04.06.2013 Views

iii_tomi.pdf

iii_tomi.pdf

iii_tomi.pdf

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

xalxurebuli Cans. am termins `leqsi~ ganudevnia xalxurSi Zvel-qarTuli termini _<br />

`sityuaÁ~, `wyobili sityuaÁ~ da `marculedi sityuaÁ~.<br />

terminebi `leqsi~, `meleqse~ kanonizebas Rebulobs Zvel-qarTul poeziaSi. rusTavelTan<br />

termini `leqsi~ ixmareba mxolod am erTad-erTi mniSvnelobiT `wyobili sityva~.<br />

Zvel-qarTulSi aRsaniSnavad cnebisa `leqsi~ (`wyobili sityva~) Cven gvxvdeba<br />

agreTve termini `iambiko~. termini berZnulidan momdinareobs.<br />

es termini Zvel-qarTul mwerlobaSi ornairi mniSvnelobiT ixmareboda: a) 12-marcvledi<br />

leqsi (es aris ZiriTadi mniSvneloba terminisa); b) zogadad leqsi.<br />

termini `iambiko~, zogadi mniSvnelobiT `leqsi~, damowmebulia efrem mciresTan<br />

(XI sauk.) da ioane filosofosTan (XI-XII sauk.). termini `iambiko~, zogadi mniSvnelobiT<br />

`leqsi~, mwignobruli warmoSobisaa da mas farTe gavrceleba ar miuRia.<br />

Zvel-qarTul mwerlobaSi, SedarebiT gvian xanaSi, VII-XI saukuneebSi, gavrcelebas<br />

Rebulobs arabulidan momdinare terminebi: Sairi (Sahiri) da moSaire (moSahire).<br />

es terminebi damowmebulia XI-XII saukunis avtorebTan _ arseni iyalToelTan (xronoRrafi<br />

giorgi amartolisa, gv. 225 `menandros moSahire~), visramianSi, vefxistyaosanSi.<br />

dasasrul dagvrCenia aRvniSnoT, rom Zvel-qarTuli poeziis specifikur Janrs, _<br />

himnebs, Zvel-qarTulad ewodeboda: `sagalobelni~, `galobani~, `dasdebelni~.<br />

poet-himnografs ewodeba `mgalobeli~ (SeadareT zemoT `simReris-mwerali~).<br />

Zveli qarTuli leqsTawyobis sami saxeoba<br />

Zveli qarTuli mwerlobis istoriis manZilze, V saukunidan mokidebuli vidre<br />

XVIII saukunemde, qarTul mwerlobaSi miRebuli yofila sami saxeoba qarTuli leqsisa,<br />

romlebic Tavisi wyobiT, metrul-ritmuli struqturiT, arsebiTad gansxvavdebian<br />

erTi-meorisagan. esenia:<br />

1. silaburi muxledovani leqsi anu Zvel-qarTuli klasikuri leqsi.<br />

am leqsis uZvelesi Cven dromde moRweuli nimuSebi damowmebulia V-VIII saukuneebidan.<br />

misi umaRlesi srulyofili saxe Cven gvaqvs SoTa rusTavelis ukvdav poemaSi<br />

_ `vefxis-tyaosani~. Tavis struqturas igi ucvlelad inarCunebs XVIII saukunemde<br />

(daviT guramiSvili, besiki) da gadmodis XIX saukuneSi.<br />

2. silaburi ukveTeli leqsi anu Zvel-qarTuli Tavisufali leqsi _ sagalobel-<br />

Ta `marcvledi~. igi miRebuli iyo Zvel-qarTul himnografiul poeziaSi V-XVIII saukuneebisa.<br />

garda himnografiuli poeziisa, es meore saxeoba Zvel-qarTuli leqsisa, _ silaburi<br />

ukveTeli leqsi, _ gvxvdeba agreTve Zveli qarTuli mwerlobis sxva JanrebSiac<br />

(hagiografiuli poema `abukuraÁ~ IX saukunisa).<br />

3. `wyobili sityua ricxuedi~ (anu mokle aRniSvniT: `wyobili sityua~), Zvel-qar-<br />

Tuli Tavisufali umarcvledo leqsi, Sinaarsobliv-taepobrivi ritmikiT. am Taviseburi<br />

leqsis ritmikas hqmnis ara `marcvledoba~ taepebisa, aramed `ricxuedoba~ Sinaarsoblivad<br />

Sekruli taepebisa (saxeTa paralelizmis farTod gamoyenebiT). es mesame<br />

saxis leqsi upiratesad gvxvdeba Cveni welTaRricxvis pirveli aTaseulis qarTuli<br />

mwerlobis ZeglebSi (bibliis Zvel-qarTuli versiis galobani, kerZod, sagalobelni<br />

fsalmunTa wignisa; Zvel-qarTuli folkloruli warmoSobis teqstebi leonti mrovelis<br />

wignSi `cxoreba qarTvelTa~; grigol xanZTelis `qebaÁ klarjeTisa udabno-<br />

TaÁ~; `qebaÁ qarTulisa enisaÁ~ da sxvani).<br />

Zveli qarTuli klasikuri leqsis metruli struqtura<br />

Zveli qarTuli klasikuri leqsis gamo upirveles yovlisa saWiroa aRiniSnos misi<br />

organuli kavSiri qarTul xalxur poeziasTan. Zvel qarTul klasikur leqsSi<br />

Cven gvaqvs igive wyoba, igive metruli struqtura, rac qarTuli enis (da saerTod<br />

yvela qarTveluri enakavebisa da dialeqtebis) xalxur leqsSi.<br />

161

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!