iii_tomi.pdf
iii_tomi.pdf iii_tomi.pdf
cxli ese queyanaisaÁ, aramed viTarca saSineleba elvisaÁ~. didxans idga es varskvlavi ise, rom arabebma ifiqres, qristianebma sanTlebi xom ar aanTeso. xidTan rom mividnen, `aRmaRldeboda varskvlavi igi ze haerTa~. `kualad meoresa Ramesa umetesRa wyalTa gamosces gansakvirvebeli naTeli~. Semdgom wylidan `aRmobrwyindes naTelni svetisa msgavsad, viTarca elvani~. `qebaSi~ Tqmulia: ca mowme arso `simarTlesa Sensa ucxoisa cecxlisa gardamovlinebiTa adgilsa mas zeda, romelsa, viTarca kravi umanko, Seiwire Semwvari cecxliTa~. aq, rogorc vxedavT, simarTlis simboloa cecxli. igi zeciuri, `gardamovlenili~ cecxlia da ara amqveyniuri. igi simarTlis gamomxatvelia, e. i. `simarTlisa cecxlia~. `mzeÁ simarTlisaÁ~ warmodgenilia simarTlis cecxlad. bolos avtori kidev ufro uaxlovdeba pirveli Tavis warmodgenebs: `Sen ugunurTa maT SemwirvelTa SenTa maxviliTa da cecxliTa umetes alisa gangabrwyineso~. `xolo qristeman RmerTman siRrmeTa maT sibneleÁ zecisa naTliTa ganabrwyinva~. yovelive es xdeba abos sulieri naTlis ZaliT. igi dgas svetad, rac igive `sveticxovlis~ iersaxea, qarTul saxismetyvelebaSi naTlis didi mniSvnelobis mauwyebeli. asea gamoxatuli abo saRvTo simboloebSi. wmindanis Rirsebis SegrZnebas aZlierebda is, rom misi saxe RvTis gamosaxatavi simboloebiT SeiZleboda gancdiliyo. igi ganicdeboda gzad da tarigad, angelozad da mzed da piruku: kari an gza, marcvali da yvavili, miwa da naTeli – yovelive amas SeeZlo simbolurad wmindanis saxe moegonebina. romantikosebi msgavsi simbolikiT aSinaarsebdnen bunebas da masSi xedavdnen RmrTis an wmindanis simboloebs. antiarabuli polemika qveteqstSi SegviZlia amovicnoT RmerTisa da adamianis daaxloebaSi. mahmadianoba aSoriSorebda RmerTs da kacs. alahi iyo Soreuli, mrisxane da daundobeli. ioane sabanisZe ki aboSi xedavs RvTaebriv niSnebs. raoden ganyenebuli da mistikuric ar unda gveCvenos I TavSi Cven mier ganxiluli simboloebi, Semdeg igi gaadamianurebulia da, amdenad, esTetizebuli. esaa religiuri esTetizaciis gza, gza soflisa da zesTasoflis morigeobisa. saerTod, rogorc ukve aRniSnulia, soflisa da zesTasoflis morigebis problema gamWoli tendenciaa qarTuli azrovnebis ganviTarebisa (r. TvaraZe). es gulisxmobs:L is, rac maRaladamianuria, RvTaebriviao, da is, rac RvTaebrivia adamianisTvis axlobeli unda iyoso. Zalze sayuradReboa erTi monakveTi `abos wamebis~ meoTxe Tavidan. misi gamoyofa advilad SeiZleba, ise sxvaobs igi winare da momdevno nawilebs formaluradac (frazeologiurad, dasawyisiT da dasasruliT) da Sinaarsobrivadac. moviyvan mas mTlianad: `Sen mamaman zecaTaman mxolodSobilisa Zisa Tvisisa mier gvirgvinosan gyo da su- lisa wmidisa madliTa aRgavso! Sen Zeman mamisa mier Segiwynara da sulman wmidaman gadida. Sen sulman wmidaman Segiyvara da mamisa da Zisa Tana erTobiTa, TvisiTa pativ-gca da Ruawlisa mZled gamogaCina! Sen zeda ganukvirda angelozTa wessa, rameTu viTarca uxorcoman