Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

AGIRRE ASTEASUKOAREN ERACUSALDIAC
interesa, eta koheren tzia terminoaren bigarren adiera ekar tzen du: testuaren
koheren tzia globalaz min tzo da. Hamarkada hura, baita hurrengoa ere, garai
emankorra izan zen testuaren gaineko azterketen alorrean.
90ko hamarkadan, Adam autoreak, Bajtini jarraituz, sekuen tzien eredua
sor tzen du Werlich-en oinarri testualetatik abiatuta. Kon tzepzio honen azpian,
testua estruktura abstraktua kon tsidera tzen da, harreman sare hierarkiko
bat bil tzen duena.
Bronckartek (1996) ISDaren eredutik, plantea tzen du testuak elaborazio
maila desberdinean enpirikoki azter tzeko beharra. Bronckartek berak testu
genero tzat edota generoaren barneko testu-molde tzat hartuko ditu testuok.
Eta are gehiago: Bronckartek produktu historiko eta soziologiko gisa hartuko
ditu testuak.
Slakta autoreak (1975) bereizketa interesgarria egin zuen. Izan ere, kontzeptu-sail
paraleloak egin zituen: bata, testua-esaldia-monema ikuspegiari dagokiona,
eta bestea, diskur tsoa-enun tziatua-hi tza ikuspegiari da txekiona. Bereizketa
hau, besteak beste, Bronckartek eta Adamek ere onartu dute.
Gatozen orain testu-hizkun tzalari tzaren ekarpen orokorrak eta nagusiak
zer tzela tzera.
Testua ez da edozein esaldi edo paragrafo-mul tzo, zenbait baldin tza bete
beharko dituen mul tzoa baizik: zerbait egituratua eta koherentea da testua.
Esanahi aldetik osotasuna du, eta, luzea izan edo ez, testua komunikazio-unitatea
da. Testuari nolabaiteko konplexutasuna erakusten duen hizkun tza forma
dagokio: a) testuak bil tzen dituen hizkun tza osagaiek ere forma dute;
b) testuak, beti ere, mezu bat bidera tzen du; c) testua komunikazio-egin tzari
kateaturik dago.
Eta modu positiboz defini tzen delarik: testuaren esanahia esaldi desberdinen
eta guztien batura baino zerbait gehiago da. Horrekin esan nahi da testuak
baduela esanahi eran tsi bat testu atalei ezinbestean muga tzen ez zaiena.
Testua bera ere “zeinua” da.
Testuaren esanahia uler tzeko eta bidera tzeko erabilitako operazioak gaitasun
edo konpeten tzia mailakoak direla esaten da. Hau da, hizkun tzaren sistemaren
baitakoak direla. Zen tzu honetan, testu mailako gertakariak hizkun tzagaitasunaren
osagai dira. Halatan: a) testua osa tzen duten perpausen
interpretazioa super-egitura semantikoan integra tzen ahal da; b) testuaren eta
bera osa tzen duten perpausen artean bateragarritasun baldin tzak gerta tzen
45