Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

0.3. OHARRAK
AGIRRE ASTEASUKOAREN ERACUSALDIAC
XIX. mendeko testu baten irakurketa errazteko, bereziki filologia formaziorik
ez duen irakurleari begira, zenbait ohar egingo ditugu. Horrela bada,
har bedi kontuan lan honetan zehar topatuko diren adibideetan ager tzen diren
kur tsibak testu orijinalean ager tzen direnak direla. Kur tsibak hainbat bider
eta eginkizun desberdinetarako darabil tza Agirre Asteasukoak: zitazio fenomenoetan
ez ezik, nabarmendu nahi dituen hi tzetan ere. Beraz, dakar tzagun
adibideetan guk geuk nabarmendu nahi duguna marka tzeko letrakera grisantxa
erabiliko da, eta kur tsibaz ageri diren atalak, gogoan izan, Agirrek berak
jarritakoak dira. Lanean zehar hartara tzen diren azalpenetan eta argudioetan
guk dabil tzagun kur tsibak zerbait nabarmen tzeko fun tzioa izango dute.
Adibideen grafiari dagokionez, orobat, gorde dugu Eracusaldiac obran
egileak erabilitakoa (hortaz, “Cerua”, “Cristauac”, “eguia”, “berarequin” eta
abar topatuko du irakurleak). Ber gauza egin dugu puntuazioari dagokionez,
obra orijinalean dauden bezala erreproduzitu ditugu puntuazio ikurrak gure
adibideetan, eta, hala, ugari baino ugariago diren komak an tzemango dira,
gaur egungo irizpideekin bat egiten ez duen sistema batean.
Hartaratuko ditugun adibideetan barrena hainbat letra ager daiteke testuan
integraturik, modu honetan agertu ere “(a)”, “(b)”, “(c)”, eta abar. Letra
horiek sermoilariak jarriak dira eta erreferen tzia egiten diete sermoi ostean
ager tzen diren aipu eta oharrei.
Eracusaldiac obrako hiru liburukiak A, B eta C izendatu ditugu. Letra
horiek ez dira inondik ere nahastu behar 2. kapituluan bereiztu ditugun A,
B eta C blokeekin, eta ezta 4. kapituluan bereiztu ditugun A, B eta C barrutiekin
ere. Letrak berberak izan arren, erabilera testuinguruak argi tzen du
tokian-tokian zein den letron fun tzioa. Eracusaldiac izendapena darabilgunean,
obra osoari egiten diogu erreferen tzia (hiru liburukiei). Baina obraren
barruan egileak hiru sermoi-molde bereizten dituelarik: “Eracusaldia”,
“I tzaldia edo Platica” eta “Bedera tziurrena”; horiek izenda tzeko Eracus, Plat
eta Bed laburdurak balia tzen ditugu, hurrenez hurren. Modu horretan saihestu
nahi da irakurleak ez bereiztea noiz den obra osoa erreferen tzia, eta
noiz obraren baitan dagoen sermoi-moldea.
Egun Agirreren Eracusaldiac obra osorik eskura tzea zaila da, horregatik
irakurleak hiru moldeetako sermoi ale ba tzuk topatuko ditu “Eranskinak”
atalean, eta bereziki da gomendagarria hara jo tzea 2. kapituluan, testu-azalera
deskriba tzen denean. Hain justu, 2. kapituluan aipa tzen diren sermoietako
ba tzuk aukeratu ditugu eranskinetan jar tzeko.
13