iii_tomi.pdf
iii_tomi.pdf iii_tomi.pdf
ogor SeviswavloT da rogor vaswavloT rusTveli 242 elguja xinTibiZe SoTa rusTveli XII-XIII saukuneebis mijnis saqarTvelos samefo karis poetia. uSualo biografiuli cnobebi poetis Sesaxeb ar Senaxula. misi vinaoba (rusTveli) dadasturebulia poemis prologSi, xolo saxeli, SoTa, mxolod XVII saukunis dasawyisisa da Semdgomi drois qarTul literaturul wyaroebSi. poema dawerili unda iyos Tamar mefisa da daviT soslanis zeobis xanaSi, daaxloebiT 1189_1207 wlebSi. rusTvelis vinaobis Taobaze Seqmnil mraval xalxur gadmocemasa da mecnierul varaudTa Soris dReisaTvis ufro popularulia is Tvalsazrisi, romlis Tanaxmadac vefxistyaosnis avtori aris ierusalimis jvris qarTvelTa monastris kedelze gamoxatuli da saaRape wignSi moxsenebuli meWurWleTuxucesi SoTa rusTveli. monastris gumbaTis qveS erT-erT centralur svetze gamoxatuli wm. maqsime aRmsareblisa da wm. iovane damaskelis freskaTa Soris Caxatulia locvad xelapyrobili didgvarovani moxuci eriskacis portreti, warweriT: `rusTveli~. suraTze zemodan miwerilia: `amisa damxatavsa SoTas Seundves RmerTman. amin~. monasterSive Semonaxulia saaRape wigni, romelSic sxva mosaxsenebelTa Soris ikiTxeba: `amasve orSabaTsa aRapi SoTaÁsa meWurWleTuxucesisa...~ freskac da saaRape wignis Canaweric XIII saukunis pirvel naxevarSi Sesrulebuladaa miCneuli.… vefxistyaosani lirikuli pasaJebis Semcveli epikuri Txzulebaa. poemis siuJeti arabeTsa da indoeTSi viTardeba. es ori ambavi kompoziciurad gamTlianebulia. mTlianoba ki miRweulia erTmaneTisagan organulad gamomdinare siuJeturi rkalebiT imgvarad, rom erT siuJetur rkalSi meorea Casmuli, meoreSi _ mesame da ase Semdeg. poemis kompoziciaSi ar Cans siuJetis ganviTarebis am sistemidan, ZiriTadi xazidan, arcerTi gadaxveva. msgavsad renesansuli epoqis literaturis saerTo specifikisa, yvela mimoxvra vefxistyaosnis siuJetSi mkacradaa motivirebuli da avtoris Canafiqrs damorCilebuli. siuJetis ganviTarebis yvela epizodi poemis kompoziciaSi Semodis mxolod im moculobiT, riTac aucilebelia siuJetis ganviTarebisaTvis. arc erTi epizodis ganaxleba da gagrZeleba siuJetis sxva monakveTSi ar xdeba. epizoduri ambebi TavianTi SesaZlebeli saintereso gagrZelebebiT poemaSi ganviTarebis gareSe ixurebian. rusTveli yveba mxolod imas, rac siuJetis ZiriTadi rgolis moZraobisTvis aris aucilebeli. vefxistyaosnis kompozicia aSkarad amyarebs mimar- Tebas epikuri stilis klasikur modelTan, romelic jer kidev homerosis poemebSia gamokveTili da aristoteles mier `poetikaSi~ gaanalizebuli: rusTveli mokled mogviTxrobs qronologiurad xangrZliv ambavs; detlurad, vrclad mxolod calkeul epizodebs gadmoscems. mokled gadmocemuli grZeli ambis da vrclad aRwerili umTavresi epizodebis mTlianoba ZiriTadi ambis TxrobaSi CarTuli personaJTa mogonebebiTa da naambobiT regulirdeba. rogorc irkveva, epikuri metyvelebis am specifikur stilze rusTveli prologSic msjelobs. poemis siuJeti qarTul realobasTan misadagebul aRmosavluri tipis qargazea gaSlili, razedac TviTon avtoric miuTiTebs: `ese ambavi sparsuli, qarTulad na- Targmanebi, vpove da leqsad gardavTqvi...