iii_tomi.pdf
iii_tomi.pdf iii_tomi.pdf
is gacocxleba, anu imis garkveva, Tu ra ar ekuTvnis warsulidan mxolod istorias, raa CvenTvisac axlobeli. esTetikuri mniSvneloba SeiZleba hqondes istoriul faqts TviT Tavisive istoriuli SinaarsiT. am TvalsazrisiT, `ioanesa da eqvTimes cxovrebaSi~ araerTi mniSvnelovani faqtia. igulisxmeba ara is movlenebi, romlebic nawarmoebSi mxatvruladaa xorcSesxmuli, aramed isini, romlebic uamisodac esTetikurad mimzidvelia. bunebrivad daismis kiTxva: ra xdeba istoriul movlenaTa esTetizaciis safuZveli? calkeuli maTgani ukve aRvniSneT. magaliTad, esaa movlenaTa mikuTvneba erovnuli klasikuri warsulisadmi. movlena Tu klasikuri warsulis nawilia, igi erovnul SegnebaSi uTuod esTetizebulia. sxva faqtorebic arsebobs, magram Cven amjerad yuradRebas gavamaxvilebT erT-erT maTganze. mas pirobiTad vuwodoT `ganumeorebelobis esTetizacia~. magram amas gansakuTrebuli ganmarteba dasWirdeba, roca sityva hagiografias exeba. erTi SexedviT, gamoricxuli unda iyos hagiografiaSi ganumeoreblobis esTetizacia, radganac pirovneba mas ainteresebs ara ise, rogorc iyo, aramed ise, rogorc unda yofiliyo. es cnobili da gavrcelebuli tendenciaa. swored aq Semodis erTi qmediTi tendencia, romelic emyareba erTjeradobis cnobil evangelur princips:Psaswaulebi erTjeradia, erTjeradia Sesaqme, erTjeradia qristeSoba, aRdgoma, amaRleba d a. S. amis kvalobaze erTjeradia yovelive is, rac hagiografiul personaJebs Seexeba da egeve gansazRvravs erTjeradobis faseulobas. asea `sanqcirebuli~ agiografiaSi ganumeorebloba. hagiografiaSi ganumeoreblobis esTetizacia SeiZleba iyos swored is, rom konkretuli movlena umaRles kanonzomierebaTa gamovlenad iTvleba. es xdeba pirovnebaTa ganumeoreblobis esTetizaciis safuZveli. dRes aqtualuria interesi pirovnebisadmi, pirovnul-individualuri ganumeoreblobisadmi. yovelive es iTxovs, rom adamianobaze fiqrisas mxolod zogad kanonzomierebaze da kanonebze ki nu vfiqrobT, aramed Tavad pirovnebaze vifiqroT, cocxal pirovnebaze. pirovnebaSia adamianis arseba. nawarmoebSi pirovnebis ganumeorebloba sxvadasxvagvarad Cans. amisi nimuSia eqv- Times mTargmnelobis Semdegi daxasiaTebac: `egeviTari Targmani, gareSe maT pirvel- Tasa, arRara gamoCinebul ars enasa Cuensa da vhgoneb, Tu arcaRa gamoCinebad ars~ (T. XIII). es sityvebi aSkarad ganumeoreblobas gamoxatavs (amisTana mTargmneli arca yofila da, vgoneb, arc iyoso). mTeli Tavisebureba imdroindeli azrovnebisa sibrZnisadmi damokidebulebaSi mJRavndeba. esTetikur zemoqmedebad iTvleba `sibrZnis~ zemoqmedeba. roca vexebiT tipur Suasaukuneobriv Zegls, iqneba es hagiografiuli Txzuleba, freska, xati, miniatura, sagalobeli Tu taZari, viTvaliswinebT, rom absoluturad yvelaferi simboluria: mTeli Sinaarsi, yvela detali Tu nebismieri mimarTeba. romaeli beri leoni da