04.06.2013 Views

iii_tomi.pdf

iii_tomi.pdf

iii_tomi.pdf

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

iakob xucesi da misi Txzuleba<br />

(nawyvetebi)<br />

45<br />

zurab sarjvelaZe<br />

korneli danelia<br />

elguja giunaSvili<br />

1. I periodis (V-X ss.) qarTuli mwerlobis xasiaTi. `SuSanikis wameba~ qarTuli<br />

originaluri mwerlobis uZvelesi Zeglia, romelmac Cvenamde moaRwia. ufro adrindeli<br />

qarTuli nawarmoebi jerjerobiT ar aris cnobili, rac, ra Tqma unda, ar gamoricxavs<br />

imas, rom V saukunis II naxevramde qarTuli sityvakazmuli mwerloba arsebobda.<br />

piriqiT, `SuSanikis wameba~ aris sabuTi imis samtkiceblad, rom qarTul<br />

mwerlobas garkveuli wanamZRvrebi aucileblad moepoveboda. JamTa siavem, gareSe<br />

mtrebis ganuwyvetelma Semosevebma, Sinaurma aSlilobam gamoiwvies is, rom adrindeli<br />

Zeglebi ar Cans.<br />

kargadaa cnobili, rom IV saukunis 30-ian wlebSi, 337 wlis maxloblad (i. javaxiSvili),<br />

aRmosavleT saqarTveloSi oficialur sarwmunoebad qristianoba gamocxadda.<br />

es udidesi mniSvnelobis saxelmwifo aqti iyo, rogorc politikuri, ise socialuri,<br />

ekonomiuri da kulturuli TvalsazrisiT. n. janaSia samarTlianad miuTi-<br />

Tebs: `qristianuli sarwmunoebis miReba xels uwyobda qarTlsa da romis imperias<br />

Soris kavSiris ganmtkicebas, radgan es niSnavda iranul orientaciaze uaris Tqmas,<br />

brZolas iranuli politikuri da kulturuli gavlenis winaaRmdeg~ (saqarTvelos<br />

istoriis narkvevebi, II, Tb., 1973, gv. 70-71). aranaklebi mniSvneloba eniWeboda am aqts<br />

qveynis erTianobis ganmtkicebisaTvis: `qristianobis saxelmwifo sarwmunoebad gamocxadebiT<br />

mefe, da misi saxiT saxelmwifo, miznad isaxavda qveynis konsolidacias.<br />

erTian kults unda SeemWidroebina qveynis sxvadasxva nawili, ganemtkicebina centraluri<br />

xelisuflebis Zalaufleba~ (iqve). sruliad gansakuTrebuli roli iTamaSa<br />

qristianobam qarTuli samwerlobo enisa da qarTuli literaturis ganviTarebaSi (k.<br />

kekeliZe, qarTuli kulturis ori dRe-saswauli, `mnaTobi~, 1929, # 5, gv. 160).<br />

qarTuli saliteraturo enis daxvewisa da misi ganviTarebisaTvis udidesi mniSvneloba<br />

eniWeboda bibliis (Zveli da axali aRTqmis wignebis) Targmanebs, Sesrulebuls<br />

IV-V saukuneebSi, agreTve originalursa da sxva naTargmn Zeglebs.<br />

V saukunidan XI saukunemde qarTul mwerlobaSi ZiriTadi sasuliero Tematika<br />

iyo (mas erT-erTi wamyvani adgili eWira saero literaturis Seqmnis Semdegac, XIX<br />

saukunemde). rogorc cnobilia, Zveli qarTuli mwerloba oTx periodad iyofa: I _<br />

dRidan mwerlobis Casaxvisa X s-is 80-ian wlebamde (adrindeli feodalizmis xanis<br />

qarTuli literatura), II _ meaTe s-is 80-iani wlebidan XIII s-is naxevramde (ganviTarebuli,<br />

an patronymuri feodalizmis xanis qarTuli literatura), III _ mecamete saukunis<br />

II naxevridan XV s-is CaTvliT (feodaluri monarqiis dacemis xanis qarTuli<br />

literatura), IV _ meTeqvsmete s-is dasawyisidan XVIII saukunis bolomde (mogviano,<br />

an batonymuri feodalizmis xanis qarTuli mwerloba, mas aRorZinebis xanis mwerlobasac<br />

uwodeben) (k. kekeliZe, Zveli qarTuli literaturis istoria, I, Tb., 1980, gv.<br />

42-67).<br />

Zveli qarTuli literaturis I periodSi wamyvani Janri hagiografia iyo (hagiografia<br />

berZnuli sityvaa. hagios _ `wminda~, grafia `aRwera~). hagiografia aris sasuliero<br />

mwerlobis dargi, romelSic asaxulia wmindanebis cxovreba, an maTi wameba.<br />

amis Sesabamisad gamoiyofa ori qveJanri: `cxovrebani~, anu iseTi nawarmoebebi, romlebic<br />

mogviTxroben qristianuli moZRvrebis erTgul pirTa cxovrebisa da Rvawlis<br />

Sesaxeb (aseTia, magaliTad, `grigol xanZTelis cxovreba~) da `wamebani~, anu iseTi<br />

nawarmoebebi, romlebSic aRwerilia qristianobisaTvis Tavdadebul pirTa mowameobrivi<br />

sikvdili (aseTTa ricxvs ganekuTvneba `SuSanikis wameba~).<br />

qarTuli hagiografiuli mwerloba IV saukuneSi unda Casaxuliyo. k. kekeliZis

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!