iii_tomi.pdf
iii_tomi.pdf iii_tomi.pdf
gulisa Tquenisani maspinZel eqmeniT sityuaTa CemTa; SeiwynareT karavsa guamisa Tquenisasa da savanÀ ganmzadeT~. xSirad mimarTavs avtori sintaqsur figuras, romelsac gameoreba ewodeba da, romelic mxatvrul nawarmoebSi STabeWdilebis gaZlierebis mizniT gamoiyeneba: `morwmuneni hnatrian Sensa mas didebulebas, Sens mas moRuawebasa Sensa mas simÃnesa, Sensa mas martÂlobas, Sensa mas gÂrgvinobasa~, _ mimarTavs igi abos. sagangebo yuradRebas imsaxurebs abos ukanasknel dakiTxvaze wayvanis epizodi: `gamoiyvanes igi egrÀTve borkilTa ferÃTa da ÃelTaÁTa; da mihyvanda igi Soris qalaqsa da romelni hxedvis mas qristeaneni da mecnierni misni, cremloodes misTÂs... xolo igi movidoda, viTarca vin mogzaur eqmnis mkudarsa, egre hxedvida TÂssa mas guamsa. da suliTa TÂsiTa mogzaur qmnuli TÂT ityoda fsalmunsa~. aq aRwerilia sasikvdilod mimavali kacis sulis moZraobis saocari suraTi. abos suli TiTqos ukve gaeyara mis sxeuls da ise miacilebs sakuTar gvams eSafotisaken, TiTqos viRacis samgloviaro procesias mihyvebodes da Tavad ukiTxavs sakuTar Tavs fsalmuns, anu gansasvenebel locvas. literaturismcodneTa mier aRniSnulia, rom sakuTari gvamis sulier Tanamgzavrad qceuli kacis saxe iSviaTi poeturi zemoqmedebis mqone mxatvruli suraTia da qarTul mwerlobaSi analogi ar moepoveba. zogadad nawarmoebis stili SeiZleba davaxasiaToT rogorc `amaRlebuli~. mxatvrul RirsebebTan erTad `abos wameba~ imiTacaa uaRresad mniSvnelovani Zegli, rom igi sando wyaros warmoadgens saqarTvelos imdroindeli politikuri da sarwmunoebrivi mdgomareobis Sesaswavlad. Txzulebidan vigebT, rom aRmosavleT saqarTveloSi arabebi batonobdnen, dasavleTSi ki bizantiis gavlena igrZnoba. ioane sabanisZis Txzuleba saintereso cnobebs gvawvdis agreTve saqarTvelos mezobeli xalxebis, kerZod, xazarebis Sesaxeb, rac uaRresad mniSvnelovania, vinaidan am eris istoriis, misi yofisa da kulturis Taobaze metad mcire cnobebia istoriul wyaroebSi Semonaxuli. 114
`wmida habo tfilelis wamebis~ skolaSi swavlebisaTvis 115 goCa kuWuxiZe aris ramdenime sakiTxi, romlebzec `wmida habo tfilelis wamebis~ swavlebisas maswavlebelma SeiZleba gaamaxvilos yuradReba. ara mxolod skolaSi, aramed, mecnierTa winaSec ismis xolme kiTxva, _ saero piri iyo iovane sabanisZe Tu sasuliero? mecnierTa erT nawils (korneli kekeliZe, Sermadin oniani, saba metreveli...) iovane sabanisZe saero, nawils _ sasuliero pirad miaCnia; Cven viziarebT Sexedulebas, rom kaTolikosi sasuliero pirs ar mimarTavda sityvebiT _ `ufali~, `sulierad Svili eklesiisa~, rom amgvari mimarTva saero pirs Seefereba, Tanac _ socialurad dawinaurebuls (k. kekeliZe). xsenebul sakiTxTan dakavSirebiT yuradRebas iqcevs samoel kaTolikosis sityvebi, romlebiTac igi iovane sabanisZes mimarTavs: `Cven TÂT uwyiT wadierebaÁ Seni RmrTismsaxurebisaTÂs~ (Zeglebi 1964: 46). `wadierebaÁ~ sxva avtorTan, SesaZloa, sxva mniSvnelobiTac Segvxvdes, magram CvenTvis upirvelesad is faqtia saintereso, rom `wmida habos wamebaSi~ es sityva yvelgan `survils~, `wadils~ niSnavs (`maradis sawadeli da Tayuanis-sacemeli brZanebaÁ RmrTivpatiosnisa da mamflisa [...] miviRe~, `wadierebaÁ gulisa Cemisa aRavso ufalman~, `sawadel da sasurvel mRdelTa da