iii_tomi.pdf
iii_tomi.pdf iii_tomi.pdf
ul RirsebaTa warmoCenas yovelTvis SeiZleba Tan dahyves iluziebi, magram TviT aseT iluziebsac aqvs rogorc Tavisi uaryofiTi, ise dadebiTi mxareebi. 4. `abos wamebis~ pirveli Tavi mTavrdeba Semdegi sityvebiT: `qarTlisaca mkvidrTa aqus sarwmunoebaÁ da wodebul ars dedad wmidaTa, romelTame TviT aqa mkvidrTa da romelTame ucxoTa da sxviT mosrulTa Cuen Soris Jamad-Jamad, mowamed gamoCinebiTa~. qarTli `dedaao wmindanTa~, wmindanTa mSobeliao, _ es meoTxe da arsebiTi safu- Zvelia agiografiisTvis erovnul RirsebaTa warmoCenisas. wm. nino, raJden pirvelmowame, SuSaniki, evstaTi mcxeTeli, daviT da konstantine, kolaeli yrmebi, arCil mefe, aTcametni asureli mamani, _ aseTi simravle wmindanebisa marTlac aZlevda safu- Zvels i. sabanisZis zemore sityvebs. umTavresi saTqmeli ioane sabanisZisa is iyo, rom ucxotomni Tavs swiraven saxeldobr qarTuli sarwmunoebisaTviso. amis magaliTebi adrec iyo (SuSaniki, evsta- Ti), magram abom es gansakuTrebulad naTelyo, erovnul siamayed iqca, rom TviT arabebzedac ki SegviZlia egrerigi zemoqmedeba. asea Camoyalibebuli `abos wamebaSic~ qarTvelTa erovnul-sarwmunoebriv RirsebaTa Segneba. qristianobis dacva kulturuli msoflios ganapiras, uZvelesi qristianuli qveynis pativi, berZnebTan SeTanatoleba, wmindanTa samSoblo, _ aseTia qarTlis Rirsebani, esenia erovnuli TviTSemecnebis motivebi. magram ioane sabanisZe erovnul TviTSemecnebas mxolod RirsebaTa SegrZnebaze rodi afuZnebs. am oTx motivs rom ayalibebs, amas iqve Tan aaxlebs am RirsebaTa daviwyebis SegrZnebas: daviviwyeTo `Cueulebisamebr mamulisa slvaÁ~ da `aRverieniTo ersa ucxosa~. aseT fonzea mocemuli abo Tbilelis saxe. wminda abo aboa `axali mowame~ (amas mravalgzis imeorebs nawarmoebi, da es araa SemTxveviTi fraza, igi terminia). wm. aboa qarTvelTa `meoxi~, maTi mxsneli, cxadia, sulierad mxsneli. abos wamebiT iwyeba ganaxleba: gacnobiereba erovnuli Rirsebebisac, dRevandeli ubedurebisac da samomavlo gzebisac. abo iyo `abrameani, ZeTagan ismaelisTa, tomisagan sarkinozTaÁsa~. igi gamoeyo abrameanT, rom Semdeg mibruneboda `wiaRsa abrahamisa~ (`abrahamis wiaRi~ wmindanTa sulier savaned iTvleboda simbolurad). avtori yovelives ase aRavsebs simboluri SinaarsiT, TviT martivsa da yofiTsac ki da, metadre, iseT faqts, rogoricaa abos ganSoreba Tavisi qveynisagan: `Cuenda soflad gamosvlaÁ igi ara Tu TviT TaviT TvisiT ganizraxao, aramed viTarca ufalman hrqua netarsa mas abrahams masve queyanasa Sina qaldevelTasa, viTarmed: `gamoved queyanisagan Senisa da naTesavisagan Senisa da saxlisagan mamisa Senisa da moved queyanasa mas, romeli me giCueno Sen~, egreTve ese kualad naSobi abrahamisi ara Tu TvisiT gonebiT, aramed wamis-yofiTa RmrTisa mieriTa iwvia eseca. da dauteva mamaÁ da dedaÁ da Zmani da naTesavni da monagebni da