daiTmine sikudili qristesTvis! Sen zeda mamamTavarni ixareben, rameTu netarman abraham TvisTa naSobTagani Segiwynara wiaRTa TvisTa qristeisaTvis, romel-igi karavsa Tvissa Seiwynara da misgan mravalTa naTesavTa gamoCnda mamad! Sen qristes mowameTa maT nayof eqmen da mociqulTa mowafe. Sen mowameTa maT Soris zecisa meufisa mis matiansa saxeliT daiwere da martvilTa Tana gvirgvinosan iqmen! Sen aRmsaarebelTa maT Tana ganewese da marTalTa Tana didebul xar! SenTvis friad damikvirdebis Cuen, wmidao mowameo~. es monakveTi miznad isaxavs abos sulieri siwmindis warmoCenas siwmindis ierar- qiis sxvadasxva safexurebisadmi mimarTebaSi. aq amgvari 7 safexuria: 1. mama RmerTi, Ze, 136
suliwminda, 2. angelozni, 3. mamaTmTavarni, 4. mociqulni, 5. mowameni, 6. aRmsrebelni da marTalni da 7. Cven. es Svidi safexuri moicavs 7 cas. unda gaviTvaliswinoT, rom pirveli sami (sameba: mama, Ze da suliwminda) erTi mTlianobaa, Tumca iq isini gamocalkevebuladaa warmodgenili. wmindaTa sulebi 7 cazea ganawilebuli. maT maRla saRmrTo cebia, da maTi ierarqiuli wyobis siwmindis xarisxisda Sesabamisad isini, imdroindeli moZRvrebis mixedviT, warmosaxuli kosmosis 7 ciur garss Seesabameba. es cebi Taviseburad warmodgenilia qarTul taZrebSi, romlebic `caTA mobaZavnia” (es Zalze saintereso termini giorgi aTonelis `ioanesa da eqvTimes cxovrebaSiacaa~). taZrebSi freskebi ganlagebulia am cebis mixedviT imave TanmimdevrobiT, rogorc es `abos wamebis~ zemore monakveTSia (Sdr. r. siraZe, saxismetyveleba, Tb. 2000). abo Tavisi sulieri siwmindiT zecisa da miwis SemaerTebelia. CvenTvis mTavaria mainc am warmodgenaTa esTetikuri ukufena. am gziT saxis mxatvruli simaRle, SeiZleba iTqvas, kosmiuri masStabiTaa warmosaxuli. `abos wamebaSi~ ZiriTadad sami personaJia: abo, nerse erisTavi da arabi msajuli. amasTanave sakmaod SesagrZnobia avtoriseuli `mec~ (`sanatreliTa miT qristesmieri- Ta siyvaruliTa Semiyuare me, vidre iyav-Ra amas Sina Cuensao~ da sxva). niSandoblivia nerse erisTavis saxis Cveneba. miuxedavad imisa, rom nerse sakmaod mniSvnelovani pirovneba iyo da, faqtobrivad, abos moqceva misi damsaxurebaa, misi saxe mkrTaladaa warmodgenili nawarmoebSi. nerses ojaxi erTgvari centria mTeli imdroindeli saqarTvelos politikuri cxovrebisa, aq aRizarda grigol xanZTeli da aqve isaxeba safuZvlebi saqarTvelos momavali gaerTianebisa (v. WeliZe). saerTod, bevr rasme avtori saidumlod tovebs nerses cxovrebidan: konkretulad arc is viciT, Tu ratom Seipyres nerse, an meored ratom datova Tbilisi. avtori ar ganmartavs, rom xazareTs wasvla antiarabuli miznebiT unda momxdariyo. zogadad iseTi STabeWdileba iqmneba, rom avtori, TiTqos, ganzrax mosavs idumalebiT nerses saxes, da mainc, TviTkmari mniSvneloba nerses saxes ara aqvs. igi mxolod `fonia~ abos saxis warmosaCenad. nerses cxovrebidan mxolod isaa moxmobili, rac abos Tavgadasavlis umTavres momentebs ukavSirdeba, sxva ki ara Cans. nerse ufro Cans