iii_tomi.pdf

iii_tomi.pdf iii_tomi.pdf

04.06.2013 Views

ul RirsebaTa warmoCenas yovelTvis SeiZleba Tan dahyves iluziebi, magram TviT aseT iluziebsac aqvs rogorc Tavisi uaryofiTi, ise dadebiTi mxareebi. 4. `abos wamebis~ pirveli Tavi mTavrdeba Semdegi sityvebiT: `qarTlisaca mkvidrTa aqus sarwmunoebaÁ da wodebul ars dedad wmidaTa, romelTame TviT aqa mkvidrTa da romelTame ucxoTa da sxviT mosrulTa Cuen Soris Jamad-Jamad, mowamed gamoCinebiTa~. qarTli `dedaao wmindanTa~, wmindanTa mSobeliao, _ es meoTxe da arsebiTi safu- Zvelia agiografiisTvis erovnul RirsebaTa warmoCenisas. wm. nino, raJden pirvelmowame, SuSaniki, evstaTi mcxeTeli, daviT da konstantine, kolaeli yrmebi, arCil mefe, aTcametni asureli mamani, _ aseTi simravle wmindanebisa marTlac aZlevda safu- Zvels i. sabanisZis zemore sityvebs. umTavresi saTqmeli ioane sabanisZisa is iyo, rom ucxotomni Tavs swiraven saxeldobr qarTuli sarwmunoebisaTviso. amis magaliTebi adrec iyo (SuSaniki, evsta- Ti), magram abom es gansakuTrebulad naTelyo, erovnul siamayed iqca, rom TviT arabebzedac ki SegviZlia egrerigi zemoqmedeba. asea Camoyalibebuli `abos wamebaSic~ qarTvelTa erovnul-sarwmunoebriv RirsebaTa Segneba. qristianobis dacva kulturuli msoflios ganapiras, uZvelesi qristianuli qveynis pativi, berZnebTan SeTanatoleba, wmindanTa samSoblo, _ aseTia qarTlis Rirsebani, esenia erovnuli TviTSemecnebis motivebi. magram ioane sabanisZe erovnul TviTSemecnebas mxolod RirsebaTa SegrZnebaze rodi afuZnebs. am oTx motivs rom ayalibebs, amas iqve Tan aaxlebs am RirsebaTa daviwyebis SegrZnebas: daviviwyeTo `Cueulebisamebr mamulisa slvaÁ~ da `aRverieniTo ersa ucxosa~. aseT fonzea mocemuli abo Tbilelis saxe. wminda abo aboa `axali mowame~ (amas mravalgzis imeorebs nawarmoebi, da es araa SemTxveviTi fraza, igi terminia). wm. aboa qarTvelTa `meoxi~, maTi mxsneli, cxadia, sulierad mxsneli. abos wamebiT iwyeba ganaxleba: gacnobiereba erovnuli Rirsebebisac, dRevandeli ubedurebisac da samomavlo gzebisac. abo iyo `abrameani, ZeTagan ismaelisTa, tomisagan sarkinozTaÁsa~. igi gamoeyo abrameanT, rom Semdeg mibruneboda `wiaRsa abrahamisa~ (`abrahamis wiaRi~ wmindanTa sulier savaned iTvleboda simbolurad). avtori yovelives ase aRavsebs simboluri SinaarsiT, TviT martivsa da yofiTsac ki da, metadre, iseT faqts, rogoricaa abos ganSoreba Tavisi qveynisagan: `Cuenda soflad gamosvlaÁ igi ara Tu TviT TaviT TvisiT ganizraxao, aramed viTarca ufalman hrqua netarsa mas abrahams masve queyanasa Sina qaldevelTasa, viTarmed: `gamoved queyanisagan Senisa da naTesavisagan Senisa da saxlisagan mamisa Senisa da moved queyanasa mas, romeli me giCueno Sen~, egreTve ese kualad naSobi abrahamisi ara Tu TvisiT gonebiT, aramed wamis-yofiTa RmrTisa mieriTa iwvia eseca. da dauteva mamaÁ da dedaÁ da Zmani da naTesavni da monagebni da agarakebi~. abrahamTan dakavSirebuli analogiebi msWvalavs mTel ZvelqarTul saxismetyvelebas. jer `evstaTis martvilobaSi”, Semdeg aq, `abos wamebaSi~, mere, gansakuTrebiT, `grigol xanZTelis cxovrebaSi~ da a. S. abrahami abos saxeSi asea gaSinaarsebuli: aboc tovebs Tavis qveyanas, modis qar- TlSi, ecnoba qarTul mwignobrobas, eziareba axal rwmenas, esaubreba mraval Sjulismecniers, zogs ekamaTeba kidevac. am gziT man uaryo `mamuli Sjuli~. abo ariso `vardi ekalTagan gamorCeuli”. es Cveulebrivi bibliuri fraza ubralo trafaretad SeiZleba migveRo, rom mas sakmaod farTo Sinaarseuli datvirTva ara hqondes; abo, arabTagan gamoyofili pirovneba, `yovelsa amas Cuensa sofelsa qarTlisasa meoxed Cuenda~ mogvevlina. ioane sabanisZes SeeZlo `qeba qebaTais~ sityvebiT gamoexata is grZnobebi, romlebic abos wyalobiT eris cnobierebaSi unda gaCndes: `me mZinare var 132