agarakebi~. abrahamTan dakavSirebuli analogiebi msWvalavs mTel ZvelqarTul saxismetyvelebas. jer `evstaTis martvilobaSi”, Semdeg aq, `abos wamebaSi~, mere, gansakuTrebiT, `grigol xanZTelis cxovrebaSi~ da a. S. abrahami abos saxeSi asea gaSinaarsebuli: aboc tovebs Tavis qveyanas, modis qar- TlSi, ecnoba qarTul mwignobrobas, eziareba axal rwmenas, esaubreba mraval Sjulismecniers, zogs ekamaTeba kidevac. am gziT man uaryo `mamuli Sjuli~. abo ariso `vardi ekalTagan gamorCeuli”. es Cveulebrivi bibliuri fraza ubralo trafaretad SeiZleba migveRo, rom mas sakmaod farTo Sinaarseuli datvirTva ara hqondes; abo, arabTagan gamoyofili pirovneba, `yovelsa amas Cuensa sofelsa qarTlisasa meoxed Cuenda~ mogvevlina. ioane sabanisZes SeeZlo `qeba qebaTais~ sityvebiT gamoexata is grZnobebi, romlebic abos wyalobiT eris cnobierebaSi unda gaCndes: `me mZinare var 132
da hRviZavs gulsa Cemsa~ (5. 2). araboba eris damTrgunveli Zalaa, CamxSobi yoveli sikeTisa. aqedan iwyeba umTavresi saTqmeli: es damTrgunveli, sikeTis CamxSobi Zala erma unda gadaiqcios TviT- Semecnebis impulsad, Zalad TviTgacnobierebisa. ukeTurebis sikeTed gadaqcevis magaliTia TviT abo, `vardi ekalTagan gamorCeuli~. da TviT es faqti qarTvelTa zemoqmedebis Sedegia. esaa umTavresi qveteqsti abos mxatvruli saxisa da gamoxatuleba ioane sabanis- Zis esTetikuri TvalTaxedavisa. saerTod, arc iyo mosalodneli arabis moqcevis faqti im dros sagangebo ganzogadebis gareSe darCeniliyo. `abos wameba~ poliJanruli nawarmoebia: I Tavi qadagebaa, sakuTriv agiografiuli Txroba II-III TavebSia, xolo IV Tavi (`qeba~) himnografiuli xasiaTisaa. I da IV Tavebi erTmaneTs emsgavseba zogadi msjelobiT da mimarTvis formiT. amgvari msgavseba gulisxmobs gansxvavebebsac: I TavSi msmenelTadmia mimarTva, meoTxeSi –abosadmi, rac am Tavs lirizms aniWebs. es mTel nawarmoebs polifoniurobas sZens da iqmneba e. w. `RerZul simetriaze~ agebuli kompozicia. misi `RerZi” swored agiografiuli II- III Tavebia rogorc erTi mTlianoba da mis mimarT simetriulad lagdeba erTmaneTis msgavsi I da IV Tavebi. RerZul simetriaze agebuli polifonizmiT aRbeWdili kompoziciebi Sua saukuneebis xelovnebaSi ierarqiuli ansamblurobis zogadesTetikur princips emyareba. igi pirobiTad SeiZleba gamoixatos: a (I - Tavi) – b (II-III - Tavebi) – a 1 (IV Tavi). igi analogias povebs TviT qarTuli taZris kompoziciaSi, sadac RerZuli simetriis centri gumbaTia, xolo taZris simetriulad SeTanadebuli formebi erTmaneTs mTlianad ar imeoreben. cxadia, yovelTvis aseTi analogiebis pirdapiri saxiT Zebna hagiografiasa da xuroTmoZRvrebaSi umarTebuloa, magram zogadi principi mainc SeiZleba yvelgan daiZebnos. bunebrivia, rom `abos wamebis~ zemoaRniSnul struqturad TviT abos saxis Cveneba gansazRvravs. igia nawarmoebis kompoziciis `simetriis RerZi~. amis mixedviT xdeba