moqmedebiT, xolo abos saxis Cvenebisas umTavresia TviTSemecneba (niSandoblivia, rom aseve upirispirdebian erTmaneTs abo da sxva personaJebi n. wuleiskiris romanSi `aTi dRe abo Tbilelisa~, esaa abos saxis mxatvruli gaazreba. Zalze sayuradReboa is pasaJi, roca abo warmoidgens, rom, TiTqosda, TviTonve miacilebs sakuTar neSts da es ganicdeba rogorc realuri SegrZneba (g. farulava). abosTvis TviTSemecneba TviTsrulyofis gzaa. TviTSemecneba warimarTeba ukumiqceuli xedviT, sakuTar sulSi CaRrmavebiT. amgvari sulieri Zalmosileba abos pirovnebaSi imTaviTve sagulvebelia, roca jer kidev 17-18 wlis Wabuki mSoblebiTa da da-ZmiT garemoculi, Sinaganad sul sxva sulieri cxovrebiT cxovrobs. Sua saukuneebma sulieri gandegilobis ori saxe icis. pirobiTad rom vTqvaT, er- Tia udabnoSi gandegilad cxovreba anu gandegiloba martomyofisa, xolo meorea martosulobis gancda xalxSi yofnisas. abos saxeSi orivea, magram amiTac ar amoiwureba misi mniSvneloba. abo sxvas unda gadaeqces TviTgacnobierebis magaliTad. ioane sabanisZe abos saxes aqcevs msmenelSi sakuTari `mes” gacnobierebis impulsad da am gziT msmenelSi gacnobierebuli `me” ar iTvaliswinebs Tavis TavSi Caketvas. am nawarmoebSi `Cven~ ar gulisxmobs mxolod abstraqtul zogadobas – `Cven qristianebi~. `Cven~ dakonkretebulia erovnuli SinaarsiT da masTan miziarebulia – Cveni sarwmunoeba, Cveni adgili am qveynad, droni Cveni cxovrebisa da a. S. roca mTavrdeba nawarmoebi da qebiTi mimarTvaa abosadmi, kvlav Semodis `Cven~ zemoaRniSnuli SinaarsiT. es ki Txzulebis mTlianobas ganapirobebs. amgvarad: 1. ioane sabanisZis TvalTaxedvani ukavSirdeba erovnul TviTSemecnebas, rac, Tavis mxriv, emyareba rwmeniT cnobierebas (rwmeniTi da ararwmeniTi Semecnebis urTierTda- 137
- Page 86 and 87: zemore STagonebas mosdevs TviT macx
- Page 88 and 89: Tul enas saxarebaSi simbolurad laza
- Page 90 and 91: xile zeciT gardamo ubrwyinvalesi mz
- Page 92 and 93: eklesia aSenda mayvlovanSi, xolo qv
- Page 94 and 95: nian da movidian samoTxesa mas, da
- Page 96 and 97: `wminda ninos cxovrebis~ mTeli saxi
- Page 98 and 99: nebis Tavisuflebis kvalobaze, adami
- Page 100 and 101: veles yovlisa, qedmaRlobis qveS, ro
- Page 102 and 103: mas kibesa winamZRurobisasa aRiyvan
- Page 104 and 105: uar-yo... egeviTarman man ganTqumul
- Page 106 and 107: ZTaSi stumrad mosul berebs erTxel g
- Page 108 and 109: kefaliisaTvis gamarTul disputSi mon
- Page 110 and 111: ogorc varaudoben, Txzuleba dawerili
- Page 112 and 113: ogorc aRniSnaven, ioane sabaniZis T
- Page 114 and 115: gulisa Tquenisani maspinZel eqmeniT
- Page 116 and 117: qarTvelebs siyvaruliT `haboTi~ Seuc
- Page 118 and 119: TavSi sabanisZe eklesiaSi Semokrebi
- Page 120 and 121: keTilad Semmzadebel sulnelTa maT sa
- Page 122 and 123: omelic macxovarTan erTad gaakres jv
- Page 124 and 125: qarTlSi WeSmarit qristianad dabrune
- Page 126 and 127: qarTuli agiografia ioane sabanisZe,
