iii_tomi.pdf

iii_tomi.pdf iii_tomi.pdf

04.06.2013 Views

mianiSnebs kaeSans, Rimili – naTelsxivosnobas~ (hegeli). amrigad, cremlebSi gamomkrTali Rimili Sinagan gaorebaze gamarjvebiT, tkivilis daZleviT mogvrili sixarulis Rimilia. ase cremlebSi krTis Rimili, roca SuSanik dedofali tkiviliTa da sasoebiT RaRadebs: `(varsqenma) uJamod nayofni Cemni moisTulna da sanTeli Cemi daSrita da yuavili Cemi daaWno, Sueniereba sikeTisa Cemisa daabnela da dideba Cemi daamdabla. da RmerTman sajos mis Soris da Cems Soris. xolo me aw amas vhmadlob RmerTsa, rameTu tanjviTa misiTa me lxineba vpoo, da guemaTa da TrevaTa misTaTÂs me gansuenebasa mivemTxvio, da ugulisxmoebisa da uwyaloebisa misisaTvis me wyalobasa moveli ieso qristÀs mier uflisa Cemisa~. cremlSi Rimilis, tanjvaSi sixarulis gancdiTaa aRbeWdili am nawarmoebis is epizodebi, roca nagvem-natanji qali TviT anugeSebs misTvis cremlis mRvrelT, magaliTad, iakob xucess: `nu stir CemTÂs, rameTu dasabam sixarulisa iqmna Cemda RamÀ ese~. da me varqu wmidasa SuSaniks: `mibrZane da mogbano sisxli ege pirsa Sensa da nacari...~ xolo wmindaman SuSanik mrqua me: `xuces, magas nu ityÂ, rameTu sisxli es ganmwmedel ars codvaTa CemTaÁ~. uerTierTsapirispiro ganwyobilebani aseve dramatulad exlarTeba erTmaneTs im scenaSic, dedofalma rom sakuTari sxeulidan aiRo matlebi `ÃeliTa TÂsiTa~, iakobs `uCuenebda da hmadlobda RmerTsa~. analogiurad aRiqmeba `abo tfilelis wamebis~ is monakveTi, roca ukanaa motovebuli sapyrobileSi Tavis TavTan brZolis cxra dRe da axla martvili sikvdiliT dasasjelad mihyavT. `romelni hxedvides mas qristeaneni da mecnierni misni, cremloodes misTÂs. xolo wmindaman habo hrqua maT: `nu stirT Cem zeda, aramed gixaroden, rameTu me uflisa Cemisa mival, locviT warmgzavneT!..~ xolo jalaTTa winaSe abom `ukun isxna Ãelni TÂsni juaris saxed zeda zurgsa TÂssa da mxiaruliTa piriTa da kadnieriTa suliTa RaRad-yo qristÀs mimarT da moudrika qedi TÂsi maxÂlsa~. xolo kostanti qarTveli (ucnobi avtoris `cxovrebaÁ da wamebaÁ kostantisi qarTvelisaÁ~) saocari STagonebiT gasxivosnebuli ugalobs uzenaess sikvdilis pirispir da Tan `nakadulni cremlTani gardamodiodes TualTagan misTa~. iqve mdgomni jalaTni `scemdes pirsa missa da mravliTa tanjviTa stanjvides mas, aramed enaÁ misi ver daabrkoles galobad~. cema-gvema da `nakadulni cremlTani~ STagonebul eqstazsa da galobaSia gadamdnari, sublimirebuli. adamianis piraduli da miwieri swrafvani, romelTa anareklia RimilSi gadamdnari es cremlebi, ar SeiZleba Zalian mkveTri da Zlieri iyos, Torem igi daCrdilavs netarebas sulieri siyvarulisas, msaxuris mniSvnelobas dakargavs da Tavis- Tavad azrs SeiZens. erTob aRzevebuli miwieri TviTonve Seqmnis dabrkolebas Tavisi Tavis gauqmebisaTvis idealis bolo safexurze. idealuri ki aq, rogorc iTqva, miwieris moxsniT, daqvemdebareba-morCilebiT mkvidrdeba da ara misi gziT da masSi (rogorc es axali drois literaturas axasiaTebs). miwier-piraduli kvarcxlbekia idealurisaTvis. ai, is umTavresi esTetikuri principebi, romelTac fundamentis mniSvneloba aqvT Sua saukuneebis xelovnebis erTi umniSvnelovanesi ubnisaTvis. am sferoSi Seiqmna iseTi faseulobani, romelTa gauTvaliswinebloba auxsnels datovebda bevr rames mxatvruli saxis ganviTarebis istoriaSi. am xelovnebam `gakvala gza devnili da Seuracxyofili adamianebis cxovrebis dramatuli stiqiis gamosaxatavad, man dagvanaxa mSveniereba sulis wvisa uZlursa da ulamazo sxeulSi; man gaafarTova diapazoni grZnobebisa, romlebic `adamianurobis~ cnebaSi Sedian~ (n. dimitrieva). Sua saukuneebma Seqmna sakuTari suraTi, mwyobri da Tanazomieri, xolo adamiani iyo am samyaros `harmoniuli nawili~ da, garkveuli TvalsazrisiT, `yvela sagnis sazoms~ warmoadgenda. Tumca Sua saukuneebis humanizmi sxvaobs imave movlenisagan sxva epoqebSi, magram `es ar uSlis mas xels iyos da darCes humanizmad – samyaroSi adamianis damkvidrebis formad~. 20

