Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

66
ARANTZA OZAETA
fikazio desberdin. Egileak sarrera txo bana ida tzi die 2. eta 3. atalei. Sarrera
horietan ohar zeha tzak egiten ditu atalaren zertarakoaz, edota atal horrek izango
duen har tzaileaz. Modu honetan, ikusten da egileak antolaketa “logiko”
bat daramala, hurrenkera programatikoa, asmo didaktikoei begira egina. Egilea
per tsona kualifikatu bezala ager tzen da lan hori egiteko, idazle eta arima
salba tzaile bezala duen rolak hartaratuta. Eracusaldiac-2 liburuak, Eracusaldiac-1
liburuak bezala, aurre plana du.
Har tzaileari gagozkiola, ez dago aldaketarik (Eliza-erakundea, apaiz euskaldunak
eta herriko en tzuleak).
Aldaketa handiena atalketa da. Esatariak liburuaren egituraren berri ematen
du atalen sarreretan. Hala, 1. eta 3. atalak aurkeztu egiten ditu.
Platen egitura honakoa da: gorpu tza (testua) + oharrak. Super-egiturari
dagokionez, Eracusen egitura berbera du. Plat testuek, hala ere, hainbat elementu
bereizgarri dituzte; A moldeko eta B moldeko Plat testuak daude. Eta
berezitasun horiek markatuko ditugu soilik, Eracuserako esanak ez errepikatzeko.
Honakoak hain zuzen:
a) A moldeko Platikak eta B moldekoak
Elementu bereizgarri lehena eta garran tzi tsua zera da: Plat moldeak taldean
egiten dute lan; Plat alea ez da burugaina, baizik eta osaera bat duena,
taldeka tze bat: 1 + 1 osaera, edo 1 + 2 osaera. “Mul tzo” horretan, lehenbiziko
alean Madamentuaren “azalpena” dago eta jarraian legearen urraketak zorrozki
azter tzen dira zerrenda gisara, “Beguira” formularekin gidatutako examinan.
Sermoilariak adi tz nagusi desberdinak darabil tza molde bat eta bestea
aurkezteko ere: batetik dugu “Azal tzen da Jaunaren Legueco bigarren Aguintea”;
eta, bestetik, “Uqui tzen dira Jaunaren Legueco bigarren Agintearen contra
guerta tzen diran becatuac” (geuk azpimarratua) (ikus eranskinetan
310-324. or.).
Horrela, bada, Plat testuetan erregela konbinatorio bat medio, uztar tzen
dira bi sermoi molde: sermoi ba tzuk azalpenezkoak dira, eta, beste ba tzuk erabat
erregula tzaileak. Mandamentuek propietate kanoniko bikoi tza dute: batetik,
prezeptu bat dauka eta, bestetik, Mandamentuen bete tzea, transgresioa eta
debekua. Gure corpusean, propietate horiek sermoi desberdinetan banatuta
emango dira. B moldeko Plat testuaren tituluan iradoki tzen da nolabait gaia
subjektibitatez edo espekulazioz jorratu ahal dela. B moldeko Platen kon tzientzia
azterketa, akzio edo praxi eskaera dakar. Koerzio ekin tza ere izan daitezke
pragmatikoki aztertuz gero. Bertan egingo da bestearekiko sakon tze animikoa