Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
aSkaraa, klasikuri qarTuli leqsis saTave da pirvelwyaro aris qarTuli xalxuri<br />
sityviereba, Zvel-qarTuli xalxuri poezia. amas adasturebs rogorc damTxveva<br />
klasikuri Zvel-qarTuli leqsisa xalxur leqsTan, ise TviT is garemoeba, rom klasikuri<br />
qarTuli leqsi Tavisi ritmuli aRnaqvsiT adeqvaturad upasuxebs qarTul enaSi<br />
mocemuls bunebriv prozodias.<br />
amrigad Zvel-qarTuli leqsis zemoT-dasaxelebuli sami saxeobidan (1_klasikuri<br />
qarTuli leqsi, 2 _ sagalobelTa `marcvledi~, 3 _ `wyobili sityva ricxvedi~), ZiriTad<br />
qarTulad misaCnevia pirveli, romlis warmoqmna qarTuli enis wiaRSi momxdara.<br />
masSi ar SeiniSneba ucxour (berZnul, aRmosavlur) leqsTwyobaTa raime Zireuli,<br />
formaciis mimcemi gavlena.<br />
rac Seexeba meore saxeobas (sagalobelTa `marcvledi~), mis formirebaze, rogorc<br />
Semdeg davinaxavT, uSualo gavlena hqonda berZnul leqsTwyobas.<br />
Tu rogori warmoSobisaa mesame saxeoba Zvel-qarTuli leqsisa (`wyobili sityva<br />
ricxvedi~), es kiTxva araa savsebiT naTeli. am Taviseburs umarcvledo leqss paraleli<br />
aqvs Zvel aRmosavlur leqsTwyobaSi semuri enebisa. magram mTeli rigi garemoebaTa<br />
gvafiqrebinebs, rom es leqsTwyoba ar unda iyves nasesxebi qarTulSi, aramed<br />
qarTul niadagze warmoqmnili. yovel SemTxvevaSi aRsaniSnavia is uaRresad mniSvnelovani<br />
faqti, rom uZvelesi qarTuli folkloruli teqstebi, Setanili leonti<br />
mrovelis TxzulebaSi `cxoreba qarTvelTa~, am mesame leqsTwyobas warmogvidgens.<br />
safiqrebeli xdeba, rom am arqauli tipis umarcvledo leqsis saxiT Cven gvaqvs is<br />
arqauli qarTuli leqsTwyoba, romelic win uswrebda muxledovani qarTuli leqsis<br />
saboloo Camoyalibebas. warmoqmna qarTuli leqsTwyobis am adrindeli saxeobisa<br />
uZveles epoqas, arqaul antikur xanas unda miekuTvnos.<br />
silaburi muxledi klasikuri qarTuli leqsisa.<br />
qarTuli klasikuri leqsis metruli struqturis safuZvels Seadgens ara terfi<br />
(rogorc es gvaqvs tonursa da qvantiteturs metrul leqsTwyobaSi), aramed silaburi<br />
muxledi sxvadasxva zomisa, or-marcvledidan cxra-marcvledamde, romlebic erTmaneTisagan<br />
ganiyofeba mudmivi cezurebiT. Tavisi muxledovani wyobiT qarTuli klasikuri<br />
leqsi gansxvavdeba Zvel-qarTuli leqsis danarCeni ori saxeobisagan:<br />
Zveli qarTuli leqsis meore saxeobaSi (e. i. sagalobelTa marcvledSi), yoveli<br />
taepi warmoadgens erTs mTlians, ukveTels silabur erTeuls (romelic grZel taepebSi<br />
ganiyofeba moZravi cezuriT); taepi araa aq danawevrebuli (gankveTili) mkvidr,<br />
ucvlel muxlebad (mudmivi cezuriT).<br />
rac Seexeba Zveli qarTuli leqsis mesame saxeobas (`wyobil-sityvas~), igi rogorc<br />
movixseneT, sruliad gansxvavebuls saleqso sistemas warmoadgens, romelic<br />
emyareba ara marcvledovan wyobas, aramed Sinaarsobliv-taepobriv ritmikas.<br />
silaburi muxledebis saxeobani.<br />
klasikur qarTul leqsSi Cven gvaqvs silabur muxledTa Semdegi saxeobani:<br />
mokle muxledebi: 2-marcvledi;<br />
3-marcvledi;<br />
saSualo muxledebi: 4-marcvledi;<br />
5-marcvledi;<br />
6-marcvledi (daqtiluri, bolo-spondeuri, reuli);<br />
7-marcvledi(bolo-daqtiluri, bolo-qoreuli, reuli);<br />
grZeli muxledebi: 8-marcvledi;<br />
9-marcvledi.<br />
mokle muxledebi, qarTuli enis bunebrivi prozodiis Tanaxmad, ar hqmnian sazomebis<br />
uwyvetel serias (oriani an samiani dimetrebi, oriani an samiani trimetrebi,<br />
oriani an samiani tetrametrebi, da a. S.); mokle muxledebi Sedis rogorc Semadgeneli<br />
nawili SenaerT sazomebSi (saSualo da grZel muxledebTan SekavSirebiT). amas<br />
garda, mokle muxledebi gvxvdeba damoukidebeli muxled-taepebis _ monometrebis saxiT<br />
(oriani monometri da samiani monometri iambikonebisa).<br />
162