~ rusTvelis umTavresi Seyvarebuli wyvilis Tavgadasavali – indoeTis samefo karis intrigis Sedegad dakarguli satrfos Zebna tarielis da misi megobris avTandilis mier; gatacebulis kvalze miniSneba Sem- TxveviT gacnobili mesame megobris mefe fridonis mier; sami megobris mier fridonis meomrebis TavdadebiT qajeTSi gamomwyvdeuli nestanis ganTavisufleba – tipuri aRmosavluri narativia, romlis erTi arqetipi uZveles indur eposSi `ramaianaSic~ Cans: indoeTis mefis Ze rama samefo karis intrigis gamo udabur tyeSia gadaxvewili da Tavis megobarTan erTad eZebs gatacebul usayvarles meuRles sitas. igi am xetialSi Sexvdeba, daumegobrdeba da brZolaSi daexmareba erT mefes, romelsac dauna-
xavs, Tu rogor mihyavda gatacebuli sita demons. sami megobari am mefis laSqriT demonebis samefoSi datyvevebul sitas gaaTavisuflebs. aRmosavlur surnels vefxistyaosnis narativi siuJetis calkeul komponentebSic inarCunebs. bavSvobaSi erTad aRzrdis Semdeg nestanis pirveli xilviT tarielis dabnedis uSualo paralelia `visramianSi~: raminis dabneda visis danaxvisas. siyvaruliT gaxelebuli tarielis mier Tavisi ambis mboba avTandilisTvis da am ukanasknelis mier mijnuris daxmarebisTvis Tavdadebis gadawyveta leilis da majnunis siyvarulis aRmosavleTSi popularuli ambidan majnunisa da raind navfalis damegobrebis scenasTan amJRavnebs mimarTebas. aRmosavluri tipis ambavs rusTveli XII saukunis qarTuli samefo karis istoriis alegoriul datvirTvas SesZens; masSi taxtis memkvidreobis problemis originalur gadawyvetas Semoitans – ori memkvidris mtrobis nacvlad maT siyvaruls iqadagebs; moyvasis siyvarulis qristianul Tezas adamianuri siyvarulis renesansul idealad gadaiazrebs; aRmosavluri narativis zRaprul mdinarebaSi antikur filosofias Cadebs; satrfos Zebnis usasrulo xetials borotis arseboba-ararsebobis Teologiuri Tezis Ziebad aqcevs da yvelafers erTad qarTuli poemis originalur siuJetad gardaqmnis. am siuJetze afuZnebs rusTveli Tavis uTvalavferebian poetur Senobas. ai, misi principuli, Tumca calkeuli komponentebi: adamiani, Semkuli adamianobis saukeTeso gamovlinebebiT, yvela umaRlesi moralur-fizikuri RirsebiT _ Tvalad turfa, mxne da vaJkaci, asakiT yrma, brZeni da ritori, uxvi, damTmobi da moazrovne-Semmecnebeli. adamiani, zecas Tvalmipyrobili _ RvTaebrivi azris, uzenaesis neba-survilis mWvreteli. varskvlavebiT moWedili zeca, miwyiv mbrunavi Tanavarskvlavedebi da maTSi dausrulebliv moxetiale mnaTobebi, xan wyromiT mziralni, xan sitkbosa da sikeTis gadmomfrqvevni _ RvTaebriv gonebaTa jaWvis xiluli daboloebani, RvTaebrivi Canafiqris mauwyebelni. uzenaesi, yovlisSemZle, uflebaTa ufali, yovelTaTvis tkbilad mxedi. da isev adamiani, gmiri, bednierebisaTvis mebrZoli, amqveyniuri