qarTuli hagiografia msoflgageba, literaturuli buneba, ZiriTadi tendenciebi 21 griver farulava hagiografia qristianuli Sua saukuneebis saeklesio-liturgikuli, mxatvrulesTetikuri, didaqtikur-aRmzrdelobiTi da saistorio orientaciis literaturaa. pirveli mimarTuleba – hagiografiul Txzulebas RvTismsaxurebisagan ganuyofel qmnilebad xdida da eklesiis kedlebSi miuCenda adgils (wmindanis xsenebis dRes ikiTxeboda). meore, mesame da meoTxe orientaciis mixedviT ki, hagiografia uSualod Sua saukuneebis mkiTxvels miemarTeboda, mis esTetikur da eTikur moTxovnilebebs akmayofilebda, istoriul cnobismoyvareobasac epasuxeboda. TviT liturgikuleortalogiuri msaxurebis aqtSic, zneobrivi aRzrdis sferoSic, iseve rogorc istoriuli cnobismoyvareobis dakmayofilebis saqmeSic hagiografiuli nawarmoebis efeqtsa da Zalas swored mxatvruli orientacia ganapirobebda: azri, sagani Tu movlena ara abstraqtulad, ara mSralad, aramed sinamdviliseuli uSualobiT, mSvenierisa da amaRlebulis formiT mkvidrdeboda mkiTxvelisa Tu msmenelis Sinagan cxovrebaSi. aman moupova uamravi mkiTxveli hagiografias. magram qristianul msoflSegrZnebas da kulturas mowyvetil mkiTxvels uZneldeba hagiografia aRiqvas, viTarca mxatvruli literatura. uZneldeba orientaciaTa mravalmxrivobis gamoc, imis gamoc, rom esTetikuris erTob Tavisebur gagebas gvTavazobs igi. qristianobam sakmaod `mkacrad~ Sexeda winare epoqaTa kulturul monapovarT, zurgi Seaqcia antikuri xelovnebis ZiriTad tendenciebs. renesansis Jams da Semdgom Camoyalibebul esTetikur faseulobaTa gverdiTac sakmaod ucnaurad gamoiyureba qristianuli xelovnebis nimuSebi. im azrmac ki iCina Tavi, rom bibliuri ideologiiT dakvalianebul samyaroSi lamazisa da amaRlebulis gageba da gemovneba TiTqos daikarga. sinamdvileSi saqme sul sxvagvaradaa. wminda werilis furclebzeve samyaros Seqmnis aqti warmoCndeba ara mxolod viTarca nayofi absoluturi Zalmosilebisa, aramed viTarca uzenaesi esTetikuri aqti. sibrZnisa da sikeTis ZaliT ufalma sofels WeSmariti xelovnebis nawarmoebis saxe misca, harmoniiTa da mTlianobiT aRbeWda (igav., 8. 22-31). am silamaziTa da harmoniiT aRtacebis grZnobas gamoxatavs solomon mefe: `man, dasabamman mSvenierebisaman, Seqmna isini~ (sibrZ., 13.3). amis kvalobaze, mefe ufals `xelovans~ uwodebs. meoregan imave wignSi vkiTxulobT: `yoveli sofeli brwyinvaliTa naTobs naTliTa~ (17.19). silamazes, ambobda netari avgustine, mivyavarT Tavisi saTavisaken, uzenaesi WeSmaritebisaken; silamaze gansazRvravs yofierebis xarisxs, safexurs. wminda aTanase aleqsandrieli ki brZanebda: `Seqmnili samyaro TiTqos werilobiT gvacnobierebinebs da RaRadebs Tavis ufalsa da Semoqmedze~. wm. grigol noseli gvmoZRvravs: `SuenierebaÁ erTi rame ars, romliTa mogueTxrobis RmerTi~. igive avtori asec ityvis: `samyaro _ esaa yovlisSemZle Zalis mier ucxod SeTxzuli sagalobeli~. ase rom, RmerTi, `srulqmnili siyvaruli, ara mxolod sruli didebulebiT cxaddeba, aramed srulqmnil silamazedac. amitomac dasabamis uwinaresi sofiis Canafiqri wminda werilSi gansaxierdeba, viTarca mxatvruli Canafiqri~ (e. trubeckoi). qristianuli msoflSegrZnebiT, samyaro `kosmosadaa~ saxeldebuli, rac mwyobrs, harmoniuls da lamazsac niSnavs. gamorCeuli STagonebiT da siRrmiT kosmosisa da misi igavmiuwvdomeli Semoqmedis mSvenierebaze gvmoZRvravs wm. dionise areopageli. RvTaebrivi Sesaqmis gvirgvinze – adamianze ki wm. basili selevkieli gveubneba: `adamiani aris mxatvruli nawarmoebi, brZnulad da siyvaruliTY gamokveTili Semoqmedisagan~. am Tvalsazrisis Semsgavsebul gansjas eklesiis sxva mamaTa nawerebSic vpoulobT, magaliTad, wm. grigol noselis wignSi `kacisa SesaqmisaTvis~.