- Page 128 and 129: msoflios `yurea~. amas exmianeba na
- Page 130 and 131: welTaRricxvis win. amas emateba 786
- Page 132 and 133: ul RirsebaTa warmoCenas yovelTvis S
- Page 134 and 135: swavlulni ufroÁs gulisxmier hyuen,
- Page 138 and 139: pirispirebas). 2. erovnuli TviTgacn
- Page 140 and 141: tesa da beatriCes pirispir dgoma ma
- Page 142 and 143: Tornike ambobda: `me CemTa codvaTaT
- Page 144 and 145: is gacocxleba, anu imis garkveva, T
- Page 146 and 147: ar unda gvesmodes, rom gaaRrmavao e
- Page 148 and 149: giorgi merCulis `grigol xanZTelis c
- Page 150 and 151: ogoricaa samebis arsi, mwvalebloba
- Page 152 and 153: giorgi merCulis Txzulebis mTavari g
- Page 154 and 155: missa cis-sartyelis saxed, Sueniera
- Page 156 and 157: gasaTavisufleblad SeimarTnen wmida
- Page 158 and 159: `sulier-mxatvrul Rvwas~ (`naTeli mi
- Page 160 and 161: leqsis saxelwodebad Zvel-qarTul mwe
- Page 162 and 163: aSkaraa, klasikuri qarTuli leqsis s
- Page 164 and 165: eziis Zeglebi proziT aris naweri? e
- Page 166 and 167: 3 (antistrofi) 4 (antistrofi) STah
- Page 168 and 169: II kavSiri Zvel-qarTuli himnografiu
- Page 170 and 171: isa, musikaluris kompoziciebiT. am
- Page 172 and 173: da ara mxolod saleqso sazomebisa; s
- Page 174 and 175: 1 (strofi) 2 (antistrofi) mÃdom me
- Page 176 and 177: da zusti saxelwodeba qarTuli leqsis
- Page 178 and 179: Zala eklesiebSi Tavisufali improviz
- Page 180 and 181: adamianisaTvis gaixsnas ideis Sinaa
- Page 182 and 183: cxadia, naTqvami imas ar niSnavs, r
- Page 184 and 185: intonaciur xmovanebas nawarmoebis t
suliwminda, 2. angelozni, 3. mamaTmTavarni, 4. mociqulni, 5. mowameni, 6. aRmsrebelni<br />
da marTalni da 7. Cven.<br />
es Svidi safexuri moicavs 7 cas. unda gaviTvaliswinoT, rom pirveli sami (sameba:<br />
mama, Ze da suliwminda) erTi mTlianobaa, Tumca iq isini gamocalkevebuladaa<br />
warmodgenili. wmindaTa sulebi 7 cazea ganawilebuli. maT maRla saRmrTo cebia, da<br />
maTi ierarqiuli wyobis siwmindis xarisxisda Sesabamisad isini, imdroindeli moZRvrebis<br />
mixedviT, warmosaxuli kosmosis 7 ciur garss Seesabameba. es cebi Taviseburad<br />
warmodgenilia qarTul taZrebSi, romlebic `caTA mobaZavnia” (es Zalze saintereso<br />
termini giorgi aTonelis `ioanesa da eqvTimes cxovrebaSiacaa~). taZrebSi freskebi<br />
ganlagebulia am cebis mixedviT imave TanmimdevrobiT, rogorc es `abos wamebis~<br />
zemore monakveTSia (Sdr. r. siraZe, saxismetyveleba, Tb. 2000). abo Tavisi sulieri<br />
siwmindiT zecisa da miwis SemaerTebelia. CvenTvis mTavaria mainc am warmodgenaTa<br />
esTetikuri ukufena. am gziT saxis mxatvruli simaRle, SeiZleba iTqvas, kosmiuri<br />
masStabiTaa warmosaxuli.<br />
`abos wamebaSi~ ZiriTadad sami personaJia: abo, nerse erisTavi da arabi msajuli.<br />
amasTanave sakmaod SesagrZnobia avtoriseuli `mec~ (`sanatreliTa miT qristesmieri-<br />
Ta siyvaruliTa Semiyuare me, vidre iyav-Ra amas Sina Cuensao~ da sxva).<br />
