Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
pi iranisa da amierkavkasiis qveynebis (qarTlis, somxeTisa da albaneTis) urTierTobis<br />
istoriaSi. am droidan iranma daiwyo axali, metad aqtiuri da agresiuli politikis<br />
gatareba aRniSnuli qveynebis mimarT. amjerad iranelTa mizani iyo, savsebiT<br />
moespoT is Sinagani damoukidebloba, romelic SerCenoda maT qveSevrdom amierkavkasiis<br />
qveynebs da gadaeqciaT isini iranis rigiT provinciebad.<br />
am miznis misaRwevad iranelebma gadawyvites am qveynebis izolacia arairanuli<br />
samyarosagan, maTi kulturis mospoba da mosaxleobis sruli asimilacia (mimsgavseba,<br />
aq: gamazdeaneba). iranelebs kargad hqondaT mofiqrebuli saimedo gegma,<br />
romelsac didi TanmimdevrobiTa da SeupovrobiT axorcielebdnen. am gegmis ganxorcieleba<br />
maT ramdenime etapad daiwyes. Tavdapirvelad SemoiRes metad mZime samxedro<br />
begara, romelsac mohyva axali sagadasaxado sistema. Semdeg iranelebi apirebdnen<br />
amierkavkasiis qveynebSi yovelgvari Sinagani politikuri damoukideblobis likvidacias<br />
da qristianuli religiis mazdeanuriT Secvlas~ (saqarTvelos istoriis<br />
narkvevebi, II, Tb., 1973, gv. 84). isic cnobilia, rom am dros amierkavkasiis qveynebSi<br />
didi brZolebi mimdinareobda: _ `mefe cdilobda centraluri xelisuflebis<br />
ganmtkicebas, feodalTa Zalauflebis SezRudvas da, amgvarad, qveynis ganmtkicebas,<br />
rac gaaadvilebda brZolas gareSe mtris winaaRmdeg, xolo feodalebi TavianTi<br />
Zalauflebis gafarToebas, maqsimaluri avtonomiis mopovebas eswrafodnen, rac,<br />
sabolood, qveynis Zlierebis Sesustebas iwvevda. amiT kargad sargeblobdnen iranelebic<br />
da feodalebs hpirdebodnen maTTvis sasurveli privilegiebis damtkicebas. ra<br />
Tqma unda, swori ar iqneba, Tu vifiqrebT, rom iranelTa mxareze gadavida mTeli<br />
feodalTa klasi. cxadia, iranelebs ar SeeZloT privilegiebi mieniWebinaT yvelasaTvis.<br />
feodalTa nawili Tavisi interesebiT mainc dakavSirebuli iyo adgilobriv<br />
xelisuflebasTan, nawils ki esmoda, rom iranelebTan kavSiri damRupveli iqneboda<br />
qveynisaTvis da, saboloo angariSSi, TviT am kavSiris momxreebisaTvisac. magram iranelebi<br />
mainc axerxebdnen areulobis Setanas qveynis damcvelTa rigebSi~ (iqve, gv. 85).<br />
gansakuTrebuli viTareba Seiqmna qarTlSi. qarTlis samefos erTi nawili _ qvemo<br />
qarTli _ Cvens welTaRricxvamde meore saukuneSi somxeTma miitaca. igi Cveni<br />
welTaRricxvis pirvel saukuneSi tigran didma, somexTa mefem, calke olqad gamoyo<br />
da mis gamgeblad pitiaxSi daniSna. am regions evaleboda somxeTis CrdiloeTi sazRvrebis<br />
dacva. IV saukunis 40-ian wlebSi qvemo qarTli somxeTs gadaudga da Tavis<br />
istoriul nawils, qarTls, SeuerTda. amieridan igi politikurad qarTlis SemadgenlobaSi<br />
Sedis, oRond mis mmarTvelad pitiaxSi darCa. igi qarTlis samefoSi mefis<br />
Semdeg udidesi feodali iyo. gansakuTrebiT aRzevdnen qarTlis pitiaxSebi V<br />
saukunis 20-iani wlebidan, roca samoRvaweo asparezze gamovidnen arSuSa, `kaci<br />
pativcemuli da RmrTismoyvare~ da SemdgomSi _ misi vaJi, varsqeni, pativmoyvare da<br />
gadagvarebuli. iranis mefeebi sargeblobdnen pitiaxSTa gamTiSveli, moRalaturi<br />
politikiT da maTi mosyidviT qarTlis samefos dasustebas cdilobdnen, es ki xels<br />
uwyobda Sahebis politikis warmatebiT ganxorcielebas.<br />
iranis Sahma iezdigerd II-m (438-457 ww.) amierkavkasiis qveynebis xelisufalni ai-<br />
Zula, aqtiuri monawileoba mieRoT Sua aziis quSanTa winaaRmdeg brZolaSi. es miznad<br />
isaxavda amierkavkasiis qveynebis samxedro Zlierebis dasustebasac. brZola 449<br />
wels iranis gamarjvebiT dasrulda, magram amierkavkasiis qveynebidan, maT Soris qarTlidan,<br />
wayvanili jari iranma ukan ar daabruna, rac, cxadia, iranis politikis _<br />
amierkavkasiis qveynebis samxedro Zlierebis Sesustebis _ aSkara gamovlinebas warmoadgenda.<br />
am samxedro warmatebis Semdeg iranma gadawyvita, ganexorcielebina Seteva<br />
mtruli ideologiis _ qristianobis _ winaaRmdeg, romelic am droisaTvis gavrcelebuli<br />
iyo amierkavkasiaSi, da `romelsac am periodSi sruliad gansakuTrebuli<br />
politikuri mniSvneloba eniWeboda amierkavkasiis qveynebisaTvis, radgan aq<br />
igi ukavSirdeboda bizantiasTan urTierTobis sakiTxs. bizantia iranis mudmivi moqiSpe<br />
iyo da amitom amierkavkasiis xalxebis brZola iranelebis winaaRmdeg misi aSkara<br />
Tu faruli mxardaWeriT sargeblobda. religiis erTianoba, cxadia, erT-erTi<br />
47