Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

AGIRRE ASTEASUKOAREN ERACUSALDIAC
Izan ere, Erromako elizak Erreforma protestantearen esperien tziaren bidez
atera zuen ikasketa zera izan zen: Europako kristauek doktrina katolikoa
ez zutela ondo ezagu tzen. Gabezia horri erremedioa ipin tzeko, Trentoko Kontzilioak
Kontraerreformari ekingo dio, herria fedean hezteko eta eraso berrietatik
babesteko, horretarako, predikazioan arreta berezia jarriko duelarik.
Erretorika sakratuaren pizkundea iri tsiko da, eta XVII. mendez geroztik gartsu
predikatuko da. Trentoko Kon tzilioak eman zion bul tzada eta babes erabakigarria
prediku lanari, eta XVII. mendetik aurrera gero eta garran tzi handiagoko
jarduera bihurtu zen.
Trentoren garran tzia ukatu gabe, aztergai dugun sasoirako ain tzat hartzekoa
da Europan barrena heda tzen ari zen izpiritu ilustratua ere, gertaera
historiko bietan biztu bai tzen erlijio katolikoari aurre egiteko “kontradiskurtso”
bat era tzeko bidea; eta arrisku horri i tzuri egiteko edo eran tzuteko, gorpuztu
eta blindatu zen kristautasunaren aldeko diskur tso modu bat. Gurean
oso emankorra izan zen bide hura: sasoi hartan finkatu ziren literatur gipuzkera,
eta neurri txikiagoan, literatur bizkaiera, literatur euskalkion susta tzaile
nagusi Larramendi dela (Urgell 1991: 222). Predikari mul tzo garran tzi tsu bat
gorpuzten delarik, sermoien kemen eta oldarrarekin, orduan txe al txatu zen
bereziki Hegoaldean sermoi generoa “literatur nazionalaren” mailara, jesus
lagunak eta fran tziskotarrak su handiz aritu bai tziren Hego Euskal Herrian
barrena Misio Sainduetan sermoi esaten (Altuna 2003). Fran tzian, sasoi bertsuan,
fenomeno an tzekoa ezagutu zen Bossuet, Bourdaloue, Masillon eta
abarrekin. Agirrek egiazki egin zion prozesu honi bere ekarpena.
1.2. AGIRREREN MENDEA (DISKUR TSOAREN
ESPAZIO-DENBORAK)
Sermoigin tza begiratu behar dugularik, beharrezkoa da beronen produkzio
baldin tza espazial eta kronologikoak azter tzea. Lan honen arda tzetako
bat, finean, forma enun tziatiboen eta berauek inskriba tzen diren testuinguruaren
arteko hartu-emana ager tzea da-eta.
Agirre (1742-1821), XVIII. mendearen bigarren erdian eta XIX. mendearen
lehen erdian bizi izan zen, ho ts, Erregimen Zaharra, Europan bezala Euskal
Herrian ere, desegiten eta maldan behera tzen hasi zen unean. Carlos III.aren
herio tzarekin hasi zen Espainian Absolutismo Ilustratuaren amaiera. Frantziako
Iraul tzaren oihar tzunak iristen ziren eta baita iraul tzaileen nahia ere
haien ideologia kanpoaldean heda tzeko. Inkisizioak eta Koroak bat egin zuten,
25