iii_tomi.pdf
iii_tomi.pdf iii_tomi.pdf
usTavelis esTetika (nawyvetebi) 236 giorgi nadiraZe imisaTvis, rom naTeli gaxdes vefxistyaosanSi gansaxierebuli mSvenierebis sazRvrebi, kargi iqneba, Tu mivmarTavT antikisa da italiuri renesansis paralelebs. antikuri kulturis esTetikuri idealia amqveyniuri sisxlsavse cxovreba. klasikuri formis WeSmariti silamazisa da xelovnebis centralur punqtsa da Sinaars, ambobs hegeli, Seadgenda mxolod is, rac a d a m i a n u r i iyo. es aris berZen da romael xelovanTa udavo damsaxureba, romlis mniSvneloba didad scildeba xelovnebis sferoebs. magram dasavleT-evropuli renesansis epoqas xelaxla mouxda aRmoeCina adamianis silamaze, romelic Sua saukuneebSi gariyuli iyo Teologiuri azris mier. italiuri renesansis, kerZod, CinkveCentos erT-erT Taviseburebas cnobili xelovnebaTmcodne hainrix violflini imaSi xedavs, rom axla adamians da adamianurs xelovneba ganixilavs rogorc samyaros umaRles esTetikur fenomens. aravis ar gamouxatavs es idea ise mkveTrad, rogorc miqelanjelos. `man pirvelma, _ wers violflini, _ gamoTqva debuleba, romelsac mniSvneloba hqonda mTeli saukunisaTvis, rom adamianis formaTa silamazis gareSe ar arsebobs kidev sxva r a i m e s i l a m a z e ~. SexedeT siqstes kapelis mxatvrobas! `aq ar moipoveba arc erTi kuTxe ubralo ornamentiT, yvelgan mxolod da mxolod adamianis sxeulebia~. leonardo da vinCisagan gansxvavebiT, miqelanjelos `samyaro gansakuTrebulia, i g i S e - dgeba mZlavri adamianebis jiSisagan~. miqelanjelos Tvalsazriss me vuwodebdi esTetikur antropocentrizms. rogorc violflinis dakvirvebidan Cans, igi ar aris damaxasiaTebeli mTeli italiuri renesansisaTvis, magram, vityodiT Cven, savsebiT kanonzomieri Tvalsazrisia im epoqis kulturaSi, rodesac maZiebeli inteleqtis mTeli interesi mkveTrad Semotrialda adamianisaken. humanisturi msoflmxedvelobisaTvis adamiani da samyaro TanafardobiT da tolmniSvnelovan cnebebs rodi warmoadgenen. maT Soris svamdnen ara tolobis, aramed daqvemdebarebis niSans. samyaros mTel mniSvnelobas imaSi xedavdnen, rom igi unda gadaqceuliyo adamianis nebisyofis obieqtad da adamianis siamovnebaTa wyarod. aqedan bunebrivad da advilad SeiZleba ganviTarebuliyo esTetikuri antropocentrizmis ukiduresi Tvalsazrisi, romelic SesamCnevad Zlierdeba italiis xelovnebaSi XV s. damlevsa da XVI s. damdegs da umaRles wertils aRwevs miqelanjelos SemoqmedebaSi. miqelanjelos esTetikur samefoSi mbrZaneblobs mxolod adamiani. samyaros mravalferovani silamaze, adamianis qveviT ganlagebul safexurebze warmodgenili organizmebis, iseve rogorc mTeli usulo bunebis silamaze misi esTetikuri interesis gareSe dgas. leonardo da vinCis Sedareba miqelanjelosTan Tvalwin gviSlis axal esTetikur sferos. am or ukvdav genioss ar esmodaT da arc uyvardaT erTmaneTi. TviTeuli maTgani Tavis sakuTar esTetikur samefoSi cxovrobda. italiuri renesansis arc erT moRvawes ar gamoumJRavnebia bunebis siyvaruli ise yovlisSemcvelad da iseTi mZlavri Sinagani vnebiT, rogorc leonardo da vinCis. aseve usazRvro da grZnobieri iyo misi esTetikuri TvalTaxedva. mSveniereba, leonardos azriT, ganfenilia mTels sinamdvileze, misi formebi iseve auracxelia, rogorc fizikuri movlenebisa da fsiqiuri gancdebis mravalferovneba. leonardos kolosaluri mxatvruli memkvidreoba aWrelebulia CanaxatebiT, monaxazebiT, sqemebiT mravalferovans Temebze. aq aris peizaJebic, adamianebic, nivTebic, saganTa calkeuli nawilebic. yvelaferSi gamosWvivis maxvili yuradReba bunebisadmi da esTetikuri Zieba yvelaferSi. leonardos stili xasiaTdeba detalebis guldasmiTi amoweriT. Tanamedroveni aRtacebulni iyvnen misi ferweris sinatifiT. erT-
