs, rom cixeSi SuSanikma `arca saWmeli raÁ miiRis, garna dResa xolo kÂriakesa eziaris Ãorcsa da sisxlsa qristÀs RmrTisa Cuenisasa~. Rvinis es ori SeTavazeba exmianeba axali aR- Tqmis muxlebs: `ver Ãel-gewifebis sasumeli uflisaÁ sumad da sasumeli eSmakTaÁ; ver Ãel-gewifebis tablasa uflisasa ziarebaÁ da tablasa eSmakTasa~ (pirveli korinTelTa, X, 21). TviTSemecnebis adrindeli wesi qristianobam individualuri `TeozisiT~ Secvala. RvTaebrivi logosis gansxeulebam, vnebam da aRdgomam gza dasaxa adamianis ganRmrTobisaken, misi cnobierebis amaRlebisaken. qristes vnebaTa mibaZva, mowameobrivi gza aris TviTSemecnebis qristianuli gza, individualuri `mes~ qristes kvalze svlisa da masTan SeerTebis gza; martvilis wmindanad qceva iyo qristianuli TviTSemecnebis, sulieri srulyofis, `Teozisis~ manifestacia. es unda iqnes gaTvaliswinebuli rogorc SuSanikis, aseve sxva martvilTa mxatvruli saxis gaxsnisas. martviloba qristes vnebaTa gaziarebas da damowmebas moaswavebda. sagulisxmoa, rom berZnuli mavrtu~, iseve rogorc qarTuli `mowame~, Tavdapirvelad aRniSnavda mowmes, 54

da Semdeg mieniWa wamebulis, martvilis mniSvneloba (dRevandeli `mowme~ re-duqciis Sedegad miRebulia `mowamisagan~). martvilni sakuTari tanjviT emowmebod-nen macxovris vnebebs, adasturebdnen RvTaebrivTan erTad mis adamianur bunebas da agreTve imas, rom adamianis misia warmaval RirebulebaTa miRma sulieri Rirebulebebisaken swrafva da sakuTar `me~-Si mTvlemare RvTaebrivi arsis gaRviZebaa. SuSanikis sulieri cxovrebis etapebi Seesatyviseba qristianuli xeldasxmis etapebs da am etapTa Sesabamisia siuJetis ganviTarebac. adreuli Sua saukuneebis mwerloba asaxavda konkretul istoriul faqtebs. hagiografebi istoriul pirs aRwerdnen, gvarwmunebdnen, rom `Tanadaxudomils~ an `sarwmuno kacTagan gagonils~ da `WeSmaritad Txrobils~ gvauwyebdnen. magram SemoqmedebiTi meTodi dokumenturobasTan erTad idealizacias iTxovda. deduqciuri meTodi warmarTavda SemoqmedebiT process. adamianis Sesaxeb Suasaukuneebrivi koncefcia gansazRvravda SemoqmedebiT meTods, warmmarTveli zogadi xati iyo da normatiul ideals uaxloebdnen gmiris saxes. amitomaa, rom Sua saukuneTa istorizmi idealizacias moiTxovs. uaryofiTi gmiris daxatvisas ki sapirispiro tendencia iCenda Tavs. `yovelive momiTxar~, _ mimarTavs SuSaniks iakob xucesi, magram, rogorc Cvenma istorikosebma cxadhyves, Tavad igi yovelives rodi mogviTxrobs, faqizad arCevs detalebs, zog istoriul faqtze dums, zogs asxvaferebs. iakob xucesis mier daxatuli varsqeni mexuTe saukunis pitiaxSze sastikic iyos egeb. iakob xucesi mowamis saxes xatavda da mas unda dapirispireboda mtarvali. `SuSanikis wameba~ erTiani mxatvruli sistemaa. misi poetika Taviseburia. avtori TviTmxilvelia aRwerili ambisa, magram bizantieli TviTmxilveli hagiografebisagan gansxvavebiT, igi personaJicaa, mas garkveuli roli ekisreba nawarmoebis kompoziciur struqturaSi, masTan damokidebulebaSi vlindebian gmirebi, misi saSualebiT ukavSirdeba erTmaneTs siuJeturi monakveTebi. iakob xucesi renesansis epoqis SemoqmedTa msgavsad `Cawerilia~ nawarmoebis kompoziciaSi, magram, maTgan gansxvavebiT, iakobisTvis ucxoa movlenaTa obieqturi Sefaseba, garegani perspeqtiva. Sinagani perspeqtiva warmarTavs nawarmoebis msoflmxedvelobriv, kompoziciur-stilur Sreebs. Sinagani perspeqtiva, mowamis poziciidan danaxva movlenisa, damaxasiaTebelia rogorc bizantiuri, ise qarTuli hagiografiisaTvis, saerTod Sua saukuneTa xelovnebisaTvis. iakob xucesis xedva adreul Sua saukuneTa xelovnebisTvisaa niSandoblivi. `SuSanikis wamebis~ erTplaniani, paraleluri siuJeturi xazebis gareSe warmar- Tuli kompozicia hagiografiis ganviTarebis adreuli etapisTvisaa damaxasiaTebeli. epoqis idealebs pozitiurisa da negatiuris dapirispirebis saSualebiT amkvidrebs iakobi. magram es ar aris mxolod ori personaJis dapirispireba. nawarmoebSi erTmaneTs upirispirdeba qristianoba da mazdeanoba, rwmena da urwmunoeba, maradiuli yofa da `sawuTo~ cxovreba, amaRlebuli sulieri miswrafebani da miwieri buneba, sulieri siZliere da fizikuri uxeSi Zala, `suliTa cxovel~ da `suliTa momkudar~ yofna, `didebaÁ RmrTisaÁ~ da `didebaÁ kacTaÁ~. kompoziciis wamyvani principia kontrastuloba. es ZiriTadi kompoziciuri principi nawarmoebSi vlindeba sxvadasxva doneze: gmirTa sapirispiro qcevebSi, nawarmoebis personaJebTan maT sapirispiro damokidebulebaSi, xazgasmiT sapirispiro tropebSi (`samgzis sanatreli~ da `samgzis sawyalobeli~, `mowame RmrTisaÁ~ da `mteri RmrTisaÁ~, `kravi~ da `mgeli~). kompoziciis am wamyvan princips safuZvels uqmnis qristianul msoflgagebaSi sikeTisa da borotebis, zecisa da miwis, maradiulobisa da dasabamieri drois dapirispireba. marTalia, qristianuli TvalTaxedviT sikeTisa da borotebis dapirispireba ontologiur plans ar exeba da borotebas substancia ar gaaCnia, magram ierarqiuli wyobis garkveuli safexuridan boroteba daSvebulia, rogorc pirovnebis TavisuflebisaTvis safuZvlis Semqmneli Zala. sikeTesa da borotebas Soris arCevani da borotebis daTrgunva pirovnebis ganviTarebis warmmarTvelia qristianobaSi. 55