da hRviZavs gulsa Cemsa~ (5. 2). araboba eris damTrgunveli Zalaa, CamxSobi yoveli sikeTisa. aqedan iwyeba umTavresi saTqmeli: es damTrgunveli, sikeTis CamxSobi Zala erma unda gadaiqcios TviT- Semecnebis impulsad, Zalad TviTgacnobierebisa. ukeTurebis sikeTed gadaqcevis magaliTia TviT abo, `vardi ekalTagan gamorCeuli~. da TviT es faqti qarTvelTa zemoqmedebis Sedegia. esaa umTavresi qveteqsti abos mxatvruli saxisa da gamoxatuleba ioane sabanis- Zis esTetikuri TvalTaxedavisa. saerTod, arc iyo mosalodneli arabis moqcevis faqti im dros sagangebo ganzogadebis gareSe darCeniliyo. `abos wameba~ poliJanruli nawarmoebia: I Tavi qadagebaa, sakuTriv agiografiuli Txroba II-III TavebSia, xolo IV Tavi (`qeba~) himnografiuli xasiaTisaa. I da IV Tavebi erTmaneTs emsgavseba zogadi msjelobiT da mimarTvis formiT. amgvari msgavseba gulisxmobs gansxvavebebsac: I TavSi msmenelTadmia mimarTva, meoTxeSi –abosadmi, rac am Tavs lirizms aniWebs. es mTel nawarmoebs polifoniurobas sZens da iqmneba e. w. `RerZul simetriaze~ agebuli kompozicia. misi `RerZi” swored agiografiuli II- III Tavebia rogorc erTi mTlianoba da mis mimarT simetriulad lagdeba erTmaneTis msgavsi I da IV Tavebi. RerZul simetriaze agebuli polifonizmiT aRbeWdili kompoziciebi Sua saukuneebis xelovnebaSi ierarqiuli ansamblurobis zogadesTetikur princips emyareba. igi pirobiTad SeiZleba gamoixatos: a (I - Tavi) – b (II-III - Tavebi) – a 1 (IV Tavi). igi analogias povebs TviT qarTuli taZris kompoziciaSi, sadac RerZuli simetriis centri gumbaTia, xolo taZris simetriulad SeTanadebuli formebi erTmaneTs mTlianad ar imeoreben. cxadia, yovelTvis aseTi analogiebis pirdapiri saxiT Zebna hagiografiasa da xuroTmoZRvrebaSi umarTebuloa, magram zogadi principi mainc SeiZleba yvelgan daiZebnos. bunebrivia, rom `abos wamebis~ zemoaRniSnul struqturad TviT abos saxis Cveneba gansazRvravs. igia nawarmoebis kompoziciis `simetriis RerZi~. amis mixedviT xdeba nawarmoebSi saTqmelis ganawileba. rogorc I, iseve IV Tavi `sityvaxelovnebazea~ agebuli; II-III Tavebi ki abos Tavgadasavalia. gavrcelebuli esTetikuri principiT, romelsac mihyveba ioane sabanisZec, sityvaxelovnebiTi gamoxatva ver dadgeba fabulur nawilze maRla. I TavSi mocemulia zogadi msjeloba eris mdgomareobaze, mis Tvisebebze da mis amocanebze, wmindanTa zogad Tvisebebze, xolo meoTxe TavSi aRniSnulia, Tu yovelive es rogor gamoixata abos saxeSi (xolo amisi konkretuli Cveneba II-III TavebSia). saerTo struqtura I da IV Tavebisa sxvadasxvagvaria. zogadad pirveli Tavis Semadgeneli nawilebi SegviZlia gamovyoT Semdegi pirobiTi saxeldebiT: 1. msmenelebisadmi mimarTva, 2. `meSvidesa darsa zeda vdga”, 3. `qristianeni gardagularZnes~. 4. axali mowame, 5. simboloebi, 6. berZnebTan SeTanatoleba; 7. `deda wmidaTa~. meoTxe Tavi: 1. msmenelebisadmi mimarTva, 2. `gixaroden~, 3. abo _ muSaki meaTerTmetisa Jamisa, 4. jvarcmul `avazaksa emsgavse~, 5. `Sen mier mogueaxla qriste~. 6. `uneblieT warmogaCines~, 7. `sakurTxeveli abelisi~... 8. `vardi ekalTagan gamogarCia~, 9. `viTar-me gaqebde~. I TavSi naTqvamia: qarTvelebi `gardagularZneso, romelime mZlavrebiT, romelnime SetyuviliT, romelnime siyrmesa Sina umecrebiT, romelnime mzakuvarebiT da sxvani, romelni-ese varT morwmuneni, mZlavrebasa queSe damonebulni da naklulevanebiTa da siglaxakiTa Sekrulni, viTarca rkiniTa xarksa queSe maTsa guemulni da qenjnilni, Zvir-Zvirad zRueulni, SiSiTa ganilevian da iryevian, viTarca lerwamni qarTagan ZlierTa~. roca vadarebT am sityvebs saTanado adgils IV Tavidan, zemoaRniSnul `simetri- ul paralelizms~ vxedavT: `Sen axali ege qristes morwmuneÁ, moZRuar Cuenda iqmen, 133