yrma- Ta~, `eseca wadier iqmna ufroÁsRa guls-modgined~, `warmarTni wadier hyven qristÀs monebad~), e. i. kaTolikosi sabanisZes imas ki ar eubneba, _ viciT, Tu rogor gulmodginebas iCen RvTismsaxurebisaso, rogorc es araerT SemTxvevaSi esmiT xolme, aramed, eubneba, _ viciT, rom RmrTismsaxurebaSi monawileobis survili, wadili gaqvso (`gulmodginebas~ sabanisZis teqstSi Seesabameba sityva `gulsmodginebaÁ~. `gulsmodginebaÁ~ da `wadierebaÁ~ sinonimebi ar aris). sasuliero piri isedac iRebs RmrTismsaxurebaSi monawileobas, _ ramdenadac sabanisZes RmrTismsaxurebaSi monawileobis survili hqonia, Cveni azriT, sruliad cxadi xdeba, rom igi eriskaci iyo, romelsac survili, wadili, `wadierebaÁ~ hqonia RmrTismsaxurebaSi monawileobisa, rac kaTolikosma ausrula imiT, rom hagiografiuli sakiTxavis dawera daavala da, albaT, wakiTxvis neba misca (es yovelive RmrTismsaxurebaSi monawileobas niSnavs). sapasuxo werilSi amitom swers sabanisZe kaTolikoss: `wadierebaÁ gulisa Cemisa aRavso ufalman~. iovane sabanisZis vinaobasTan dakavSirebiT, yuradRebas amaxvileben xolme samoel kaTolikosis sityvebze, romlebiTac iovanes mimarTavs: `mSvidobaÁ iyavn Sen zeda da yovelTa saxlisa Senisa krebulTa~ (Zeglebi 1964: 46); mkvlevarTa nawils miaCnia, rom sityva `saxli~ pirad ojaxs niSnavs da, aqedan gamomdinare, iovane sabanisZes saero pirad miiCnevs, nawils monastris mniSvnelobiT esmis es sityva da miiCnevs, rom sabanisZe monastris winamZRvari iyo. korneli kekeliZis aRniSvniT, `wmida habos wamebaSi~ es sityva saxlsac SeiZleba niSnavdes da _ monastersac. Zvel qarTul teqstebSi xsenebuli sityva orive mniSvnelobiT gvxvdeba. vfiqrobT, CvenTvis am SemTxvevaSic upirvelesad is aris sayuradRebo, Tu ra mniSvnelobiT aris sityva `saxli~ naxmari nawarmoebis sxva adgilebSi. xsenebuli sityva `wmida habos wamebaSi~ yvelgan mxolod ojaxis mniSvnelobiT gvxvdeba (nerses afxazeTSi `pirvelve waregzavnes dedaÁ da coli da Svilni da monagebni da yovelni saxlisa misisani~, `mxiarul iqmna nerse, rameTu uflebaÁ igi saxlisa misisagan ara ganaSora ufalman~). Cveni azriT, ar aris saeWvo, rom sabanisZe eriskaci iyo. sabanisZis sityvebi _ `ganv- Zlierdi [...] maradis ZRunis mimpyroblisa RmrTisa marjuenisa Tquenisa juarisa weriTa Cem uRirssa zeda~ (Zeglebi 1964: 47) imaze mianiSnebs, rom sabanisZe yovelTvis (`maradis~) iRebda kaTolikosisagan dalocvas, rac gvafiqrebinebs, rom kaTolikosi, SesaZloa, misi piradi moZRvaric iyo. wmida habos saxelad abo ar erqva. arabi kacis rTuli Semadgenlobis saxels sityva `abu~ (mama) maSin emateba xolme, roca mas Svili SeeZineba. arab ymawvils col- Svili ar hyavda. sruliad ueWvelia, rom mas erqva habibi (Zvirfasi, sayvareli), rac
- Page 64 and 65: mogvianebiT gaCndeba bzari samyaros
- Page 66 and 67: mentebi. idealisaken mimaval gzaze
- Page 68 and 69: vis, ucqire da daixsome, Wabuko~ 19
- Page 70 and 71: Cven sityvas aRar gavagrZelebT. vit
- Page 72 and 73: Sinagani konfliqtis Sinaarsis aspeq
- Page 74 and 75: sakiTxavTa Janrs am dros ukve garkv
- Page 76 and 77: igive unda iTqvas armazis msxvrevis
- Page 78 and 79: qristianoba saqarTveloSi. es ki mis
- Page 80 and 81: eikonuri anu xatisebri gansaxovneba
- Page 82 and 83: viT dagvirgvinebuli, dabla CamoSveb