qarTveli gabrieli erTmaneTs ugeben, Tumca erTmaneTis ena srulebiT ar ician (rasac sagangebod aRniSnavs avtori; leonma arc sxva romelime ena icoda, Tavisi enis garda). `ubnobdian sityviTa saRmrToÁTao~. ezra mTawmindelis sagalobelSi vkiTxulobT: ucxo ars smena, sxviTa eniTa zraxva mRvdel-Suenieris gabrielisi, raJams ena, romeli ar icoda, esma. es sityvebi Sesulia ezra mTawmindelis nawarmoebSi `(Sesxma) wmidisa mamis Cuenisa, iovane qarTvelisaÁ, romelman aRaSena mTawmidas didi lavra qarTvelTa~. gabrielis saxe aq erT iambikoSia warmodgenili da gamoyofilia swored es faqti. sulierebiTaa aRbeWdili eqvTimes daxasiaTebani himnografiaSi: etrfiale Sen sibrZnesa, sanatrelo, da Seiyvare igi ufroÁs yovlisa, romlisaTvisca ganisuena SenTana da vercxl rCeul yo ena Seni brwyinvale, 144
Rirso, da ganamdidren Sen cis-kideni. esaa iambiko zosime mTawmindelis nawarmoebidan – `dasdebelni wmidisa mamisa Cuenisa efTvimi mTawmindelisani~. wminda eqvTime `misi naxeli oden kma ars saTnoebaTa misTa simaRlisa gamoCinebad~ (T. I). `man gananaTla qarTvelTa enaÁ da queyanaÁ~ (T. I). ufro gvian nawarmoebis siRrmeSi (T. XXII) mocemulia misi garegnuli daxasiaTeba: `iyo wmindaÁ mamaÁ Cueni efTvimi saxiTa myudro da gonebiTa wrfel da mdabal da suliTa ganaTlebul da wmida da guamiTa Zlier~. es araa personaJis Cveulebrivi daxasiaTeba. esaa eqvTimes freskuli saxe da ara Cveulebrivi portreti. portretze mTavaria pirovnebis fizikuri Tvisebebi da misive sulieri buneba am fizikuri niSnebis mixedviT SeiZleba warmovidginoT sul sxva freska. aq mTavaria suliereba. masze fizikuri niSnebi Zalze mcirea. aq suli batonobs. eqvTime aTonelis umTavresi damsaxureba oria: iveronis wes-gangebis dafuZneba da mTargmneloba. ZiriTadi mainc Targmna iyo. swored Targmans gulisxmobs – `man gananaTla qarTvelTa enaÁ da queyanaÁ~. `gananaTla~ mociqulebriv (`ganmanaTleblur~) Tvisebebsac iTvaliswinebs. amnairi simbolika pirdapiri azriT ar unda gavigoT, aq mniSvnelobs zogadi ideali (`sveto da simtkiceo... axalo mociquloo~, _ ase mimar- Tavs sagalobelSi eqvTimes basil mTawmindeli). unda davfiqrdeT, Tu ra didi mniSvneloba hqonia Targmans qarTuli mwerlobisaTvis. xSirad igi Tavisi mniSvnelobiT originalur mwerlobasac ki ar Camouvardeboda. es upirvelesad exeba bibliis mTargmnelebs, im literatorebs, romlebmac qarTulad gadmonerges bizantiuri mwerloba, giorgi aTonels, efrem mcires, ioane petriws, `visramianis~ mTargmnels, anton bagrations, `gardamavali xanis~ did ganmanaTlebel daviT batoniSvils, ivane maCabels da uaRresad warmatebuli dRevandeli mTargmnelobiTi kulturis mraval warmomadgenels. eqvTimes adreuli cxovreba iyo mzadeba didi Targmanebis gansaxorcieleblad da Semdeg xdeba ideis xorcSesxma. Zalze mniSvnelovania erTi garemoeba. sakiTxi ase daismis: arsebiTad riTia