qarTuli hagiografia<br />

msoflgageba, literaturuli buneba, ZiriTadi tendenciebi<br />

21<br />

griver farulava<br />

hagiografia qristianuli Sua saukuneebis saeklesio-liturgikuli, mxatvrulesTetikuri,<br />

didaqtikur-aRmzrdelobiTi da saistorio orientaciis literaturaa.<br />

pirveli mimarTuleba – hagiografiul Txzulebas RvTismsaxurebisagan ganuyofel<br />

qmnilebad xdida da eklesiis kedlebSi miuCenda adgils (wmindanis xsenebis dRes<br />

ikiTxeboda). meore, mesame da meoTxe orientaciis mixedviT ki, hagiografia uSualod<br />

Sua saukuneebis mkiTxvels miemarTeboda, mis esTetikur da eTikur moTxovnilebebs<br />

akmayofilebda, istoriul cnobismoyvareobasac epasuxeboda. TviT liturgikuleortalogiuri<br />

msaxurebis aqtSic, zneobrivi aRzrdis sferoSic, iseve rogorc<br />

istoriuli cnobismoyvareobis dakmayofilebis saqmeSic hagiografiuli nawarmoebis<br />

efeqtsa da Zalas swored mxatvruli orientacia ganapirobebda: azri, sagani Tu<br />

movlena ara abstraqtulad, ara mSralad, aramed sinamdviliseuli uSualobiT,<br />

mSvenierisa da amaRlebulis formiT mkvidrdeboda mkiTxvelisa Tu msmenelis Sinagan<br />