- Page 84 and 85: om saerTod uarvyoT misi esTetikurob
- Page 86 and 87: zemore STagonebas mosdevs TviT macx
- Page 88 and 89: Tul enas saxarebaSi simbolurad laza
- Page 90 and 91: xile zeciT gardamo ubrwyinvalesi mz
- Page 92 and 93: eklesia aSenda mayvlovanSi, xolo qv
- Page 94 and 95: nian da movidian samoTxesa mas, da
- Page 96 and 97: `wminda ninos cxovrebis~ mTeli saxi
- Page 98 and 99: nebis Tavisuflebis kvalobaze, adami
- Page 100 and 101: veles yovlisa, qedmaRlobis qveS, ro
- Page 102 and 103: mas kibesa winamZRurobisasa aRiyvan
- Page 104 and 105: uar-yo... egeviTarman man ganTqumul
- Page 106 and 107: ZTaSi stumrad mosul berebs erTxel g
- Page 108 and 109: kefaliisaTvis gamarTul disputSi mon
- Page 110 and 111: ogorc varaudoben, Txzuleba dawerili
- Page 112 and 113: ogorc aRniSnaven, ioane sabaniZis T
- Page 116 and 117: qarTvelebs siyvaruliT `haboTi~ Seuc
- Page 118 and 119: TavSi sabanisZe eklesiaSi Semokrebi
- Page 120 and 121: keTilad Semmzadebel sulnelTa maT sa
- Page 122 and 123: omelic macxovarTan erTad gaakres jv
- Page 124 and 125: qarTlSi WeSmarit qristianad dabrune
- Page 126 and 127: qarTuli agiografia ioane sabanisZe,
- Page 128 and 129: msoflios `yurea~. amas exmianeba na
- Page 130 and 131: welTaRricxvis win. amas emateba 786
- Page 132 and 133: ul RirsebaTa warmoCenas yovelTvis S
- Page 134 and 135: swavlulni ufroÁs gulisxmier hyuen,
- Page 136 and 137: cxli ese queyanaisaÁ, aramed viTar
- Page 138 and 139: pirispirebas). 2. erovnuli TviTgacn
- Page 140 and 141: tesa da beatriCes pirispir dgoma ma
- Page 142 and 143: Tornike ambobda: `me CemTa codvaTaT
- Page 144 and 145: is gacocxleba, anu imis garkveva, T
- Page 146 and 147: ar unda gvesmodes, rom gaaRrmavao e
- Page 148 and 149: giorgi merCulis `grigol xanZTelis c
- Page 150 and 151: ogoricaa samebis arsi, mwvalebloba
- Page 152 and 153: giorgi merCulis Txzulebis mTavari g
- Page 154 and 155: missa cis-sartyelis saxed, Sueniera
- Page 156 and 157: gasaTavisufleblad SeimarTnen wmida
- Page 158 and 159: `sulier-mxatvrul Rvwas~ (`naTeli mi
- Page 160 and 161: leqsis saxelwodebad Zvel-qarTul mwe
- Page 162 and 163: aSkaraa, klasikuri qarTuli leqsis s
`wmida habo tfilelis wamebis~ skolaSi swavlebisaTvis<br />
115<br />
goCa kuWuxiZe<br />
aris ramdenime sakiTxi, romlebzec `wmida habo tfilelis wamebis~ swavlebisas<br />
maswavlebelma SeiZleba gaamaxvilos yuradReba. ara mxolod skolaSi, aramed, mecnierTa<br />
winaSec ismis xolme kiTxva, _ saero piri iyo iovane sabanisZe Tu sasuliero?<br />
mecnierTa erT nawils (korneli kekeliZe, Sermadin oniani, saba metreveli...) iovane<br />
sabanisZe saero, nawils _ sasuliero pirad miaCnia; Cven viziarebT Sexedulebas,<br />
rom kaTolikosi sasuliero pirs ar mimarTavda sityvebiT _ `ufali~, `sulierad Svili<br />
eklesiisa~, rom amgvari mimarTva saero pirs Seefereba, Tanac _ socialurad<br />
dawinaurebuls (k. kekeliZe).<br />
xsenebul sakiTxTan dakavSirebiT yuradRebas iqcevs samoel kaTolikosis sityvebi,<br />
romlebiTac igi iovane sabanisZes mimarTavs: `Cven TÂT uwyiT wadierebaÁ Seni RmrTismsaxurebisaTÂs~<br />
(Zeglebi 1964: 46). `wadierebaÁ~ sxva avtorTan, SesaZloa, sxva<br />