idealizebuli eqvTimes saxe? eqvTime iyo iveronis erT-erTi pirveli winamZRvarTagani (pirveli iyo ioane, meore _ eqvTime). man daamyara iveronSi wes-gangebani da, TiTqosda, misi gaidealebis ZiriTadi safuZvelic swored es unda yofiliyo. sinamdvileSi, idealizebulia is, rom eqvTimem uari Tqva monastris xelmZRvanelobaze da mTlianad mTargmnelobas mieca (T. XXII). `winamZRurobasa Sina dahyo aTormeti weli da samasisa sulisa zrunvaÁ da didisa lavrisa gangebaÁ da mTawminelTa ufroÁsni sauravni mis netarisa mier iurvebodes. da Tvissa kanonsa didsa da mZimesa Zlierad aRasrulebda. da amis yovlisa Tana keTilsa mas Sromasa Targmanebisasa ara daacadebda, arca scemda gansuenebasa Tavsa Tvissa, aramed yovladve iWirvin da RameTa aTevn, rameTu ufroisni wignni RamiT sanTliTa uTargmnian~ (T. XIII). mis TanamoRvawe iveronelebsac sjerodaT, rom eqvTimes umTavresi misia mTargmneloba iyo (T. XXVI). upirvelesad swored am mxriv ganadidebs mas giorgi aToneli. iSviaTia, rom hagiografiaSi wmindanobis SaravandediT ZiriTadad mTargmnelobiTi RvawlisTvis SeemosaT pirovneba. SeiZleboda yovelive es agvexsna giorgi aTonelisaTvis damaxasiaTebeli saazrovno siaxleebiT, magram albaT sxva faqtorebsac sWirdeba gaTvaliswineba. sakiTxi gasagebi iqneboda, rom idealizacia damyareboda eqvTimes mier bibliuri wignebis Targmnas, amiT SeiZleboda wmindanad aRiareba, rogorc dasavleTSi ieronimesi, laTinuri vulgatis avtorisa. magram eqvTimes Targmanebs vulgatis mniSvneloba ar moupovebia. TviTon giorgi aTonelma saWirod CaTvala Tavidanve eTargmna oTxTavi da daviTni, romlebic eqvTimesac hqonda naTargmni (mxolod apokalifsi ar uTargmnia giorgi aTonels). giorgi aTonelis sityvebi eqvTimem `gananaTlao qarTvelTa enaÁ~ mxolod ise ki 145
- Page 94 and 95: nian da movidian samoTxesa mas, da
- Page 96 and 97: `wminda ninos cxovrebis~ mTeli saxi
- Page 98 and 99: nebis Tavisuflebis kvalobaze, adami
- Page 100 and 101: veles yovlisa, qedmaRlobis qveS, ro
- Page 102 and 103: mas kibesa winamZRurobisasa aRiyvan
- Page 104 and 105: uar-yo... egeviTarman man ganTqumul
- Page 106 and 107: ZTaSi stumrad mosul berebs erTxel g
- Page 108 and 109: kefaliisaTvis gamarTul disputSi mon
- Page 110 and 111: ogorc varaudoben, Txzuleba dawerili
- Page 112 and 113: ogorc aRniSnaven, ioane sabaniZis T
- Page 114 and 115: gulisa Tquenisani maspinZel eqmeniT
- Page 116 and 117: qarTvelebs siyvaruliT `haboTi~ Seuc
- Page 118 and 119: TavSi sabanisZe eklesiaSi Semokrebi
- Page 120 and 121: keTilad Semmzadebel sulnelTa maT sa
- Page 122 and 123: omelic macxovarTan erTad gaakres jv
- Page 124 and 125: qarTlSi WeSmarit qristianad dabrune
- Page 126 and 127: qarTuli agiografia ioane sabanisZe,
- Page 128 and 129: msoflios `yurea~. amas exmianeba na
- Page 130 and 131: welTaRricxvis win. amas emateba 786