xel, gviambobs vazari, _ `leonardom dawera wyliT savse sura, romelSic ramdenime yvavili iyo Cadebuli. gansacvifrebeli simarTlis garda, suraze ise iyo gamosaxuli wylis gaorTqlianeba, rom cocxalze cocxali Canda~. amrigad, msoflio rogorc esTetikuri fenomeni italiuri renesansis or did xelovans warmodgenili aqvs ori, erTi meorisagan gansxvavebulia aspeqtiT. erTisTvis mSveniereba koncentrirebulia titanuri adamianis saxeSi, meorisTvis igi Tanabrad aris ganfenili samyaroSi da zogjer mcireSi meti mimzidvelobaa, vidre diadSi. leonardom aRmoaCina miniaturulisa da intimuris esTetika. davakvirdeT am fonze rusTavels. gana ar mogvagonebs misi qmnileba miqelanjelos esTetikur samyaros? vefxistyaosani _ es xom siqstes kapelis qar- Tuli plafonia, poeziis saSualebebiT gaSlili epiur tiloze. rogorc miqelanjelos plafoni gvajadoebs Tavisi monumenturi bibliuri figurebiT, mociqulebiT, winaswarmetyvelebiT, sibilebiT, monebiT, aseve rusTavelis poema itacebs mkiTxvels, uwinares yovlisa, RvTaebrivi ZaliTa da vnebebiT aRWurvili gmirebiT. orive xelovanis wamodgeniT, amqveyniur sinamdvileSi adamianis silamaze umaRlesia da yvelaze momxibvleli (988, 3-4). gavixsenoT agreTve erTi kargad cnobili adgili vefxistyaosnidan, sadac avTandilis bagiT laparakobs TviTon rusTaveli adamianis prioritetze `usulo~, `uasako~, `usityvo~ da `ara cnobieri~ sagnis winaSe. ambavi exeba nestanisagan saCuqrad mi- Rebul samxres. es iyo yvelaze Zvirfasi nivTi tarielisaTvis, amas daukavSirda mis mier gancdili siyvarulis mTeli sitkboeba da simware, igi gadaiqca ubedurebaSi myofi nestanis simbolod da indoeli Wabukis erTaderT nugeSad (896, 2-3). da mainc, rusTavelis azriT, igi araferia adamianTan SedarebiT: `sjobs asmaTisa ar-leva maga samxrisa levasa~. (897, 3). advili warmosadgenia, ra farTo daskvnebis saSualebas iZleva avTandilis aRniSnuli monologi. masSi Cans filosofiuri msoflmxedvelobac, humanisturi socialuri Sexedulebanic, esTetikuri koncefciac. filosofiuri msoflmxedveloba warmodgenilia aseTi diskursiuli formiT: niv- Ti (e. i. mTeli organuli da araorganuli buneba) imitom unda daemorCilos adamians, rom es ukanaskneli kosmiuri Semoqmedebis yvelaze srulqmnili nayofia. adamiani unda CaiTvalos im umaRlesi formebis dagvirgvinebad da erTgvar damTavrebad, sai- Tkenac miiswrafvis bunebis dialeqtikuri moZraoba. da marTlac, adamianis saxiT buneba hqmnis cnobierebas, ese igi poulobs sakuTari Tavis Semecnebis SesaZleblobas. sxva azri ara aqvs da arc SeiZleba hqondes im negatiur niSnebs, romliTac rusTaveli axasiaTebs nivTs: `uasako da usulo, ar sityvieri, cnobili~ (898, 1-2). rusTavelma kargad icis, ra Zalas warmoadgens cnobierebis, Semecnebis, codnis niWiereba. es aris is, rac adamians aqcevs sinamdvilis hegemonad. maSasadame, Cven safuZveli gvaqvs vTqvaT, rom buneba Tavisi ganviTarebis umaRles safexurze iZulebuli xdeba daemorCilos imas, rac TviTon misi Semoqmedebis nayofs warmoadgens. am striqonebidan Cven gvesmis maRali humanisturi msoflmxedvelobis xmebic. Tu adamiani aris `mjobi yovlisa soflisa~, cxadia, pirvel rigSi swored is imsaxurebs siyvarulsa da movla-patronobas, amasTan misdami siyvaruli unda iyos wminda, uangaro, Tavisufali yovelgvari nivTieri interesebisagan. dasasrul, es striqonebi saSualebas gvaZleven CvenTvis sayuradRebo esTetikuri daskvnac gamoviyvanoT. Tu adamiani diadi kosmiuri Semoqmedebis yvelaze srulqmnili nayofia, ueWvelia, igi unda viazroT imave dros iseT arsebad, romelSiac samyaros mSvenierebam moaxdina mTeli Tavisi SesaZleblobis koncentrireba. sxvanairad rom warmogvedgina saqme, maSin miviRebdiT, rom bunebam Tavisi SemoqmedebiTi ganvi- Tarebis umaRles safexurze gamoTiSa mxolod mSveniereba; k o s m i u r i s i m f o n i a darRveuli aRmoCndeboda misi Semadgeneli xmebis disharmoniuli gaTiSviT. 237
- Page 186 and 187: daviTis TqmiT, man elinTa mier RmrT
- Page 188 and 189: uria xeTelis colTan _ bersabesTan.