nawarmoebSi saTqmelis ganawileba. rogorc I, iseve IV Tavi `sityvaxelovnebazea~ agebuli; II-III Tavebi ki abos Tavgadasavalia. gavrcelebuli esTetikuri principiT, romelsac mihyveba ioane sabanisZec, sityvaxelovnebiTi gamoxatva ver dadgeba fabulur nawilze maRla. I TavSi mocemulia zogadi msjeloba eris mdgomareobaze, mis Tvisebebze da mis amocanebze, wmindanTa zogad Tvisebebze, xolo meoTxe TavSi aRniSnulia, Tu yovelive es rogor gamoixata abos saxeSi (xolo amisi konkretuli Cveneba II-III TavebSia). saerTo struqtura I da IV Tavebisa sxvadasxvagvaria. zogadad pirveli Tavis Semadgeneli nawilebi SegviZlia gamovyoT Semdegi pirobiTi saxeldebiT: 1. msmenelebisadmi mimarTva, 2. `meSvidesa darsa zeda vdga”, 3. `qristianeni gardagularZnes~. 4. axali mowame, 5. simboloebi, 6. berZnebTan SeTanatoleba; 7. `deda wmidaTa~. meoTxe Tavi: 1. msmenelebisadmi mimarTva, 2. `gixaroden~, 3. abo _ muSaki meaTerTmetisa Jamisa, 4. jvarcmul `avazaksa emsgavse~, 5. `Sen mier mogueaxla qriste~. 6. `uneblieT warmogaCines~, 7. `sakurTxeveli abelisi~... 8. `vardi ekalTagan gamogarCia~, 9. `viTar-me gaqebde~. I TavSi naTqvamia: qarTvelebi `gardagularZneso, romelime mZlavrebiT, romelnime SetyuviliT, romelnime siyrmesa Sina umecrebiT, romelnime mzakuvarebiT da sxvani, romelni-ese varT morwmuneni, mZlavrebasa queSe damonebulni da naklulevanebiTa da siglaxakiTa Sekrulni, viTarca rkiniTa xarksa queSe maTsa guemulni da qenjnilni, Zvir-Zvirad zRueulni, SiSiTa ganilevian da iryevian, viTarca lerwamni qarTagan ZlierTa~. roca vadarebT am sityvebs saTanado adgils IV Tavidan, zemoaRniSnul `simetri- ul paralelizms~ vxedavT: `Sen axali ege qristes morwmuneÁ, moZRuar Cuenda iqmen, 133
- Page 82 and 83: viT dagvirgvinebuli, dabla CamoSveb
- Page 84 and 85: om saerTod uarvyoT misi esTetikurob
- Page 86 and 87: zemore STagonebas mosdevs TviT macx
- Page 88 and 89: Tul enas saxarebaSi simbolurad laza
- Page 90 and 91: xile zeciT gardamo ubrwyinvalesi mz
- Page 92 and 93: eklesia aSenda mayvlovanSi, xolo qv
- Page 94 and 95: nian da movidian samoTxesa mas, da
- Page 96 and 97: `wminda ninos cxovrebis~ mTeli saxi
- Page 98 and 99: nebis Tavisuflebis kvalobaze, adami
- Page 100 and 101: veles yovlisa, qedmaRlobis qveS, ro
- Page 102 and 103: mas kibesa winamZRurobisasa aRiyvan
- Page 104 and 105: uar-yo... egeviTarman man ganTqumul
- Page 106 and 107: ZTaSi stumrad mosul berebs erTxel g
- Page 108 and 109: kefaliisaTvis gamarTul disputSi mon
- Page 110 and 111: ogorc varaudoben, Txzuleba dawerili
- Page 112 and 113: ogorc aRniSnaven, ioane sabaniZis T
- Page 114 and 115: gulisa Tquenisani maspinZel eqmeniT
- Page 116 and 117: qarTvelebs siyvaruliT `haboTi~ Seuc
- Page 118 and 119: TavSi sabanisZe eklesiaSi Semokrebi
- Page 120 and 121: keTilad Semmzadebel sulnelTa maT sa