borotebis mZleveli, Semkuli adamianur emociaTa uwmindesi da RvTaebrivi fenomeniT – siyvaruliTa da megobrobiT, rogorc adamianuri arsis umaRlesi gamovlinebiT. adamiani, romelic rusTvels Semoyavs poemaSi, yvela SemTxvevaSi erTi kuTxiT danaxuli, erTi principiT daxatuli ar aris. mkveTrad gansxvavdebian erTi mxriv cxovrebiseuli personaJebi (fatmani, useni, vezirebi, vaWrebi, msaxurebi), romlebic maTTan dakavSirebul epizodebiTurT nawarmoebis mxolod calkeul detalebs avseben, da meore mxriv idealuri gmirebi – ara cxovrebidan aRebulni, realur-naturalurad arsebulni, aramed poetis fantaziiT Seqmnilni da amdenad idealurni _ ideaSi arsebulni. amgvari idealuri tipaJi iqmneba cxovrebiseuli personis safuZvelze avtoriseuli pirobiTobisa da hiperbolizebis principiT. pirobiTobaa is, rom personaJi poemaSi Semoyvanilia mxolod im niSniT da im motiviT, ris gamosaxatavadacaa igi gamiznuli da misi Tavgadasavali mkacradaa SezRuduli mxolod im epizodebiT, rac aucilebelia nawarmoebis siuJetis procesisaTvis. ase magaliTad, asmaTi erTguli msaxuri qalis idealia; misi xasiaTis Tu emociis arcerTi sxva gamovlineba poemaSi ar Cans. arc fridonis an Sermadinis cxovrebis arcerTi epizodi ar Cans poemaSi, romelic siuJetis ganviTarebis mkacrad motivirebuli xazidan iqneba gadaxrili. adamianis danaxva mxolod dadebiTi kuTxiT da am dadebiTis hiperbolizeba msoflmxedvelobrivi ganacxadia tradiciul realobaTa gadasafaseblad. idealuri adamianis dayeneba sakuTari poeturi samyaros centrSi aris gamoxatuleba rusTvelis swrafvisa axali azrovnebisaken, romelic axal epoqas moaqvs. ase iqmneba axali sinamdvile, axali realoba, poetiseuli samyaro. poeti eZebs farul niuansebs gmiris sulier samyaroSi, xedavs pirovnebiseul Widils sakuTar mesTan da nacvlad moTxrobili ambis garegnuli, fabuluri mxarisa, literaturuli interesis gadatanas cdilobs personaJis fsiqikaze. 243
- Page 192 and 193: SesZlebodaT mSobliuri kulturis sams
- Page 194 and 195: Sesxma da qeba ama Tu im `sulieri g
- Page 196 and 197: usTaveli da misi poema (nawyvetebi)
- Page 198 and 199: sasiyvarulo ambebi cudad moqmedebs
- Page 200 and 201: prozad Targmnili `visramiani~ _ mso
- Page 202 and 203: didebulebisa rcxveniaT. tarieli iZu
- Page 204 and 205: ls, amJamad ki mters - WaSnagirs, r
- Page 206 and 207: teraturuli wyaros damowmeba imisTvi
- Page 208 and 209: mwyobr SenobaSi, romlis mizania, Te
- Page 210 and 211: adamianis arsebobis Zireul sakiTxeb
- Page 212 and 213: koncefciis es Tavisebureba aisaxeba
- Page 214 and 215: nebis, misi simdidris mtkicebaSia,
- Page 216 and 217: 2. `raca vis ra bedma misces, dasje
- Page 218 and 219: 25. `viT moixmaros monaman patronsa
- Page 220 and 221: aRniSnuli kontrasti aixsneba ara du
- Page 222 and 223: platoni da rusTveli 222 baCana breg
- Page 224 and 225: am qveynad yvelafers Tavisi garkveu
- Page 226 and 227: eqstazi poetur simRerebad da sagalo