- Page 190 and 191: erTmaneTisagan mkveTrad gansxvavdeb
- Page 192 and 193: SesZlebodaT mSobliuri kulturis sams
- Page 194 and 195: Sesxma da qeba ama Tu im `sulieri g
- Page 196 and 197: usTaveli da misi poema (nawyvetebi)
- Page 198 and 199: sasiyvarulo ambebi cudad moqmedebs
- Page 200 and 201: prozad Targmnili `visramiani~ _ mso
- Page 202 and 203: didebulebisa rcxveniaT. tarieli iZu
- Page 204 and 205: ls, amJamad ki mters - WaSnagirs, r
- Page 206 and 207: teraturuli wyaros damowmeba imisTvi
- Page 208 and 209: mwyobr SenobaSi, romlis mizania, Te
- Page 210 and 211: adamianis arsebobis Zireul sakiTxeb
- Page 212 and 213: koncefciis es Tavisebureba aisaxeba
- Page 214 and 215: nebis, misi simdidris mtkicebaSia,
- Page 216 and 217: 2. `raca vis ra bedma misces, dasje
- Page 218 and 219: 25. `viT moixmaros monaman patronsa
- Page 220 and 221: aRniSnuli kontrasti aixsneba ara du
- Page 222 and 223: platoni da rusTveli 222 baCana breg
- Page 224 and 225: am qveynad yvelafers Tavisi garkveu
- Page 226 and 227: eqstazi poetur simRerebad da sagalo
- Page 228 and 229: SevCerdebi mxolod erTze. movitan or
- Page 230 and 231: arbarosTa msaxvral xelsac ki gadaur
- Page 232 and 233: unebrivad unda migvaCndes, rom `vef
- Page 234 and 235: Su noi già il ciel dischiudesi…
- Page 238 and 239: vefxistyaosnis centraluri saxeebi,
- Page 240 and 241: stilis xelovneba. mas sdevnian esTe
- Page 242 and 243: ogor SeviswavloT da rogor vaswavloT
- Page 244 and 245: personaJis emocia, amaRlebulis esTe
- Page 246 and 247: as qadagebs. rusTveli msoflmxedvelo
- Page 248 and 249: losofiuri motivirebacaa. da rac ars
- Page 250 and 251: avTandilis galoba 250 griver farula
- Page 252 and 253: dambadebeli usazRvro trfialebiT ems
- Page 254 and 255: avTandili Teurgia, xelovania, mTel
- Page 256 and 257: siaxle, Sen Semagulvane Secodebisa
- Page 258 and 259: ni, rac niSnavs giJs, Smags. roca S
- Page 260 and 261: xosrovis Svilma mariamisagan, mefe-
- Page 262 and 263: iT moindoma man Sirinis monadireba,
- Page 264 and 265: avi, beJanis da maniJes ambavi da s
- Page 266 and 267: isagan itanjeboda. sneulma maspinZe
- Page 268 and 269: nizebul redaqcias. aq TiTqmis mTlia
- Page 270 and 271: kaco-sagmiro da sapatronymo idealeb
- Page 272 and 273: xedoT~ samyaros, rom maSinve vigrZn
- Page 274 and 275: xibli arakad Tqmisa 274 vaxtang gog
- Page 276 and 277: sulxan-sabas zneobrivi mrwamsis gag
- Page 278 and 279: adaTic. axaldabadebul vaJs aZleven
- Page 280 and 281: as, yoyloCinobas, umadurobas, flido
- Page 282 and 283: wignebSia gamokveTili. WeSmarit Tav
- Page 284 and 285: ganpirobebulia raimegvari motiviT,
usTavelis esTetika<br />
(nawyvetebi)<br />
236<br />
giorgi nadiraZe<br />
imisaTvis, rom naTeli gaxdes vefxistyaosanSi gansaxierebuli mSvenierebis sazRvrebi,<br />
kargi iqneba, Tu mivmarTavT antikisa da italiuri renesansis paralelebs.<br />
antikuri kulturis esTetikuri idealia amqveyniuri sisxlsavse cxovreba. klasikuri<br />
formis WeSmariti silamazisa da xelovnebis centralur punqtsa da Sinaars,<br />
ambobs hegeli, Seadgenda mxolod is, rac a d a m i a n u r i iyo. es aris berZen da romael<br />
xelovanTa udavo damsaxureba, romlis mniSvneloba didad scildeba xelovnebis<br />
sferoebs.<br />