aris dakavSirebuli, wmindani uwminduri garemodan gasvlas cdilobs. amitom igi<br />

eZiebs `wmida miwas~, sivrcul garemoSi misi gadaadgileba aris wminda adgilTa `moxilva~,<br />

`mimoslva~, an uwminduri adgilidan gandgoma, udabnoSi, monasterSi, senakSi<br />

dayudeba, locvaTagan ganwmendil sakuTar sivrcul garemoSi SemozRudva. sagulisxmoa,<br />

rom SuSanikis sivrculi garemoa eklesia, `saxlaki erTi mcire~, `senaki mcire~.<br />

gansxvavebulia varsqenis sivrculi garemo. sivrcis Suasaukuneebrivi aRqma rom ni-<br />

Sandoblivia iakob xucesisaTvis, es vlindeba `ganborebuli dedakacis~ gankurnebis<br />

epizodSic. SuSanikma mas urCia: `mived ierusalÀmd da ganswmidne ganborebisa magisgan<br />

Senisa~. nawarmoebSi aqcentirebuli `Seni adgili dagitevebies~ da `moved adgilsa<br />

TÂssa~ meuRlis kanonier moTxovnasTan erTad garkveuli qveteqstis Semcvelia.<br />

kategoriulia varsqenisa da misi Suamavlebisadmi mimarTuli yoveli fraza SuSanikisa<br />

(`mokiTxvaÁ Seni Senadve moiqecin~, `nu iyofin Cemda, Tumca veziare saqmeTa da<br />

codvaTa varsqenisTa~, `umjobÀs ars Cemda sikudili, vidre Cemi da misi SekrebaÁ da<br />

warwymedaÁ sulisa CemisaÁ~, `da viTarca Sen Semoqmedi Seni uvar-hyav, egreca me Sen<br />

Seuracxgyav. da Tu mravali tanjvaÁ moawio Cem zeda, me ara veziaro saqmeTa SenTa~).<br />

