Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

58
ARANTZA OZAETA
Titulu orokor batek abia tzen du Eracus sermoia beti, sistematikoki. Titulu
nagusi horren jarraian, azalera testualak beste osagai linguistiko ba tzuk
ditu, estruktura grafiko-linguistiko konben tzionalak: letra tamaina handiagoa
eta maiuskulak, letra e tzanak… Ebiden tzia grafiko horiek antolaketa agerian
jar tzeko dira, “titulazio” mekanismoak, eta aldi berean, topikalizazio mekanismoak,
alegia, makro-proposizioa iragar tzeko modu bat.
Testu-hasiera baino lehenagoko puntuek, aipaturiko hiru gorpu tzek, testuaren
idazpurua osa tzen dute eta aurkezpen lanak egiten dituzte testu-irekiera
eta honen osagaien aurretik. Idazpuruaren elementuak errepikakorrak dira
eta har tzaileak erraz an tzeman dezake Eracus zenbaki absolutua eta erlatiboa:
Eracus zenbakia, eta Eracus zein sakramenturi dagokion eta zenbagarren
zenbakia. Haatik, galde dezakegu: noren tzat ote dira titulu horiek?
Esatariak, dakigun bezala, har tzaile ugari kontenplatu zituen: meza denborako
en tzuleak eta irakurleak (“Apaiz euscaldunac” eta Eliza erakundea)
Hona hemen Eracus-ale baten hasiera (ikus 297, 321. or., esaterako).
[I 3]
BIGARREN ERACUSALDIA,
Eta Jesu-Cristoc bere Elizari u tzi ciozcan zazpi Sacramentuen gañean
lenengoa.
ALABATUA &
Lenengo Eracusaldian i tzeguin nizun, Cristaua, munduaren asieratic Jesu-Cristo
etorri zan artean izan ciran Sacramentuen gañean. Aditu cenduan orduan, nola
gure lenvicico gurasoac au tsi zuen Jaunaren Aguintea, eta galdu zuen Jaunaren
gracia, eta Ceruraco escu gucia, ala beren tzat, nola ondorengoen tzat.
(…)
Zazpi iturri, edo Sacramentu oen gañean i tzeguingo dizut gaur nere Cristaua.
Aurrena beguiratu bear degu, ceñ miragarria dan zazpi Sacramentu oec ipintzean,
Jesusec aguertu digun ontasun, eta amorioa. Urrena, nola erazun diogun
ontasun, eta amorio oni. Enzun arretaz.” (A 13-14)
Beraz, ondokoak genituzke ireki tze fasean: lotura tematikoa, zeri ekingo
dion adieraztea, eta zein asmorekin. Erlazio mota bat ezar tzen du tituluaren
eta irakurlearen artean (edo en tzulearen artean), eta erlazio hori oinarri tzen da
esatariak ezar tzen duen instrukzio behar batean. Inherenteak ditu sermoiak
tono serioa, autoritatezkoa eta traszendentea. Esatariak, halaber, gogora tze eta