magram dasavleT-evropuli renesansis epoqas xelaxla mouxda aRmoeCina adamianis<br />
silamaze, romelic Sua saukuneebSi gariyuli iyo Teologiuri azris mier.<br />
italiuri renesansis, kerZod, CinkveCentos erT-erT Taviseburebas cnobili xelovnebaTmcodne<br />
hainrix violflini imaSi xedavs, rom axla adamians da adamianurs<br />
xelovneba ganixilavs rogorc samyaros umaRles esTetikur fenomens. aravis ar gamouxatavs<br />
es idea ise mkveTrad, rogorc miqelanjelos. `man pirvelma, _ wers violflini,<br />
_ gamoTqva debuleba, romelsac mniSvneloba hqonda mTeli saukunisaTvis,<br />
rom adamianis formaTa silamazis gareSe ar arsebobs kidev sxva<br />
r a i m e s i l a m a z e ~. SexedeT siqstes kapelis mxatvrobas! `aq ar moipoveba arc erTi<br />
kuTxe ubralo ornamentiT, yvelgan mxolod da mxolod adamianis sxeulebia~. leonardo<br />
da vinCisagan gansxvavebiT, miqelanjelos `samyaro gansakuTrebulia, i g i S e -<br />
dgeba mZlavri adamianebis jiSisagan~.<br />
miqelanjelos Tvalsazriss me vuwodebdi esTetikur antropocentrizms. rogorc<br />
violflinis dakvirvebidan Cans, igi ar aris damaxasiaTebeli mTeli italiuri renesansisaTvis,<br />
magram, vityodiT Cven, savsebiT kanonzomieri Tvalsazrisia im epoqis<br />
kulturaSi, rodesac maZiebeli inteleqtis mTeli interesi mkveTrad Semotrialda<br />
adamianisaken. humanisturi msoflmxedvelobisaTvis adamiani da samyaro TanafardobiT<br />
da tolmniSvnelovan cnebebs rodi warmoadgenen. maT Soris svamdnen ara tolobis,<br />
aramed daqvemdebarebis niSans. samyaros mTel mniSvnelobas imaSi xedavdnen,<br />
rom igi unda gadaqceuliyo adamianis nebisyofis obieqtad da adamianis siamovnebaTa<br />
wyarod. aqedan bunebrivad da advilad SeiZleba ganviTarebuliyo esTetikuri antropocentrizmis<br />
ukiduresi Tvalsazrisi, romelic SesamCnevad Zlierdeba italiis xelovnebaSi<br />
XV s. damlevsa da XVI s. damdegs da umaRles wertils aRwevs miqelanjelos<br />
SemoqmedebaSi. miqelanjelos esTetikur samefoSi mbrZaneblobs mxolod adamiani.<br />
samyaros mravalferovani silamaze, adamianis qveviT ganlagebul safexurebze<br />
warmodgenili organizmebis, iseve rogorc mTeli usulo bunebis silamaze misi esTetikuri<br />
interesis gareSe dgas.<br />
leonardo da vinCis Sedareba miqelanjelosTan Tvalwin gviSlis axal esTetikur<br />
sferos. am or ukvdav genioss ar esmodaT da arc uyvardaT erTmaneTi. TviTeuli<br />
maTgani Tavis sakuTar esTetikur samefoSi cxovrobda.<br />
italiuri renesansis arc erT moRvawes ar gamoumJRavnebia bunebis siyvaruli ise<br />
yovlisSemcvelad da iseTi mZlavri Sinagani vnebiT, rogorc leonardo da vinCis.<br />
aseve usazRvro da grZnobieri iyo misi esTetikuri TvalTaxedva. mSveniereba, leonardos<br />
azriT, ganfenilia mTels sinamdvileze, misi formebi iseve auracxelia, rogorc<br />
fizikuri movlenebisa da fsiqiuri gancdebis mravalferovneba.<br />
leonardos kolosaluri mxatvruli memkvidreoba aWrelebulia CanaxatebiT, monaxazebiT,<br />
sqemebiT mravalferovans Temebze. aq aris peizaJebic, adamianebic, nivTebic,<br />
saganTa calkeuli nawilebic. yvelaferSi gamosWvivis maxvili yuradReba bunebisadmi<br />
da esTetikuri Zieba yvelaferSi. leonardos stili xasiaTdeba detalebis guldasmiTi<br />
amoweriT. Tanamedroveni aRtacebulni iyvnen misi ferweris sinatifiT. erT-