- Page 122 and 123: omelic macxovarTan erTad gaakres jv
- Page 124 and 125: qarTlSi WeSmarit qristianad dabrune
- Page 126 and 127: qarTuli agiografia ioane sabanisZe,
- Page 128 and 129: msoflios `yurea~. amas exmianeba na
- Page 130 and 131: welTaRricxvis win. amas emateba 786
- Page 134 and 135: swavlulni ufroÁs gulisxmier hyuen,
- Page 136 and 137: cxli ese queyanaisaÁ, aramed viTar
- Page 138 and 139: pirispirebas). 2. erovnuli TviTgacn
- Page 140 and 141: tesa da beatriCes pirispir dgoma ma
- Page 142 and 143: Tornike ambobda: `me CemTa codvaTaT
- Page 144 and 145: is gacocxleba, anu imis garkveva, T
- Page 146 and 147: ar unda gvesmodes, rom gaaRrmavao e
- Page 148 and 149: giorgi merCulis `grigol xanZTelis c
- Page 150 and 151: ogoricaa samebis arsi, mwvalebloba
- Page 152 and 153: giorgi merCulis Txzulebis mTavari g
- Page 154 and 155: missa cis-sartyelis saxed, Sueniera
- Page 156 and 157: gasaTavisufleblad SeimarTnen wmida
- Page 158 and 159: `sulier-mxatvrul Rvwas~ (`naTeli mi
- Page 160 and 161: leqsis saxelwodebad Zvel-qarTul mwe
- Page 162 and 163: aSkaraa, klasikuri qarTuli leqsis s
- Page 164 and 165: eziis Zeglebi proziT aris naweri? e
- Page 166 and 167: 3 (antistrofi) 4 (antistrofi) STah
- Page 168 and 169: II kavSiri Zvel-qarTuli himnografiu
- Page 170 and 171: isa, musikaluris kompoziciebiT. am
- Page 172 and 173: da ara mxolod saleqso sazomebisa; s
- Page 174 and 175: 1 (strofi) 2 (antistrofi) mÃdom me
- Page 176 and 177: da zusti saxelwodeba qarTuli leqsis
- Page 178 and 179: Zala eklesiebSi Tavisufali improviz
- Page 180 and 181: adamianisaTvis gaixsnas ideis Sinaa
ul RirsebaTa warmoCenas yovelTvis SeiZleba Tan dahyves iluziebi, magram TviT aseT<br />
iluziebsac aqvs rogorc Tavisi uaryofiTi, ise dadebiTi mxareebi.<br />
4. `abos wamebis~ pirveli Tavi mTavrdeba Semdegi sityvebiT: `qarTlisaca mkvidrTa<br />
aqus sarwmunoebaÁ da wodebul ars dedad wmidaTa, romelTame TviT aqa mkvidrTa<br />
da romelTame ucxoTa da sxviT mosrulTa Cuen Soris Jamad-Jamad, mowamed gamoCinebiTa~.<br />
qarTli `dedaao wmindanTa~, wmindanTa mSobeliao, _ es meoTxe da arsebiTi safu-<br />
Zvelia agiografiisTvis erovnul RirsebaTa warmoCenisas. wm. nino, raJden pirvelmowame,<br />
SuSaniki, evstaTi mcxeTeli, daviT da konstantine, kolaeli yrmebi, arCil mefe,<br />
aTcametni asureli mamani, _ aseTi simravle wmindanebisa marTlac aZlevda safu-<br />
Zvels i. sabanisZis zemore sityvebs.<br />
umTavresi saTqmeli ioane sabanisZisa is iyo, rom ucxotomni Tavs swiraven saxeldobr<br />
qarTuli sarwmunoebisaTviso. amis magaliTebi adrec iyo (SuSaniki, evsta-<br />
Ti), magram abom es gansakuTrebulad naTelyo, erovnul siamayed iqca, rom TviT arabebzedac<br />
ki SegviZlia egrerigi zemoqmedeba. asea Camoyalibebuli `abos wamebaSic~<br />
