Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

1.0. ATARIKOAK
Juan Bautista Agirreren obra nagusia, Eracusaldiac, iker tzea da lan honen
jomuga. Obra aski oparoa u tzi zuen, publikaturik 2.000 orrialde inguru eta
argia ikusi ez duten beste mailako ba tzuk. Nagusiki sermoi generoa, genus sermocinandi,
jorratu zuen Agirrek, nahiz eta Vinson-ek, bere Essai d’une Bibliographie
de la Langue Basque, nahiago izan Agirre “Instructions et conseils” sailean
sartu “Sermons” sailean baino. Jite preskriptibo eta erregula tzailea berez
zor zaio sermoiaren generoari, ikusiko dugunez; baina Asteasuko Agirrek soilik
periferikoki erabil tzen du sermoi hi tza, nahiago du bere lanari “Eracusaldi”
izendapena eman, hortik Vinsonen irizpidea. Agirre Asteasukoak bat egiten du
horrela XVIII. mende hondarreko Ilustrazio giroari zerion formazio nahi eta
didaktismoarekin, nahiz eta bera beste tradizio batetik zetorren. Irakaspena
obraren ezaugarrietarik nahi eta, horra, titulu nagusira al txatu, Eracusaldiac.
Gure asmoa Agirreren sermoigin tza ezaugarri tzeko ahalegina da, baina sinisturik
gaude enun tziatuak soilik deskriba daitezkeela garai bakoi tzean
erabil tzen diren sistema semiotikoen barnean, eta horiek estuki loturik daudela
bai praktika diskur tsiboekin, bai beroien produkzio prozesuan parte hartzen
duten posizio ideologikoekin eta bai enun tziazioaren baldin tza sozialekin
ere. Horregatik, gure hasierako kapitulu hau koordenada biografiko, eta espazial-kronologiko
oinarrizko ba tzuk emateko da. Ez, inondik ere, Agirreren
bizi tzaren alderdi berriak argitara emateko edo bizi izan zuen garaian sakontzeko.
Zergatik Agirre? Arrazoien artean argudia daiteke Agirrek bizi izan zuen
mende muga (XVIII. mende erdialdea eta XIX. mende hasiera) interes handikoa
dela: orduan gauza tzen da Erregimen Zaharrarekiko haustura, apurketa
ideologikoa, gizaki indibidualaren sorkun tza, gizartearen kontrola exekuta tzeko
17