Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

252
ARANTZA OZAETA
tasun eta estutasun horiek ohartarazpenekin eta bidera ekar tzearekin loturik
daude. Kristauarengan efektu pragmatikoak lor tzeko, autokontrola. Norbere
buruaren (eta besteren) kontuhar tzeak.
Gogorraren erretorika honek marka erregular ba tzuk ditu: “Beguira”-ren
presen tzia, Plat eta Bed sermoi-moldeei sarrera ematen dieten aipuak “Clama,
ne cesses…” (O tsegizu, ez ixildu, …) eta “Scrutemur vias nostras…” (Azter ditzagun
gure bide eta ibilerak…). Horrela araka tzearen eta astinaldien dinamika
bat sortuz.
Meha txuaren eta promesaren arteko ten tsioa li tzateke sermoiarena. Batetik,
meha txuan, Eliza katolikoaren e tsaien eremu semantiko ohikoa aurki tzen
da: deabrua, haragia, mundua. Baita Jesukristoren justiziaren meha txua, betiko
su eta garren presen tzia eta izaera formulistikoa, zigorraren irudia berrituz
diskur tsoan… Infernuaren deskripzioak, apokalispia (Bedera tziurrenetan
ager tzen dira bereziki horrelako elementuak, sugestioak gora egin beharra du
konfesioa eragiteko). Sermoiek, aleka gehiago, beldurra eta ikara sor tzen dute.
Tarteka, gozoagoak eta suhar tsuagoak izan daitezke, anbiguotasunean.
Modu honetan gauza tzen da, gure analisitik, kristauarekiko distan tzia eta
muga, sermoiak eta sermoilariak jar tzen duena. En tzuleen emozioen igurzketa
hau erretorikatik hartu zuen sermoigin tzak, inventiok daukan bide batetik,
animos impellere deri tzanetik.
Beste eskuan emozio gozo bat aurki daiteke, suhartasuna eta beldurra baretu
eta justifika tzen duena, esperan tza. Sermoietan agin tzen da noizbait gozamena
har tzeko bidea, sakrifizio bizi tzaren ondorena, salbazioa, “beti-beti
iraungo duan Ceruco gloria”. Bi ten tsioen artean ebazten da kristauaren bizitza,
muturreko gertalekuetan banatua: zerua eta lurra; zerua eta infernua. Sermoi
guztiak salbuespenik gabe formula i txurako esamolde batekin buka tzen
dira: “iristeco era onetan Jaunaren gracia, eta beraren gracian irauten dezula
betico gloria. Amen” (C 479). Bukaera formulistikoak, bukaerako toki estrategikoan,
hi tz gozoa patetikoki markatua, ematen dio peroratio erretorikoari
slogan i txura. Irrati eta telebistetako publizitateak azken orduan ematen duen
gomendio hori bezala. Gure lokutoreak seduktorearen desira eta esperan tza
sor tzen daki, eta meha txugilearen intimidazioa eta beldurra. Gaude, sermoilaria
gauza biak ote den.
Meha txuarekin batera, emozio konbinazioa bat iradoki tzen da irakurketatik:
kristauarekiko trataerak (urlia… sandia… berendia…/ba tzuk… beste batzuk…)
kristau u tzi tzat eta txar tzat hartuak (izena kendu zaienak, aho tsa
eman ere egin ez zaienak), mesprezu sentimenduak irabazten dituzte. Forma