Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

34
ARANTZA OZAETA
Horiek horrela 20 , sermoiaren tasun fundazional ba tzuk berreskura ditzagun:
errepikapena, zirkularitatea, gaiak jiran-biran ematea… Agirreren
obrari ere aitortu behar zaizkio ezaugarri horiek, horren ugari dira errepikapenak
eta joan-etorriak. Gogora bedi sermoi generoak eska tzen duela testua memoriari
lo tzea, eta memoriari testua.
Ezin da ahaztu hizkun tzaren hautua, euskara. Sermoiak ongiari buruz hi tz
egiteko premia ez ezik, ongi hi tz egiteko premia ere badu (jesuitek horren estimatu
izan duten Kintilianoren erretorikak gomenda tzen duen bezala). Erretorika
sakratuaren testu-inguru honetan kokatu behar da euskara lan tzea eta
i txura tzea. Predikazio hizkun tzak euskararekiko eta euskaldun ba tzuekiko
erakusten duen lotura horrengatik sortu izan da gerora “euskaldun, fededun”
asoziazioa.
Azkenik, hurbilagotik ikus dezagun Agirre Asteasukoaren lana.
1.3.2. AGIRREREN PROIEKTUA
Agirrek, ikusi dugu, garran tzia eman zien irakur tzeari eta idazteari, nahiz
eta bizi tzan gu txi publikatu. Idazleaz eta obraz oso gu txi dakigun arren, are
gu txiago dakigu, ohi den bezala, irakurleez eta en tzuleez. Bi obra nagusi ditu:
1803an publikaturiko dotrina eta aztertuko dugun Eracusaldiac obra, 1850ean
publikatua. Kon tsidera tzen dugu bere obra, Ozaetaren ideiaren ildotik (1974)
proiektu orokor bat euskal har tzaile mota baten hezkun tza erlijiosorako: batetik,
CC, haurrei dotrina irakasteko modelo bat li tzateke (metodo laikoekin
pareka daitekeena); eta, bestetik, Eracusaldiac. Bi obra horiek osatuko lirateke
Agirrek 1795an, agi denez, i tzuli zuen Astetearekin.
Bere proiektuak, erreparatuz gero, ku tsu programatikoa du, bi tratadu egin
(CC edo umeen tzako dotrina (kartila) bat elkarrizketa forman, erlijio katolikoaren
bidean sar tzeko kon tzien tzia har tze bat; eta Eracusaldiac “cristau aziai”
zuzendua, alegia, helduek izen behar duten ezagu tza eta kon tzien tzia bizi tzaren
abade gazteak haien liburuetan hartu zuen eskola, euskaraz predikuak egin eta batez ere euskaraz
idazteko” (Arejita 1999: 9-10).
20 Ez dugu aztertuko fran tziskotarren ekarpena sermoiaren egituraketari, misiolari-sermoilari
gogo tsu aritu baziren ere. Zarauzko misiolarien artean honakoak nabarmen tzen ditu
Altunak (2000: 103 eta hh) Francisco Antonio Palacios, Pedro Antonio Añibarro, Juan Mateo
Zabala, Jose Kruz E txeberria. Badakigu, Fidel Altunari esker berriz ere, Agirrek Añibarrorekin
harremana izan zuela.