- Page 132 and 133: ul RirsebaTa warmoCenas yovelTvis S
- Page 134 and 135: swavlulni ufroÁs gulisxmier hyuen,
- Page 136 and 137: cxli ese queyanaisaÁ, aramed viTar
- Page 138 and 139: pirispirebas). 2. erovnuli TviTgacn
- Page 140 and 141: tesa da beatriCes pirispir dgoma ma
- Page 142 and 143: Tornike ambobda: `me CemTa codvaTaT
- Page 146 and 147: ar unda gvesmodes, rom gaaRrmavao e
- Page 148 and 149: giorgi merCulis `grigol xanZTelis c
- Page 150 and 151: ogoricaa samebis arsi, mwvalebloba
- Page 152 and 153: giorgi merCulis Txzulebis mTavari g
- Page 154 and 155: missa cis-sartyelis saxed, Sueniera
- Page 156 and 157: gasaTavisufleblad SeimarTnen wmida
- Page 158 and 159: `sulier-mxatvrul Rvwas~ (`naTeli mi
- Page 160 and 161: leqsis saxelwodebad Zvel-qarTul mwe
- Page 162 and 163: aSkaraa, klasikuri qarTuli leqsis s
- Page 164 and 165: eziis Zeglebi proziT aris naweri? e
- Page 166 and 167: 3 (antistrofi) 4 (antistrofi) STah
- Page 168 and 169: II kavSiri Zvel-qarTuli himnografiu
- Page 170 and 171: isa, musikaluris kompoziciebiT. am
- Page 172 and 173: da ara mxolod saleqso sazomebisa; s
- Page 174 and 175: 1 (strofi) 2 (antistrofi) mÃdom me
- Page 176 and 177: da zusti saxelwodeba qarTuli leqsis
- Page 178 and 179: Zala eklesiebSi Tavisufali improviz
- Page 180 and 181: adamianisaTvis gaixsnas ideis Sinaa
- Page 182 and 183: cxadia, naTqvami imas ar niSnavs, r
- Page 184 and 185: intonaciur xmovanebas nawarmoebis t
- Page 186 and 187: daviTis TqmiT, man elinTa mier RmrT
- Page 188 and 189: uria xeTelis colTan _ bersabesTan.
- Page 190 and 191: erTmaneTisagan mkveTrad gansxvavdeb
- Page 192 and 193: SesZlebodaT mSobliuri kulturis sams
is gacocxleba, anu imis garkveva, Tu ra ar ekuTvnis warsulidan mxolod istorias,<br />
raa CvenTvisac axlobeli. esTetikuri mniSvneloba SeiZleba hqondes istoriul faqts<br />
TviT Tavisive istoriuli SinaarsiT.<br />
am TvalsazrisiT, `ioanesa da eqvTimes cxovrebaSi~ araerTi mniSvnelovani faqtia.<br />
igulisxmeba ara is movlenebi, romlebic nawarmoebSi mxatvruladaa xorcSesxmuli,<br />
aramed isini, romlebic uamisodac esTetikurad mimzidvelia.<br />
bunebrivad daismis kiTxva: ra xdeba istoriul movlenaTa esTetizaciis safuZveli?<br />
calkeuli maTgani ukve aRvniSneT. magaliTad, esaa movlenaTa mikuTvneba erovnuli<br />
klasikuri warsulisadmi. movlena Tu klasikuri warsulis nawilia, igi erovnul<br />
SegnebaSi uTuod esTetizebulia. sxva faqtorebic arsebobs, magram Cven amjerad<br />
yuradRebas gavamaxvilebT erT-erT maTganze. mas pirobiTad vuwodoT `ganumeorebelobis<br />
esTetizacia~. magram amas gansakuTrebuli ganmarteba dasWirdeba, roca sityva<br />
hagiografias exeba. erTi SexedviT, gamoricxuli unda iyos hagiografiaSi ganumeoreblobis<br />
