Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

AGIRRE ASTEASUKOAREN ERACUSALDIAC
“Kultura” hori izan liteke Mogelen tzat, gure tzat estrukturazio eta homologazio
dena. Interesgarria da, orobat, Agirreren Eracusaldiac obraren sarrera
orokorraren lehen esaldian errepara tzea: “Finalmente he puesto legibles las pláticas,
que sobre los Sacramentos he hecho al pueblo en Misas mayores ” (azpimarrak
geureak). Non “finalmente” horrek adieraz dezakeen “azkenean ere”
jarri dituela ahoz esanikoak paperean, hau da, “legibles”. Esan dugunez, Agirre
ez da idazle prekoza, Eracusaldiac liburuaren aurkezpena, ho ts, “Finalmente
he puesto legibles…” hori idaztean, 1808. urtean, 66 urte zituen eta aurretik
sermoilari gisa eskarmentua eta prestigioa zituzkeen.
Agirreren iturriei gagozkiela, arrazoi bat baino gehiago dugu esateko
Mendiburu dela erreferen tzia nagusi, Fidel Altunak aztertu bezala (cix). Agirrek
ez du Kardaberazen obra bere liburutegian, harrigarria bada ere. Aldiz,
Mendibururen Otoi tzgaietako 11 liburuetatik 10 dauzka 17 , eta esplizituki
aipa tzen du haietan oinarrituko dela. Mendibururengandik zati osoak hartu
ez eze, estilo kontuetan ere inspiragarri izango du: hi tz bikoteak, esateko moduak…
Kardaberazen eraginik ba ote den ez da horren agerikoa “ez grafia ez
bestelako ezaugarrietan”, baina Kardaberazen dotrina darabil Agirrek erabat
1803ko liburuan (id. cv). Esan bai, esaten du Kardaberazen aginduez baliatzen
dela 18 , nahiz eta ez duen haren obra aipa tzen. Aldiz, Agirrek Mendibururen
ereduari jarraituko diola azal tzen du esplizituki:
“Yo procuraré tirar las pláticas con miramiento á todos estos actos, pero ceñido
siempre á puntos correspondientes á este admirable Sacramento. Me valdré
de los materiales, que contiene el Padre Mendiburu, y pondré en lugar de exordio
las instrucciones breves del librito vascongado de la primera Comunión” (A 326)
Agirreren kasua ez da izango isolatua. Gerora, hainbat idazlek jarraitu
bide zituzten jesus lagunenen ereduak. Zen tzu horretan argia dirudi, Arejitaren
arabera, Mogelen zorra haiekiko 19 .
17 Mendiburuk, Altunak erakusten digunez (1984: lviii), Urte guziko igande eta festegunerarako
Irakurraldiak liburuari hi tzaurrean “iracur tz” edo “iracur-aldi” deitu arren, gaztelaniaz
Sermones edo Discursos Morales an tzeko bilduma egiteko asmoa zuen. Cf. Agirreren obraren
titulua eta asmoa.
18 El año de 1742 el R. P. Agustin Cardaberaz estableció en ésta, y otras parroquias la
Congregración del Corazón de Jesús, cuyo fin es…” (A 322).
19 “Geroakgarrenean ere Mogel abadea eskerroneko agertuko da Jesusen Lagundiarekin,
euskal testuetan egiten dituen aipuetan. Nolanahi ere, eliz lagundi horrekiko harremana etenik
geratu bide zen, Karlos III.ak 1767an erreinutik ate jaurtiki zituenean. […] Kardaberaz eta
Mendiburu predikari eta euskal idazle eginak euren zahar tzaro betean. Juan Antonio Mogel
33