qarTvelTa erovnul-sarwmunoebriv RirsebaTa Segneba.<br />
qristianobis dacva kulturuli msoflios ganapiras, uZvelesi qristianuli qveynis<br />
pativi, berZnebTan SeTanatoleba, wmindanTa samSoblo, _ aseTia qarTlis Rirsebani,<br />
esenia erovnuli TviTSemecnebis motivebi.<br />
magram ioane sabanisZe erovnul TviTSemecnebas mxolod RirsebaTa SegrZnebaze<br />
rodi afuZnebs. am oTx motivs rom ayalibebs, amas iqve Tan aaxlebs am RirsebaTa daviwyebis<br />
SegrZnebas: daviviwyeTo `Cueulebisamebr mamulisa slvaÁ~ da `aRverieniTo<br />
ersa ucxosa~.<br />
aseT fonzea mocemuli abo Tbilelis saxe.<br />
wminda abo<br />
aboa `axali mowame~ (amas mravalgzis imeorebs nawarmoebi, da es araa SemTxveviTi<br />
fraza, igi terminia). wm. aboa qarTvelTa `meoxi~, maTi mxsneli, cxadia, sulierad mxsneli.<br />
abos wamebiT iwyeba ganaxleba: gacnobiereba erovnuli Rirsebebisac, dRevandeli<br />
ubedurebisac da samomavlo gzebisac.<br />
abo iyo `abrameani, ZeTagan ismaelisTa, <strong>tomi</strong>sagan sarkinozTaÁsa~. igi gamoeyo abrameanT,<br />
rom Semdeg mibruneboda `wiaRsa abrahamisa~ (`abrahamis wiaRi~ wmindanTa sulier<br />
savaned iTvleboda simbolurad).<br />
avtori yovelives ase aRavsebs simboluri SinaarsiT, TviT martivsa da yofiTsac<br />
ki da, metadre, iseT faqts, rogoricaa abos ganSoreba Tavisi qveynisagan: `Cuenda<br />
soflad gamosvlaÁ igi ara Tu TviT TaviT TvisiT ganizraxao, aramed viTarca ufalman<br />
hrqua netarsa mas abrahams masve queyanasa Sina qaldevelTasa, viTarmed: `gamoved<br />
queyanisagan Senisa da naTesavisagan Senisa da saxlisagan mamisa Senisa da moved<br />
queyanasa mas, romeli me giCueno Sen~, egreTve ese kualad naSobi abrahamisi ara<br />
Tu TvisiT gonebiT, aramed wamis-yofiTa RmrTisa mieriTa iwvia eseca. da dauteva mamaÁ<br />
da dedaÁ da Zmani da naTesavni da monagebni da agarakebi~.<br />
abrahamTan dakavSirebuli analogiebi msWvalavs mTel ZvelqarTul saxismetyvelebas.<br />
jer `evstaTis martvilobaSi”, Semdeg aq, `abos wamebaSi~, mere, gansakuTrebiT,<br />
`grigol xanZTelis cxovrebaSi~ da a. S.<br />
abrahami abos saxeSi asea gaSinaarsebuli: aboc tovebs Tavis qveyanas, modis qar-<br />
TlSi, ecnoba qarTul mwignobrobas, eziareba axal rwmenas, esaubreba mraval Sjulismecniers,<br />
zogs ekamaTeba kidevac. am gziT man uaryo `mamuli Sjuli~. abo ariso<br />
`vardi ekalTagan gamorCeuli”. es Cveulebrivi bibliuri fraza ubralo trafaretad<br />
SeiZleba migveRo, rom mas sakmaod farTo Sinaarseuli datvirTva ara hqondes; abo,<br />
arabTagan gamoyofili pirovneba, `yovelsa amas Cuensa sofelsa qarTlisasa meoxed<br />
Cuenda~ mogvevlina. ioane sabanisZes SeeZlo `qeba qebaTais~ sityvebiT gamoexata is<br />
grZnobebi, romlebic abos wyalobiT eris cnobierebaSi unda gaCndes: `me mZinare var<br />
132