Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

AGIRRE ASTEASUKOAREN ERACUSALDIAC
orokorra deri tzanari jarraituz, inventio eta dispositio ere ain tzat hartuz (actioa
hain garran tzi tsua izanik ere, erabat eskuragai tza zenez). Baina, orduan, ez ote
zi tzaigun llabur eta mugatu geldi tzen lana? Ez ote zegoen sermoien deskripzioari
ekiteko beste talaia berriagorik hizkun tzalari tzan? Hau da, bazegoen
aipatu aberastasun eta konplexutasun haiek an tzemateko modurik pragmatikaren
eremu zabalean, literatura-analisiaren bide berrietan?
Ordurako, baina, gertatu zen beste “aldaketarik” ere: min tzairari buruzko
nire ikuspegia aldatuaz joan zen, irakurketak tarteko: Bajtin, Voloshinov,
Bronckart... “Aurkikun tza” egin nuen, ho ts, Interakzionismo Sozio-Diskurtsiboa
(ISD) topatu nuen. Eta aipatu autore horien hurbilbideak eta planteamenduak
kontuan har tzen hasi nin tzen.
Halatan, sermoiak ISD terminotan pen tsatuz, esango dugu “min tzairajardueraren
produktuak” direla. Min tza-jarduera oso ani tza dela irudituko
zaigu, errepertorio ugariko hiztun baikara, baina, beti ere “antolatua” dago
min tzaira, “fun tzio jakin” ba tzuk ditu, “generoan” txertatuko da. Hala dio
Bajtin-ek:
“En cualquier esfera existen y se aplican sus propios géneros, que responden
a las condiciones específicas de una esfera dada; ( ). Una función determinada
(científica, técnica, periodística, oficial, cotidiana) y unas condiciones determinadas,
específicas para cada esfera de la comunicación discursiva, generan determinados
géneros, es decir, unos tipos temáticos, composicionales y estilísticos de
enunciados determinados y relativamente estables”. Bajtin (1994 [1929]: 254)
Arrazoibide horiek haizaturik, eta izanik sermoia horren praktika egonkorra
eta errekonoziblea gure hizkun tzan (Agirre Astasukoaren trilogia ikusi besterik
ez dago), nola kontenplatu min tzaira? Objektu ukroniko eta utopiko
gisa hartu, “inongoa eta inoizkoa” ez dena? Ala, kontrara, ez ote da min tzaira
moldatuaz joan historiaren joan-etorrian interakzio-fenomenoei esker? Ez ote
zen posible hizkun tza erakundeekin lo tzea, eta aro jakinekin? Hizkun tza, finean,
“pour la vie social” egina delarik… (Saussure, Bronckart-ek aipatua
2005: 153). Sermoiak ere “pour la vie social” burutuak izan ziren dudarik
gabe... Kon tsiderazio hauek erakargarri egiten zi tzaizkidan. Eta hortik jo tzea
deliberatu nuen.
Min tzairaren eta hizkun tzaren esparruan gaudela, izan ere, bada, gaur
egun, haren analisi objektua heda tzeko ahaleginik. Min tzaira eta hizkun tza
fenomenoak azter tzen dituzten zenbait ikuspegik eta korrontek, –azterketa
pragmatiko guztiek, esaterako– analisi sintagmatikoak eta sintaktikoak
5