04.06.2013 Views

iii_tomi.pdf

iii_tomi.pdf

iii_tomi.pdf

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Zveli qarTuli poeziis saleqso formebi<br />

159<br />

pavle ingoroyva<br />

SeiZleba iTqvas, rom dRemde Zveli qarTuli leqsis, Zveli qarTuli wyobili-sityvis<br />

istoria burusiT iyo moculi.<br />

arc ise bevri xania mas Semdeg, rac fiqrobdnen, rom uZvelesi nimuSebi qarTuli<br />

leqsisa Cven gvaqvs meTormete saukunidan.<br />

rodesac n. marma 1902 wels moipova mokle 13-striqoniani leqsi filipesi, romelic<br />

X saukunes ekuTvnis, es iTvleboda udides aRmoCenad da qarTuli wyobili-sityvis<br />

istoriis qronologiuri farglebis did gafarToebad.<br />

xolo amJamad, SeiZleba iTqvas, naTeli efineba qarTuli leqsis, qarTuli wyobili-sityvis<br />

istorias. irkveva, rom qarTul leqss uZvelesi saTaveebi aqvs.<br />

ukve SeiZleba gadaWriT iTqvas, gamovlinebuli masalebis safuZvelze, rom qarTul<br />

leqss, yovel SemTxvevaSi, iseTive xangrZlivi istoria aqvs, rogorc qarTul prozas.<br />

da es, rasakvirvelia, asec iyo mosalodneli (movigonoT Zveli berZnuli literaturis<br />

magaliTi, sadac leqsi ufro adre damkvidrda mwerlobaSi, vidre prozis<br />

literaturuli formebi gamomuSavdeboda).<br />

amJamad Cven gvaqvs saSualeba aRvadginoT qarTuli leqsis, qarTuli wyobili-sityvis<br />

istoria V saukunidan mokidebuli (ufro metic: folkloruli saxis leqsiTi<br />

teqstebi, Setanili qarTul matianeebSi, V saukuneze adrindelia).<br />

irkveva amasTan, rom qarTuli leqsi, qarTuli wyobili-sityva, qarTuli mwerlobis<br />

am uZveles periodSi uaRresad mdidari da mravalsaxovani yofila.<br />

xolo yvelaze mniSvnelovania is faqti, rom Zvel-qarTul literaturaSi arsebula<br />

ara erTi saxis leqsTwyoba, rogorc amas dRemde fiqrobdnen, aramed sami saxis<br />

leqsTwyoba, romlebic Tavisi wyobiT, metrul-ritmuli struqturiT, sxvadasxva sistemebs<br />

warmogvidgenen.<br />

es sami saxeoba qarTuli leqsisa, romelic miRebuli yofila Zvel-qarTul literaturaSi,<br />

Semdegnia:<br />

1. silaburi muxledovani leqsi (Zvel-qarTuli klasikuri leqsi);<br />

2. silaburi ukveTeli leqsi (Zvel-qarTuli sagalobelTa `marcvledi~);<br />

3. `wyobili sityua ricxuedi~ (anu mokle aRniSvniT `wyobili sityua~), Zvel-qar-<br />

Tuli Tavisufali umarcvledo leqsi, Sinaarsobliv-taepobrivi ritmikiT (am ukanasknels<br />

mesame saxeobas paraleli aqvs Zvel aRmosavlur leqsTwyobebSi).<br />

Cven gvaqvs saSualeba gaviTvaliswinoT istoria Zveli qarTuli leqsis samive saxeobisa.<br />

aRvniSnavT amasTan, rom aRmoCenilia saleqso sazomebis krebuli IX-X saukuneTa<br />

(`Zlispirni~, Zvel-qarTuli WaSniki), sadac warmodgenilia da sistemaSia moyvanili<br />

yvela sazomebi, romelic miRebuli iyo meore saxis leqsTwyobaSi, _ sagalobelTa<br />

`marcvledi~.<br />

aseTia suraTi, rac Cven winaSe iSleba axlad gamovlenili saliteraturo wyaroebis<br />

safuZvelze, Zveli da axali masalebis axleburad ganxilvis Suqze.<br />

Cven vxedavT da vrwmundebiT, rom Zveli qarTuli literatura aris maRali rangis<br />

literatura, romelic, amave xanis berZnul-bizantiur literaturasTan erTad,<br />

dgas saSualo saukuneebis evropuli msoflios literaturaTa pirvel rigSi.<br />

gasagebia yovelive amis Semdeg, rom qarTuli literaturis ganviTareba saSualo<br />

saukuneebSi dagvirgvinda iseTi diadi, msoflio mniSvnelobis literaturuli movleniT,<br />

rogoric aris SoTa rusTavelis `vefxis-tyaosani~.<br />

Zvel-qarTuli saleqso terminologia<br />

vidre SevudgebodeT Zvel-qarTuli poeziis saleqso formebis ganxilvas, Cven aq<br />

winaswar SevCerdebiT Zvel-qarTul saleqso terminologiaze.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!