Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

44
ARANTZA OZAETA
Testuaren testuinguru osoa bere horretan kontuan hartuz, eta erredukzionismo
metodologikoa gainditu guran, esango da testua objektu enpirikoa eta
semiotikoa dela (Albert Galera 1990). Beste ba tzuek, eta guk geuk ere bai,
esango dugu testua min tzaira-ekin tzaren produktua dela, interakzionismo
sozio-diskur tsiboarena; ho ts, produktu historiko eta soziologikoa.
Gauzak horrela, komeni da testuen izaera esplikatuko duen marko teorikoa
zirriborra tzea, testuaren gainean egindako planteamenduak eta ekarriak
hona bil tzea.
Esana dugu jada, gure tzat, garapen historikoaren barrena eskuratutako
tresna dela min tzaira. Min tzaira (elkar)ekin tzen bidez buru tzen den giza-jarduera
da. Eta testua min tzaira horren bidez gauzaturiko produktua, elkarreragin
sozialeko produktua, ho ts, erabilera-produktua. Eta horregatixe, erabilera
horri estuki lotua, erabilera baten menpe ere badagoen zerbait da. Izan ere,
komunikazioan gerta tzen diren elkar-jarduerek forma semiotizatuak sor tzen
dituzte, molde eta formetan semiotizatuak. Testua, horrela bada, zera dugu:
min tzaira-ekin tzaren adierazlea, erakuslea, eta, aldi berean, produktua ere bai.
2.1. OINARRI TEORIKOA
Oinarri teorikoa osa tzeko, testu-hizkun tzalari tza deri tzan hurbilbidera
joko dugu. Hona hemen zenbait zer tzelada.
Testu nozioa, bere adiera teknikoan eta modernoan, jaio berria da: testugramatika
deituriko korrontean du abiaburua (zehazki Alemanian, 60ko hamarkadan).
Hurbil tze horren ahalegin lehena eta nagusienetarikoa testua den
hori ez-testuarekiko bereiztea izan zen, eta ahalegin horren a tzean bi arrazoi
zeuden: batetik, esaldiaren nagusitasun absolutua hau tsi nahia, eta, bestetik,
hizkun tzalari tzaren mugetatik objektu berrietara heda tzeko beharra. “Testua”
unitatea sar tzeak hizkun tza sistemako unitateen hierarkia zabal tzea eta hedatzea
ekarri zuen.
Gerora, beste arazo eta gai ba tzuk ager tzen dira: 70. hamarkadan testuaren
izaera komunikatiboa, edota testua/diskur tsoa bikotea, testu-generoak
edo testu-tipologia sailka tzeko irizpideak, eta abar. Ugariak izango dira ildo
horietatik egindako saioak eta proposamenak. 80. hamarkadan gogotik ekin
zi tzaien aurreko gaiei eta sailkapen enpirikoak eta azalpen teorikoak eskaini
ziren. Hor dago baita ere testu/diskur tso bikotearen arteko bereizketa. Garai
honetan, van Dijk autoreak (1983) testuaren erlazio semantikoetan jar tzen du