Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

AGIRRE ASTEASUKOAREN ERACUSALDIAC
para que los sacerdotes se ocupen de una manera regular y efectiva de la instrucción
religiosa de los fieles, actividad que hasta esas fechas parecen haber tenido
muy abandonada en muchos lugares. Los obispos de Calahorra y Pamplona se
preocuparon además de que tanto la enseñanza del catecismo como la predicación
se hicieran en lengua vernácula: constituciones sinodales y mandatos de visita
establecen que todos los cristianos deben llegar a saber “en su propia lengua”
la doctrina cristiana”. Mi txelena (1988: 61-62)
Trentoren praxia bete tzeko, beharrezkoa zen apaizen heziketa liturgikoa
prediku-lanetarako, sakramentuen ezagu tzea eta aplikazioa, eta abar. Agirreren
obran, Trentoko Kon tzilioa erreferen tzia arda tzezkoa da, etengabe dakartza
aipu gisa kon tzilioaren zehaztapenak eta eskaerak. Beste kon tzilio ba tzuen
aldean (Floren tziako Kon tzilioa, eta abar) hegemonikoa agertuko da Trento,
eta hara lerratuko da Asteasukoa. Haren lana, orobat, beste apaizen probetxurako
izango da.
1.3. AGIRRE IDAZLE
1.3.1. SERMOIA PRODUKTU HISTORIKO GISA
Sermoiaz eta sermoigin tzaz pen tsa tzen denean, sermoien abiaburuak aztertu
ohi dira. Esaten da protestanteen lanek izan zutela eraginik sermoiaren
sorreran, bereziki, hizkun tzak “bernakula tzen” egin zuten lanarengatik. Sermoiaren
erretorika ere aztertu izan da askotan. Esan da, orobat, gaurko prosa
ereduak jarduera horretan duela jatorria; esan da, halaber, testu edo diskur tso
horretatik erraz pasatu ahal dela en tsegura (Garai 2004: 2), eta abar.
Ez dago dudarik aktore eragile asko badela sermoien eta sermoigin tzaren
inguruan. Eta ez ditugu guk korapilo guztiak agertuko, hain gu txi askatuko,
baina kon tsiderazio ba tzuk egin beharrekoak dira.
Trentok pulpituaren erreforma praktikoa eska tzen zuen, eta horrek arazoa
plantea tzen zuen diskur tso erlijiosoaren “mamiaren” eta “azalaren” inguruan:
oratoria erlijiosoaren erreforma lehen mailako xede bihurtu zen. Eta ekin zitzaion
diskur tso erlijioso guztien eredua, kausa formala eta per tzeptiba hobetzeari
(López Muñoz 2000: 53).
Testu-ingura tze berri horretan, faktore sozio-kulturalak presente zeuden.
Batetik, sermoiak eta gisa horretako testuak atera eta argitara beharra zegoen.
Bideguru tze horretan molde erretoriko berriak topa tzeari ekin zi tzaion eta,
29