04.06.2013 Views

iii_tomi.pdf

iii_tomi.pdf

iii_tomi.pdf

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

aSkaraa, klasikuri qarTuli leqsis saTave da pirvelwyaro aris qarTuli xalxuri<br />

sityviereba, Zvel-qarTuli xalxuri poezia. amas adasturebs rogorc damTxveva<br />

klasikuri Zvel-qarTuli leqsisa xalxur leqsTan, ise TviT is garemoeba, rom klasikuri<br />

qarTuli leqsi Tavisi ritmuli aRnaqvsiT adeqvaturad upasuxebs qarTul enaSi<br />

mocemuls bunebriv prozodias.<br />

amrigad Zvel-qarTuli leqsis zemoT-dasaxelebuli sami saxeobidan (1_klasikuri<br />

qarTuli leqsi, 2 _ sagalobelTa `marcvledi~, 3 _ `wyobili sityva ricxvedi~), ZiriTad<br />

qarTulad misaCnevia pirveli, romlis warmoqmna qarTuli enis wiaRSi momxdara.<br />

masSi ar SeiniSneba ucxour (berZnul, aRmosavlur) leqsTwyobaTa raime Zireuli,<br />

formaciis mimcemi gavlena.<br />

rac Seexeba meore saxeobas (sagalobelTa `marcvledi~), mis formirebaze, rogorc<br />

Semdeg davinaxavT, uSualo gavlena hqonda berZnul leqsTwyobas.<br />

Tu rogori warmoSobisaa mesame saxeoba Zvel-qarTuli leqsisa (`wyobili sityva<br />

ricxvedi~), es kiTxva araa savsebiT naTeli. am Taviseburs umarcvledo leqss paraleli<br />

aqvs Zvel aRmosavlur leqsTwyobaSi semuri enebisa. magram mTeli rigi garemoebaTa<br />

gvafiqrebinebs, rom es leqsTwyoba ar unda iyves nasesxebi qarTulSi, aramed<br />

qarTul niadagze warmoqmnili. yovel SemTxvevaSi aRsaniSnavia is uaRresad mniSvnelovani<br />

faqti, rom uZvelesi qarTuli folkloruli teqstebi, Setanili leonti<br />

mrovelis TxzulebaSi `cxoreba qarTvelTa~, am mesame leqsTwyobas warmogvidgens.<br />

safiqrebeli xdeba, rom am arqauli tipis umarcvledo leqsis saxiT Cven gvaqvs is<br />

arqauli qarTuli leqsTwyoba, romelic win uswrebda muxledovani qarTuli leqsis<br />

saboloo Camoyalibebas. warmoqmna qarTuli leqsTwyobis am adrindeli saxeobisa<br />

uZveles epoqas, arqaul antikur xanas unda miekuTvnos.<br />

silaburi muxledi klasikuri qarTuli leqsisa.<br />

qarTuli klasikuri leqsis metruli struqturis safuZvels Seadgens ara terfi<br />

(rogorc es gvaqvs tonursa da qvantiteturs metrul leqsTwyobaSi), aramed silaburi<br />

muxledi sxvadasxva zomisa, or-marcvledidan cxra-marcvledamde, romlebic erTmaneTisagan<br />

ganiyofeba mudmivi cezurebiT. Tavisi muxledovani wyobiT qarTuli klasikuri<br />

leqsi gansxvavdeba Zvel-qarTuli leqsis danarCeni ori saxeobisagan:<br />

Zveli qarTuli leqsis meore saxeobaSi (e. i. sagalobelTa marcvledSi), yoveli<br />

taepi warmoadgens erTs mTlians, ukveTels silabur erTeuls (romelic grZel taepebSi<br />

ganiyofeba moZravi cezuriT); taepi araa aq danawevrebuli (gankveTili) mkvidr,<br />

ucvlel muxlebad (mudmivi cezuriT).<br />

rac Seexeba Zveli qarTuli leqsis mesame saxeobas (`wyobil-sityvas~), igi rogorc<br />

movixseneT, sruliad gansxvavebuls saleqso sistemas warmoadgens, romelic<br />

emyareba ara marcvledovan wyobas, aramed Sinaarsobliv-taepobriv ritmikas.<br />

silaburi muxledebis saxeobani.<br />

klasikur qarTul leqsSi Cven gvaqvs silabur muxledTa Semdegi saxeobani:<br />

mokle muxledebi: 2-marcvledi;<br />

3-marcvledi;<br />

saSualo muxledebi: 4-marcvledi;<br />

5-marcvledi;<br />

6-marcvledi (daqtiluri, bolo-spondeuri, reuli);<br />

7-marcvledi(bolo-daqtiluri, bolo-qoreuli, reuli);<br />

grZeli muxledebi: 8-marcvledi;<br />

9-marcvledi.<br />

mokle muxledebi, qarTuli enis bunebrivi prozodiis Tanaxmad, ar hqmnian sazomebis<br />

uwyvetel serias (oriani an samiani dimetrebi, oriani an samiani trimetrebi,<br />

oriani an samiani tetrametrebi, da a. S.); mokle muxledebi Sedis rogorc Semadgeneli<br />

nawili SenaerT sazomebSi (saSualo da grZel muxledebTan SekavSirebiT). amas<br />

garda, mokle muxledebi gvxvdeba damoukidebeli muxled-taepebis _ monometrebis saxiT<br />

(oriani monometri da samiani monometri iambikonebisa).<br />

162

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!