esTetizacia, radganac pirovneba mas ainteresebs ara ise, rogorc iyo,<br />
aramed ise, rogorc unda yofiliyo. es cnobili da gavrcelebuli tendenciaa.<br />
swored aq Semodis erTi qmediTi tendencia, romelic emyareba erTjeradobis cnobil<br />
evangelur princips:Psaswaulebi erTjeradia, erTjeradia Sesaqme, erTjeradia<br />
qristeSoba, aRdgoma, amaRleba d a. S. amis kvalobaze erTjeradia yovelive is, rac<br />
hagiografiul personaJebs Seexeba da egeve gansazRvravs erTjeradobis faseulobas.<br />
asea `sanqcirebuli~ agiografiaSi ganumeorebloba. hagiografiaSi ganumeoreblobis<br />
esTetizacia SeiZleba iyos swored is, rom konkretuli movlena umaRles kanonzomierebaTa<br />
gamovlenad iTvleba. es xdeba pirovnebaTa ganumeoreblobis esTetizaciis<br />
safuZveli.<br />
dRes aqtualuria interesi pirovnebisadmi, pirovnul-individualuri ganumeoreblobisadmi.<br />
yovelive es iTxovs, rom adamianobaze fiqrisas mxolod zogad kanonzomierebaze<br />
da kanonebze ki nu vfiqrobT, aramed Tavad pirovnebaze vifiqroT, cocxal<br />
pirovnebaze. pirovnebaSia adamianis arseba.<br />
nawarmoebSi pirovnebis ganumeorebloba sxvadasxvagvarad Cans. amisi nimuSia eqv-<br />
Times mTargmnelobis Semdegi daxasiaTebac: `egeviTari Targmani, gareSe maT pirvel-<br />
Tasa, arRara gamoCinebul ars enasa Cuensa da vhgoneb, Tu arcaRa gamoCinebad ars~<br />
(T. XIII). es sityvebi aSkarad ganumeoreblobas gamoxatavs (amisTana mTargmneli arca<br />
yofila da, vgoneb, arc iyoso). mTeli Tavisebureba imdroindeli azrovnebisa sibrZnisadmi<br />
damokidebulebaSi mJRavndeba. esTetikur zemoqmedebad iTvleba `sibrZnis~<br />
zemoqmedeba. roca vexebiT tipur Suasaukuneobriv Zegls, iqneba es hagiografiuli<br />
Txzuleba, freska, xati, miniatura, sagalobeli Tu taZari, viTvaliswinebT, rom<br />
absoluturad yvelaferi simboluria: mTeli Sinaarsi, yvela detali Tu nebismieri<br />
mimarTeba.<br />
romaeli beri leoni da qarTveli gabrieli erTmaneTs ugeben, Tumca erTmaneTis<br />
ena srulebiT ar ician (rasac sagangebod aRniSnavs avtori; leonma arc sxva romelime<br />
ena icoda, Tavisi enis garda). `ubnobdian sityviTa saRmrToÁTao~.<br />
ezra mTawmindelis sagalobelSi vkiTxulobT:<br />
ucxo ars smena, sxviTa eniTa zraxva<br />
mRvdel-Suenieris gabrielisi, raJams<br />
ena, romeli ar icoda, esma.<br />
es sityvebi Sesulia ezra mTawmindelis nawarmoebSi `(Sesxma) wmidisa mamis Cuenisa,<br />
iovane qarTvelisaÁ, romelman aRaSena mTawmidas didi lavra qarTvelTa~. gabrielis<br />
saxe aq erT iambikoSia warmodgenili da gamoyofilia swored es faqti.<br />
sulierebiTaa aRbeWdili eqvTimes daxasiaTebani himnografiaSi:<br />
etrfiale Sen sibrZnesa, sanatrelo,<br />
da Seiyvare igi ufroÁs yovlisa,<br />
romlisaTvisca ganisuena SenTana<br />
da vercxl rCeul yo ena Seni brwyinvale,<br />
144