da hRviZavs gulsa Cemsa~ (5. 2).<br />

araboba eris damTrgunveli Zalaa, CamxSobi yoveli sikeTisa. aqedan iwyeba umTavresi<br />

saTqmeli: es damTrgunveli, sikeTis CamxSobi Zala erma unda gadaiqcios TviT-<br />

Semecnebis impulsad, Zalad TviTgacnobierebisa. ukeTurebis sikeTed gadaqcevis magaliTia<br />

TviT abo, `vardi ekalTagan gamorCeuli~. da TviT es faqti qarTvelTa zemoqmedebis<br />

Sedegia.<br />

esaa umTavresi qveteqsti abos mxatvruli saxisa da gamoxatuleba ioane sabanis-<br />

Zis esTetikuri TvalTaxedavisa. saerTod, arc iyo mosalodneli arabis moqcevis<br />

faqti im dros sagangebo ganzogadebis gareSe darCeniliyo.<br />

`abos wameba~ poliJanruli nawarmoebia: I Tavi qadagebaa, sakuTriv agiografiuli<br />

Txroba II-III TavebSia, xolo IV Tavi (`qeba~) himnografiuli xasiaTisaa. I da IV Tavebi<br />

erTmaneTs emsgavseba zogadi msjelobiT da mimarTvis formiT. amgvari msgavseba<br />

gulisxmobs gansxvavebebsac: I TavSi msmenelTadmia mimarTva, meoTxeSi –abosadmi,<br />

rac am Tavs lirizms aniWebs. es mTel nawarmoebs polifoniurobas sZens da iqmneba<br />

e. w. `RerZul simetriaze~ agebuli kompozicia. misi `RerZi” swored agiografiuli II-<br />