- Page 228 and 229: SevCerdebi mxolod erTze. movitan or
- Page 230 and 231: arbarosTa msaxvral xelsac ki gadaur
- Page 232 and 233: unebrivad unda migvaCndes, rom `vef
- Page 234 and 235: Su noi già il ciel dischiudesi…
- Page 236 and 237: usTavelis esTetika (nawyvetebi) 236
- Page 238 and 239: vefxistyaosnis centraluri saxeebi,
- Page 240 and 241: stilis xelovneba. mas sdevnian esTe
- Page 244 and 245: personaJis emocia, amaRlebulis esTe
- Page 246 and 247: as qadagebs. rusTveli msoflmxedvelo
- Page 248 and 249: losofiuri motivirebacaa. da rac ars
- Page 250 and 251: avTandilis galoba 250 griver farula
- Page 252 and 253: dambadebeli usazRvro trfialebiT ems
- Page 254 and 255: avTandili Teurgia, xelovania, mTel
- Page 256 and 257: siaxle, Sen Semagulvane Secodebisa
- Page 258 and 259: ni, rac niSnavs giJs, Smags. roca S
- Page 260 and 261: xosrovis Svilma mariamisagan, mefe-
- Page 262 and 263: iT moindoma man Sirinis monadireba,
- Page 264 and 265: avi, beJanis da maniJes ambavi da s
- Page 266 and 267: isagan itanjeboda. sneulma maspinZe
- Page 268 and 269: nizebul redaqcias. aq TiTqmis mTlia
- Page 270 and 271: kaco-sagmiro da sapatronymo idealeb
- Page 272 and 273: xedoT~ samyaros, rom maSinve vigrZn
- Page 274 and 275: xibli arakad Tqmisa 274 vaxtang gog
- Page 276 and 277: sulxan-sabas zneobrivi mrwamsis gag
- Page 278 and 279: adaTic. axaldabadebul vaJs aZleven
- Page 280 and 281: as, yoyloCinobas, umadurobas, flido
- Page 282 and 283: wignebSia gamokveTili. WeSmarit Tav
- Page 284 and 285: ganpirobebulia raimegvari motiviT,
- Page 286 and 287: `daviTianis~ avtori skefsisis Semwy
- Page 288 and 289: i poeziis saunjidan unda iyos amozi
- Page 290 and 291: luri qali RvTiur Zalad iqceva, real
ogor SeviswavloT da rogor vaswavloT rusTveli<br />
242<br />
elguja xinTibiZe<br />
SoTa rusTveli XII-XIII saukuneebis mijnis saqarTvelos samefo karis poetia. uSualo<br />
biografiuli cnobebi poetis Sesaxeb ar Senaxula. misi vinaoba (rusTveli) dadasturebulia<br />
poemis prologSi, xolo saxeli, SoTa, mxolod XVII saukunis dasawyisisa<br />
da Semdgomi drois qarTul literaturul wyaroebSi. poema dawerili unda<br />
iyos Tamar mefisa da daviT soslanis zeobis xanaSi, daaxloebiT 1189_1207 wlebSi.<br />
rusTvelis vinaobis Taobaze Seqmnil mraval xalxur gadmocemasa da mecnierul varaudTa<br />
Soris dReisaTvis ufro popularulia is Tvalsazrisi, romlis Tanaxmadac<br />
vefxistyaosnis avtori aris ierusalimis jvris qarTvelTa monastris kedelze gamoxatuli<br />
da saaRape wignSi moxsenebuli meWurWleTuxucesi SoTa rusTveli. monastris<br />
gumbaTis qveS erT-erT centralur svetze gamoxatuli wm. maqsime aRmsareblisa<br />
da wm. iovane damaskelis freskaTa Soris Caxatulia locvad xelapyrobili didgvarovani<br />
moxuci eriskacis portreti, warweriT: `rusTveli~. suraTze zemodan miwerilia:<br />
