Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

24
ARANTZA OZAETA
tan Jose Antonioren gradu akademiko eta ahalmen hauek baie tsi zituen: Iruñean
filosofia ikasia zen hiru urtez eta Zaragozan bi urtez teologia eskolastikoa.
1769an kanonetan ba txiler zen; 1770an beka lortu zuen; 1773-1774 bitartean
lege ikasketak egin eta 1775-1776an katedratiko bihurtu zen. 1783an Asteasun
benefiziadu izateko aukeratu zuten (eta han txe jardun zuen 1814an hil arte).
Emiliano Ozaetak (24. or.) erreparatu zuenez, Agirrek sinatutako dokumentuetan
ez da inoiz ager tzen doktore, lizen tziatu edo ba txiller bezala, nahiz
ondoko lagunek titulu horiekin izenpetu. Eta jarrai tzen du Ozaetak:
“Valladolideko uniber tsitatean egon zen 1762an, hogei urte zituelarik. Hortik
aurrera ez dakigu. Ikasi ote zuen Tolosako pran tziskotarrekin, Iruñeko Jesus
lagundikoekin, ala bere kontuz?”.
Auzia inkognita da. Baina ezbairik gabe jesuitekiko harremanak izan ziren
haren obran nagusi, Mendibururen Otoi tz gaiak bereziki (ikus Altuna xcvi). Jesus
lagunek erlijioari fun tzio pedagogikoa emateko bidea egina zuten, eta Agirre,
bai horiei, eta bai Zarauzko fran tziskotarren ildoei, jarraituko zi tzaizkien. Harreman
horiek ispila tzen dira hala darabil tzan iturrietan, nola testamentuan:
Agirre hil tzean, Zarauzko fran tziskotarrei u tzi zien Berak liburutegia euskarazko
predikazioaren inguruan eraku tsitako ardura eta konpromisoagatik (ohar ordurako
i tzuliak zirela erbestetik jesus lagunak, 1815ean, zehazki).
Eta Asteasukoak liburutegi ondo hornitua zuen (“...declaro que tengo una
biblioteca decente y muy propia para un eclesiástico...” (Aranburu 1996:
493). Ikusten da gizon ardura tsua, ikasi zalea, hizkun tzari garran tzia ematen
diona. Biblioteka konpen tsatua da: teologia eta morala, eskolastika, zuzenbide
kanonikoa, euskal gaiak, literatura, idazle klasikoak, erretorika liburuak, sermoiak.
Kon tsulta liburutik ere asko dago. Biblioteka horren ispilu-edo, Agirreren
sermoietan zitak eta aipuak, 4. kapituluan ikusiko dugu, ugari dira,
ugari direnez.
Liburutegiak sala tzen du nolabait Agirreren izaera. Haren bizi tza eta obra
irakur tzen duenari begitan tzen zaio i tzala zuela. Per tsonaia garran tzi tsua izango
zen Gipuzkoan XIX. mende hasieran, beste apaizek jakin tsu tzat izango
zuten. Finean, Ar tzapezgoko Diputatu Nagusia izan zen hamabost urtez,
Elizaren tzat erosoa izan ez zen garaian (Independen tzia gerra tarteko). Orobat,
badago erreparatu beharreko beste alderdi bat ere: aztarnak badira XVIII-
XIX mende mugan idazle talde indar tsu bat osatu zela Agirreren inguruan
(Altuna xiv): Gerriko, Amundarain, Otegi… Horiek guztiek, indarrak batuz,
Trentoren misioari eran tzunez ida tzi zuten, euskaraz ida tzi ere.