Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

46
ARANTZA OZAETA
dira; c) testua bere osotasunean modu koherentean ulertua izan dadin, testu
hori osa tzen duten segmentuen artean baliokide tza-erlazioak izan behar dira.
Van Dijkek (1983) honako ibilbidea proposa tzen du aipatu interpretazio
semantiko hori egiteko. Aurrena, mikro-egitura maila aztertu beharko da.
Mikro-egitura hori azter tzeko, ezinbesteko da hi tzen esanahia ezagu tzea, baina
hori ez da nahikoa, zeren eta hi tz horiek proposizio ere bai-baitira, ho ts,
argumentuak eta predikatuak dira, eta rol semantikoak a tzeman ahal dizkiegu,
baita nolabaiteko ilokuzio-indarra edo balio pragmatikoa ere. Beste hitzetan
esanda, proposiziook ideia bat adierazten dute. Horrela, proposizioerrepresentazioak
azpi-egituretan bil tzen dira, ho ts, mikro-egiturak osa tzen
dituzte. Horrela gauzak, mikro-egiturak testuaren linealtasunari ora tzen dio,
eta bertan bereziki honako gaiak har tzen dira kontuan: hi tzen esanahia, gaiaren
harilka tzea (zer den ezaguna eta zer berria) eta proposizioen arteko kateatzea.
Mikro-egituren egitekoa, beraz, testuaren esplizita tze urra tsa li tzateke.
Baina testuaren analisia hori baino emankorragoa da. Van Dijkek beste
maila batera jo beharra ikusten du, aurrekoa baino maila altu edo orokorrago
batera: makro-egitura mailako analisira, hain zuzen. Maila honetan aurrekoan
ez bezalako eragiketak ageri zaizkigu. Makro-egitura mailako antolamenduaren
premia, hala ere, ez da soilik linguistikoa, kognitiboa ere bada, testuaren
esanahi globala edo mezua “zertaz zihoan” ulertu ahal izateko.
Makro-egiturak beti ere testuaren ideia globalei egiten die erreferen tzia,
hau da, testu sekuen tziei eta hurrenkerei. Ideia horiek maiz paragrafoei egokitzen
zaizkiela gogoratu behar da, nahiz eta ez derrigorrez (ikus beherago “Analisia
eta iruzkinak” atalean makro-egituren errekur tsibotasunaz esango dena).
Horrela, bada, eta orain artekoa laburbilduz, badira bigarren mailako egituratzeak,
egitura tze nagusiak eta are oraindik nagusiagoak ere. Halaber: badaude
bigarren mailako gaiak, gai nagusiak eta are nagusiagoak ere.
“La macroestructura –dio van Dijkek– no se obtiene por creación de uniones
locales suplementarias, sino que es el resultado de una especie de transformación
semántica, que asocia las secuencias de proposiciones del texto con macroproposiciones
de un contenido más abstracto, más general, más global” (van Dijk,
op.cit. 116. or)
Makro-egiturak agertu mikro-egituren bidez ager tzen dira eta batetik
bestera pasa tzeko lau operazio edo makroerregela aipa tzen ditu van Dijkek
(ezabaketa edo omisioa; hautaketa edo selekzioa; orokor tzea edo generalizazioa
eta integrazioa). Baina mikro-egituraz eta makro-egituraz gain, van