`amisa damxatavsa SoTas Seundves RmerTman. amin~. monasterSive Semonaxulia saaRape<br />
wigni, romelSic sxva mosaxsenebelTa Soris ikiTxeba: `amasve orSabaTsa aRapi<br />
SoTaÁsa meWurWleTuxucesisa...~ freskac da saaRape wignis Canaweric XIII saukunis<br />
pirvel naxevarSi Sesrulebuladaa miCneuli.…<br />
vefxistyaosani lirikuli pasaJebis Semcveli epikuri Txzulebaa. poemis siuJeti<br />
arabeTsa da indoeTSi viTardeba. es ori ambavi kompoziciurad gamTlianebulia. mTlianoba<br />
ki miRweulia erTmaneTisagan organulad gamomdinare siuJeturi rkalebiT<br />
imgvarad, rom erT siuJetur rkalSi meorea Casmuli, meoreSi _ mesame da ase Semdeg.<br />
poemis kompoziciaSi ar Cans siuJetis ganviTarebis am sistemidan, ZiriTadi xazidan,<br />
arcerTi gadaxveva. msgavsad renesansuli epoqis literaturis saerTo specifikisa,<br />
yvela mimoxvra vefxistyaosnis siuJetSi mkacradaa motivirebuli da avtoris Canafiqrs<br />
damorCilebuli. siuJetis ganviTarebis yvela epizodi poemis kompoziciaSi<br />
Semodis mxolod im moculobiT, riTac aucilebelia siuJetis ganviTarebisaTvis.<br />
arc erTi epizodis ganaxleba da gagrZeleba siuJetis sxva monakveTSi ar xdeba. epizoduri<br />
ambebi TavianTi SesaZlebeli saintereso gagrZelebebiT poemaSi ganviTarebis<br />
gareSe ixurebian. rusTveli yveba mxolod imas, rac siuJetis ZiriTadi rgolis<br />
moZraobisTvis aris aucilebeli. vefxistyaosnis kompozicia aSkarad amyarebs mimar-<br />
Tebas epikuri stilis klasikur modelTan, romelic jer kidev homerosis poemebSia<br />
gamokveTili da aristoteles mier `poetikaSi~ gaanalizebuli: rusTveli mokled<br />
mogviTxrobs qronologiurad xangrZliv ambavs; detlurad, vrclad mxolod calkeul<br />
epizodebs gadmoscems. mokled gadmocemuli grZeli ambis da vrclad aRwerili<br />
umTavresi epizodebis mTlianoba ZiriTadi ambis TxrobaSi CarTuli personaJTa mogonebebiTa<br />
da naambobiT regulirdeba. rogorc irkveva, epikuri metyvelebis am specifikur<br />
stilze rusTveli prologSic msjelobs.<br />
poemis siuJeti qarTul realobasTan misadagebul aRmosavluri tipis qargazea<br />
gaSlili, razedac TviTon avtoric miuTiTebs: `ese ambavi sparsuli, qarTulad na-<br />
Targmanebi, vpove da leqsad gardavTqvi...~ rusTvelis umTavresi Seyvarebuli wyvilis<br />
Tavgadasavali – indoeTis samefo karis intrigis Sedegad dakarguli satrfos Zebna<br />
tarielis da misi megobris avTandilis mier; gatacebulis kvalze miniSneba Sem-<br />
TxveviT gacnobili mesame megobris mefe fridonis mier; sami megobris mier fridonis<br />
meomrebis TavdadebiT qajeTSi gamomwyvdeuli nestanis ganTavisufleba – tipuri<br />
aRmosavluri narativia, romlis erTi arqetipi uZveles indur eposSi `ramaianaSic~<br />
Cans: indoeTis mefis Ze rama samefo karis intrigis gamo udabur tyeSia gadaxvewili<br />
da Tavis megobarTan erTad eZebs gatacebul usayvarles meuRles sitas. igi am xetialSi<br />
Sexvdeba, daumegobrdeba da brZolaSi daexmareba erT mefes, romelsac dauna-