III Tavebia rogorc erTi mTlianoba da mis mimarT simetriulad lagdeba erTmaneTis<br />

msgavsi I da IV Tavebi.<br />

RerZul simetriaze agebuli polifonizmiT aRbeWdili kompoziciebi Sua saukuneebis<br />

xelovnebaSi ierarqiuli ansamblurobis zogadesTetikur princips emyareba. igi<br />

pirobiTad SeiZleba gamoixatos: a (I - Tavi) – b (II-III - Tavebi) – a 1 (IV Tavi). igi analogias<br />

povebs TviT qarTuli taZris kompoziciaSi, sadac RerZuli simetriis centri<br />

gumbaTia, xolo taZris simetriulad SeTanadebuli formebi erTmaneTs mTlianad ar<br />

imeoreben. cxadia, yovelTvis aseTi analogiebis pirdapiri saxiT Zebna hagiografiasa<br />

da xuroTmoZRvrebaSi umarTebuloa, magram zogadi principi mainc SeiZleba yvelgan<br />

daiZebnos.<br />

bunebrivia, rom `abos wamebis~ zemoaRniSnul struqturad TviT abos saxis Cveneba<br />

gansazRvravs. igia nawarmoebis kompoziciis `simetriis RerZi~. amis mixedviT xdeba<br />

nawarmoebSi saTqmelis ganawileba. rogorc I, iseve IV Tavi `sityvaxelovnebazea~ agebuli;<br />

II-III Tavebi ki abos Tavgadasavalia. gavrcelebuli esTetikuri principiT, romelsac<br />

mihyveba ioane sabanisZec, sityvaxelovnebiTi gamoxatva ver dadgeba fabulur<br />

nawilze maRla.<br />

I TavSi mocemulia zogadi msjeloba eris mdgomareobaze, mis Tvisebebze da mis<br />

amocanebze, wmindanTa zogad Tvisebebze, xolo meoTxe TavSi aRniSnulia, Tu yovelive<br />

es rogor gamoixata abos saxeSi (xolo amisi konkretuli Cveneba II-III TavebSia).<br />

saerTo struqtura I da IV Tavebisa sxvadasxvagvaria.<br />

zogadad pirveli Tavis Semadgeneli nawilebi SegviZlia gamovyoT Semdegi pirobiTi<br />

saxeldebiT:<br />

1. msmenelebisadmi mimarTva, 2. `meSvidesa darsa zeda vdga”, 3. `qristianeni gardagularZnes~.<br />

4. axali mowame, 5. simboloebi, 6. berZnebTan SeTanatoleba; 7. `deda<br />

wmidaTa~.<br />

meoTxe Tavi: 1. msmenelebisadmi mimarTva, 2. `gixaroden~, 3. abo _ muSaki meaTerTmetisa<br />

Jamisa, 4. jvarcmul `avazaksa emsgavse~, 5. `Sen mier mogueaxla qriste~. 6. `uneblieT<br />

warmogaCines~, 7. `sakurTxeveli abelisi~... 8. `vardi ekalTagan gamogarCia~, 9.<br />

`viTar-me gaqebde~.<br />

I TavSi naTqvamia: qarTvelebi `gardagularZneso, romelime mZlavrebiT, romelnime<br />

SetyuviliT, romelnime siyrmesa Sina umecrebiT, romelnime mzakuvarebiT da sxvani,<br />

romelni-ese varT morwmuneni, mZlavrebasa queSe damonebulni da naklulevanebiTa<br />

da siglaxakiTa Sekrulni, viTarca rkiniTa xarksa queSe maTsa guemulni da qenjnilni,<br />

Zvir-Zvirad zRueulni, SiSiTa ganilevian da iryevian, viTarca lerwamni qarTagan<br />

ZlierTa~.<br />

roca vadarebT am sityvebs saTanado adgils IV Tavidan, zemoaRniSnul `simetri-<br />

ul paralelizms~ vxedavT: `Sen axali ege qristes morwmuneÁ, moZRuar Cuenda iqmen,<br />

133

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!