niSandoblivia nerse erisTavis saxis Cveneba. miuxedavad imisa, rom nerse sakmaod<br />
mniSvnelovani pirovneba iyo da, faqtobrivad, abos moqceva misi damsaxurebaa, misi<br />
saxe mkrTaladaa warmodgenili nawarmoebSi. nerses ojaxi erTgvari centria mTeli<br />
imdroindeli saqarTvelos politikuri cxovrebisa, aq aRizarda grigol xanZTeli<br />
da aqve isaxeba safuZvlebi saqarTvelos momavali gaerTianebisa (v. WeliZe).<br />
saerTod, bevr rasme avtori saidumlod tovebs nerses cxovrebidan: konkretulad<br />
arc is viciT, Tu ratom Seipyres nerse, an meored ratom datova Tbilisi. avtori ar<br />
ganmartavs, rom xazareTs wasvla antiarabuli miznebiT unda momxdariyo. zogadad<br />
iseTi STabeWdileba iqmneba, rom avtori, TiTqos, ganzrax mosavs idumalebiT nerses<br />
saxes, da mainc, TviTkmari mniSvneloba nerses saxes ara aqvs. igi mxolod `fonia~<br />
abos saxis warmosaCenad. nerses cxovrebidan mxolod isaa moxmobili, rac abos Tavgadasavlis<br />
umTavres momentebs ukavSirdeba, sxva ki ara Cans.<br />
nerse ufro Cans moqmedebiT, xolo abos saxis Cvenebisas umTavresia TviTSemecneba<br />
(niSandoblivia, rom aseve upirispirdebian erTmaneTs abo da sxva personaJebi n.<br />
wuleiskiris romanSi `aTi dRe abo Tbilelisa~, esaa abos saxis mxatvruli gaazreba.<br />
Zalze sayuradReboa is pasaJi, roca abo warmoidgens, rom, TiTqosda, TviTonve miacilebs<br />
sakuTar neSts da es ganicdeba rogorc realuri SegrZneba (g. farulava).<br />
abosTvis TviTSemecneba TviTsrulyofis gzaa. TviTSemecneba warimarTeba ukumiqceuli<br />
xedviT, sakuTar sulSi CaRrmavebiT. amgvari sulieri Zalmosileba abos pirovnebaSi<br />
imTaviTve sagulvebelia, roca jer kidev 17-18 wlis Wabuki mSoblebiTa da<br />
da-ZmiT garemoculi, Sinaganad sul sxva sulieri cxovrebiT cxovrobs.<br />
Sua saukuneebma sulieri gandegilobis ori saxe icis. pirobiTad rom vTqvaT, er-<br />
Tia udabnoSi gandegilad cxovreba anu gandegiloba martomyofisa, xolo meorea<br />
martosulobis gancda xalxSi yofnisas. abos saxeSi orivea, magram amiTac ar amoiwureba<br />
misi mniSvneloba. abo sxvas unda gadaeqces TviTgacnobierebis magaliTad.<br />
ioane sabanisZe abos saxes aqcevs msmenelSi sakuTari `mes” gacnobierebis impulsad<br />
da am gziT msmenelSi gacnobierebuli `me” ar iTvaliswinebs Tavis TavSi Caketvas. am<br />
nawarmoebSi `Cven~ ar gulisxmobs mxolod abstraqtul zogadobas – `Cven qristianebi~.<br />
`Cven~ dakonkretebulia erovnuli SinaarsiT da masTan miziarebulia –<br />
Cveni sarwmunoeba, Cveni adgili am qveynad, droni Cveni cxovrebisa da a. S. roca<br />
mTavrdeba nawarmoebi da qebiTi mimarTvaa abosadmi, kvlav Semodis `Cven~ zemoaRniSnuli<br />
SinaarsiT. es ki Txzulebis mTlianobas ganapirobebs.<br />
amgvarad:<br />
1. ioane sabanisZis TvalTaxedvani ukavSirdeba erovnul TviTSemecnebas, rac, Tavis<br />
mxriv, emyareba rwmeniT cnobierebas (rwmeniTi da ararwmeniTi Semecnebis urTierTda-<br />
137