mniSvnelobiTac Segvxvdes, magram CvenTvis upirvelesad is faqtia saintereso, rom<br />
`wmida habos wamebaSi~ es sityva yvelgan `survils~, `wadils~ niSnavs (`maradis sawadeli<br />
da Tayuanis-sacemeli brZanebaÁ RmrTivpatiosnisa da mamflisa [...] miviRe~, `wadierebaÁ<br />
gulisa Cemisa aRavso ufalman~, `sawadel da sasurvel mRdelTa da yrma-<br />
Ta~, `eseca wadier iqmna ufroÁsRa guls-modgined~, `warmarTni wadier hyven qristÀs<br />
monebad~), e. i. kaTolikosi sabanisZes imas ki ar eubneba, _ viciT, Tu rogor gulmodginebas<br />
iCen RvTismsaxurebisaso, rogorc es araerT SemTxvevaSi esmiT xolme, aramed,<br />
eubneba, _ viciT, rom RmrTismsaxurebaSi monawileobis survili, wadili gaqvso<br />
(`gulmodginebas~ sabanisZis teqstSi Seesabameba sityva `gulsmodginebaÁ~. `gulsmodginebaÁ~<br />
da `wadierebaÁ~ sinonimebi ar aris). sasuliero piri isedac iRebs<br />
RmrTismsaxurebaSi monawileobas, _ ramdenadac sabanisZes RmrTismsaxurebaSi monawileobis<br />
survili hqonia, Cveni azriT, sruliad cxadi xdeba, rom igi eriskaci iyo,<br />
romelsac survili, wadili, `wadierebaÁ~ hqonia RmrTismsaxurebaSi monawileobisa,<br />
rac kaTolikosma ausrula imiT, rom hagiografiuli sakiTxavis dawera daavala da,<br />
albaT, wakiTxvis neba misca (es yovelive RmrTismsaxurebaSi monawileobas niSnavs).<br />
sapasuxo werilSi amitom swers sabanisZe kaTolikoss: `wadierebaÁ gulisa Cemisa aRavso<br />
ufalman~. iovane sabanisZis vinaobasTan dakavSirebiT, yuradRebas amaxvileben<br />
xolme samoel kaTolikosis sityvebze, romlebiTac iovanes mimarTavs: `mSvidobaÁ iyavn<br />
Sen zeda da yovelTa saxlisa Senisa krebulTa~ (Zeglebi 1964: 46); mkvlevarTa nawils<br />
miaCnia, rom sityva `saxli~ pirad ojaxs niSnavs da, aqedan gamomdinare, iovane<br />
sabanisZes saero pirad miiCnevs, nawils monastris mniSvnelobiT esmis es sityva da<br />
miiCnevs, rom sabanisZe monastris winamZRvari iyo. korneli kekeliZis aRniSvniT,<br />
`wmida habos wamebaSi~ es sityva saxlsac SeiZleba niSnavdes da _ monastersac. Zvel<br />
qarTul teqstebSi xsenebuli sityva orive mniSvnelobiT gvxvdeba. vfiqrobT, CvenTvis<br />
am SemTxvevaSic upirvelesad is aris sayuradRebo, Tu ra mniSvnelobiT aris sityva<br />
`saxli~ naxmari nawarmoebis sxva adgilebSi. xsenebuli sityva `wmida habos wamebaSi~<br />
yvelgan mxolod ojaxis mniSvnelobiT gvxvdeba (nerses afxazeTSi `pirvelve<br />
waregzavnes dedaÁ da coli da Svilni da monagebni da yovelni saxlisa misisani~,<br />
`mxiarul iqmna nerse, rameTu uflebaÁ igi saxlisa misisagan ara ganaSora ufalman~).<br />
Cveni azriT, ar aris saeWvo, rom sabanisZe eriskaci iyo. sabanisZis sityvebi _ `ganv-<br />
Zlierdi [...] maradis ZRunis mimpyroblisa RmrTisa marjuenisa Tquenisa juarisa weriTa<br />
Cem uRirssa zeda~ (Zeglebi 1964: 47) imaze mianiSnebs, rom sabanisZe yovelTvis<br />
(`maradis~) iRebda kaTolikosisagan dalocvas, rac gvafiqrebinebs, rom kaTolikosi,<br />
SesaZloa, misi piradi moZRvaric iyo.<br />
wmida habos saxelad abo ar erqva. arabi kacis rTuli Semadgenlobis saxels sityva<br />
`abu~ (mama) maSin emateba xolme, roca mas Svili SeeZineba. arab ymawvils col-<br />
Svili ar hyavda. sruliad ueWvelia, rom mas erqva habibi (Zvirfasi, sayvareli), rac