SuSaniki pavle mociqulis epistoliTac adasturebs Tavisi poziciis siswores da<br />

dasZens: `ara damonebul ars ZmaÁ gina daÁ, aramed ganeyenen~. am kategoriul pasuxs<br />

mohyva kategoriuli Jesti.<br />

xasiaTis Zerwvis dRevandeli literaturuli principebidan Tu SevxedavT Wiqis<br />

Selewvis scenas, SuSaniks TavSeukaveblobad CamovarTmevT da asec moxda, magram<br />

sxvagvaria personaJis saxis gaazreba adreul Sua saukuneebSi. Sua saukuneTa xelovani<br />

xatavs zogadad adamians, dadebiT an uaryofiT gmirs. aRwerdnen adamianis gancdaTa<br />

calkeul gamovlinebebs, magram calkeuli qceva ar iyo gagebuli xasiaTis<br />

Tvisebad. dRevandeli poziciebidan ki uTuod Zneli iqneba pirovnebis gamovlinebad<br />

ar miviCnioT personaJis yoveli qceva. sinamdvilis uSualo gavleniT iWreboda msgavsi<br />

scenebi nawarmoebSi. mwerals ar hqonda gamiznuli Tavisi gmiris rTuli, winaaRmdegobrivi<br />

xasiaTis Cveneba. hagiografi `mravlisagan mcireds~ aRwerda. Wiqis Selewvis<br />

scena moxvda `mravlisagan mciredSi~, radgan igi wmindanis ukompromisobis<br />

dasturi iyo da amas garda hqonda nawarmoebSi sxva azrobrivi datvirTvac: jojikis<br />

colisagan Rvinis SeTavazeba garkveul konteqsts uqmnis nacemi SuSanikisaTvis iakobis<br />

mier RvinoSi Cambali puris SeTavazebas. Wiqis Selewva gamokveTs momdevno Rvinis<br />

sxva semantikas. gavixsenoT, rom iakobi `friad aiZulebdes~ nacvlad ambobs:<br />

`mcired vaiZule miRebad Wamadi~. episkoposTa moZRvnili am `Wamadidan~ iakobma<br />

RvinoSi Cambali puri miawoda SuSaniks. es detali ramdenime semantikuri funqciis<br />

matarebelia. RvinoSi Cambalma purma xucess saSualeba misca eCvenebina, rom SuSaniks<br />

`ybani da zogni kbilni STamusrvil~ hqonda. amasTanave es detali qristes sisxlisa<br />

da xorcis ziarebaze daiyvaneba (ix. pirveli korinTelTa, X, 16) da migvaniSnebs<br />

mowamis sulieri ganviTarebis gzaze. Semdeg iakob xucesi gvauwyebs, rom cixeSi<br />

SuSanikma `arca saWmeli raÁ miiRis, garna dResa xolo kÂriakesa eziaris Ãorcsa da<br />

sisxlsa qristÀs RmrTisa Cuenisasa~. Rvinis es ori SeTavazeba exmianeba axali aR-<br />

Tqmis muxlebs: `ver Ãel-gewifebis sasumeli uflisaÁ sumad da sasumeli eSmakTaÁ;<br />

ver Ãel-gewifebis tablasa uflisasa ziarebaÁ da tablasa eSmakTasa~ (pirveli korinTelTa,<br />

X, 21).<br />

TviTSemecnebis adrindeli wesi qristianobam individualuri `TeozisiT~ Secvala.<br />

RvTaebrivi logosis gansxeulebam, vnebam da aRdgomam gza dasaxa adamianis ganRmrTobisaken,<br />

misi cnobierebis amaRlebisaken. qristes vnebaTa mibaZva, mowameobrivi<br />

gza aris TviTSemecnebis qristianuli gza, individualuri `mes~ qristes kvalze svlisa<br />

da masTan SeerTebis gza; martvilis wmindanad qceva iyo qristianuli TviTSemecnebis,<br />

sulieri srulyofis, `Teozisis~ manifestacia. es unda iqnes gaTvaliswinebuli<br />

rogorc SuSanikis, aseve sxva martvilTa mxatvruli saxis gaxsnisas. martviloba<br />

qristes vnebaTa gaziarebas da damowmebas moaswavebda. sagulisxmoa, rom<br />

berZnuli mavrtu~, iseve rogorc qarTuli `mowame~, Tavdapirvelad aRniSnavda mowmes,<br />

54

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!