cxovrebaSi. aman moupova uamravi mkiTxveli hagiografias.<br />

magram qristianul msoflSegrZnebas da kulturas mowyvetil mkiTxvels uZneldeba<br />

hagiografia aRiqvas, viTarca mxatvruli literatura. uZneldeba orientaciaTa<br />

mravalmxrivobis gamoc, imis gamoc, rom esTetikuris erTob Tavisebur gagebas gvTavazobs<br />

igi. qristianobam sakmaod `mkacrad~ Sexeda winare epoqaTa kulturul monapovarT,<br />

zurgi Seaqcia antikuri xelovnebis ZiriTad tendenciebs. renesansis Jams da<br />

Semdgom Camoyalibebul esTetikur faseulobaTa gverdiTac sakmaod ucnaurad gamoiyureba<br />

qristianuli xelovnebis nimuSebi. im azrmac ki iCina Tavi, rom bibliuri<br />

ideologiiT dakvalianebul samyaroSi lamazisa da amaRlebulis gageba da gemovneba<br />

TiTqos daikarga. sinamdvileSi saqme sul sxvagvaradaa. wminda werilis furclebzeve<br />

samyaros Seqmnis aqti warmoCndeba ara mxolod viTarca nayofi absoluturi<br />

Zalmosilebisa, aramed viTarca uzenaesi esTetikuri aqti. sibrZnisa da<br />

sikeTis ZaliT ufalma sofels WeSmariti xelovnebis nawarmoebis saxe misca, harmoniiTa<br />

da mTlianobiT aRbeWda (igav., 8. 22-31). am silamaziTa da harmoniiT aRtacebis<br />

grZnobas gamoxatavs solomon mefe: `man, dasabamman mSvenierebisaman, Seqmna<br />

isini~ (sibrZ., 13.3). amis kvalobaze, mefe ufals `xelovans~ uwodebs. meoregan imave<br />

wignSi vkiTxulobT: `yoveli sofeli brwyinvaliTa naTobs naTliTa~ (17.19). silamazes,<br />

ambobda netari avgustine, mivyavarT Tavisi saTavisaken, uzenaesi WeSmaritebisaken;<br />

silamaze gansazRvravs yofierebis xarisxs, safexurs. wminda aTanase<br />

aleqsandrieli ki brZanebda: `Seqmnili samyaro TiTqos werilobiT gvacnobierebinebs<br />

da RaRadebs Tavis ufalsa da Semoqmedze~. wm. grigol noseli<br />

gvmoZRvravs: `SuenierebaÁ erTi rame ars, romliTa mogueTxrobis RmerTi~. igive<br />

avtori asec ityvis: `samyaro _ esaa yovlisSemZle Zalis mier ucxod SeTxzuli<br />

sagalobeli~. ase rom, RmerTi, `srulqmnili siyvaruli, ara mxolod sruli didebulebiT<br />

cxaddeba, aramed srulqmnil silamazedac. amitomac dasabamis uwinaresi<br />

sofiis Canafiqri wminda werilSi gansaxierdeba, viTarca mxatvruli Canafiqri~ (e.<br />

trubeckoi). qristianuli msoflSegrZnebiT, samyaro `kosmosadaa~ saxeldebuli, rac<br />

mwyobrs, harmoniuls da lamazsac niSnavs. gamorCeuli STagonebiT da siRrmiT<br />

kosmosisa da misi igavmiuwvdomeli Semoqmedis mSvenierebaze gvmoZRvravs wm. dionise<br />

areopageli. RvTaebrivi Sesaqmis gvirgvinze – adamianze ki wm. basili selevkieli<br />

gveubneba: `adamiani aris mxatvruli nawarmoebi, brZnulad da siyvaruliTY<br />

gamokveTili Semoqmedisagan~. am Tvalsazrisis Semsgavsebul gansjas eklesiis sxva<br />

mamaTa nawerebSic vpoulobT, magaliTad, wm. grigol noselis wignSi `kacisa SesaqmisaTvis~.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!