You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
xalxurebuli Cans. am termins `leqsi~ ganudevnia xalxurSi Zvel-qarTuli termini _<br />
`sityuaÁ~, `wyobili sityuaÁ~ da `marculedi sityuaÁ~.<br />
terminebi `leqsi~, `meleqse~ kanonizebas Rebulobs Zvel-qarTul poeziaSi. rusTavelTan<br />
termini `leqsi~ ixmareba mxolod am erTad-erTi mniSvnelobiT `wyobili sityva~.<br />
Zvel-qarTulSi aRsaniSnavad cnebisa `leqsi~ (`wyobili sityva~) Cven gvxvdeba<br />
agreTve termini `iambiko~. termini berZnulidan momdinareobs.<br />
es termini Zvel-qarTul mwerlobaSi ornairi mniSvnelobiT ixmareboda: a) 12-marcvledi<br />
leqsi (es aris ZiriTadi mniSvneloba terminisa); b) zogadad leqsi.<br />
termini `iambiko~, zogadi mniSvnelobiT `leqsi~, damowmebulia efrem mciresTan<br />
(XI sauk.) da ioane filosofosTan (XI-XII sauk.). termini `iambiko~, zogadi mniSvnelobiT<br />
`leqsi~, mwignobruli warmoSobisaa da mas farTe gavrceleba ar miuRia.<br />
Zvel-qarTul mwerlobaSi, SedarebiT gvian xanaSi, VII-XI saukuneebSi, gavrcelebas<br />
Rebulobs arabulidan momdinare terminebi: Sairi (Sahiri) da moSaire (moSahire).<br />
es terminebi damowmebulia XI-XII saukunis avtorebTan _ arseni iyalToelTan (xronoRrafi<br />
giorgi amartolisa, gv. 225 `menandros moSahire~), visramianSi, vefxistyaosanSi.<br />
dasasrul dagvrCenia aRvniSnoT, rom Zvel-qarTuli poeziis specifikur Janrs, _<br />
himnebs, Zvel-qarTulad ewodeboda: `sagalobelni~, `galobani~, `dasdebelni~.<br />
poet-himnografs ewodeba `mgalobeli~ (SeadareT zemoT `simReris-mwerali~).<br />
Zveli qarTuli leqsTawyobis sami saxeoba<br />
Zveli qarTuli mwerlobis istoriis manZilze, V saukunidan mokidebuli vidre<br />
XVIII saukunemde, qarTul mwerlobaSi miRebuli yofila sami saxeoba qarTuli leqsisa,<br />
romlebic Tavisi wyobiT, metrul-ritmuli struqturiT, arsebiTad gansxvavdebian<br />
erTi-meorisagan. esenia:<br />
1. silaburi muxledovani leqsi anu Zvel-qarTuli klasikuri leqsi.<br />
am leqsis uZvelesi Cven dromde moRweuli nimuSebi damowmebulia V-VIII saukuneebidan.<br />
misi umaRlesi srulyofili saxe Cven gvaqvs SoTa rusTavelis ukvdav poemaSi<br />
_ `vefxis-tyaosani~. Tavis struqturas igi ucvlelad inarCunebs XVIII saukunemde<br />
(daviT guramiSvili, besiki) da gadmodis XIX saukuneSi.<br />
2. silaburi ukveTeli leqsi anu Zvel-qarTuli Tavisufali leqsi _ sagalobel-<br />
Ta `marcvledi~. igi miRebuli iyo Zvel-qarTul himnografiul poeziaSi V-XVIII saukuneebisa.<br />
garda himnografiuli poeziisa, es meore saxeoba Zvel-qarTuli leqsisa, _ silaburi<br />
ukveTeli leqsi, _ gvxvdeba agreTve Zveli qarTuli mwerlobis sxva JanrebSiac<br />
(hagiografiuli poema `abukuraÁ~ IX saukunisa).<br />
3. `wyobili sityua ricxuedi~ (anu mokle aRniSvniT: `wyobili sityua~), Zvel-qar-<br />
Tuli Tavisufali umarcvledo leqsi, Sinaarsobliv-taepobrivi ritmikiT. am Taviseburi<br />
leqsis ritmikas hqmnis ara `marcvledoba~ taepebisa, aramed `ricxuedoba~ Sinaarsoblivad<br />
Sekruli taepebisa (saxeTa paralelizmis farTod gamoyenebiT). es mesame<br />
saxis leqsi upiratesad gvxvdeba Cveni welTaRricxvis pirveli aTaseulis qarTuli<br />
mwerlobis ZeglebSi (bibliis Zvel-qarTuli versiis galobani, kerZod, sagalobelni<br />
fsalmunTa wignisa; Zvel-qarTuli folkloruli warmoSobis teqstebi leonti mrovelis<br />
wignSi `cxoreba qarTvelTa~; grigol xanZTelis `qebaÁ klarjeTisa udabno-<br />
TaÁ~; `qebaÁ qarTulisa enisaÁ~ da sxvani).<br />
Zveli qarTuli klasikuri leqsis metruli struqtura<br />
Zveli qarTuli klasikuri leqsis gamo upirveles yovlisa saWiroa aRiniSnos misi<br />
organuli kavSiri qarTul xalxur poeziasTan. Zvel qarTul klasikur leqsSi<br />
Cven gvaqvs igive wyoba, igive metruli struqtura, rac qarTuli enis (da saerTod<br />
yvela qarTveluri enakavebisa da dialeqtebis) xalxur leqsSi.<br />
161