Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

AGIRRE ASTEASUKOAREN ERACUSALDIAC
Hurbil tzearen erretorikan kontuan hartu behar dira predikariaren ahoberokeriak
eta zakarkeriak, herriaren idiosinkrasiaren ezagu tza duela eraku tsi
behar du:
[V 2] “Aditu det, guerrariac erri ba tzuetan nescachai nai duena adi tzera emateco...
Ez da basoetan oteric oei su emateco? (B 119)
[V 3] “Alaere askotan gerta tzen da munduan, gizonak begi onez ez ekustea
emaztea, batezere azalprinza zimur tzen, eta or tzak eror tzen asi bazaizka, edo nekeari
jarrai tzeko gauz ezpada. Esan diteke: asko gizonen emazte izatea baño obe
lizakeala mundurako esne-bei izatea”(A 456)
Kristauarekiko hurbiltasuna, bategitea eta intimitatea bila tzeko “baserritarrek”
bezala hi tz egin behar du. Doxaren tokia da. Esaera zaharrek ere funtzio
bera lukete:
[V 4] “Esana dago: anz, azturac obiraño.” (A 281)
[V 5] “Esana dago: ecusten ez duan beguiac negarric ez.” (A 26)
Enun tzia tzaileak asma tzen du adierazpenean, estilo soila darabil herriko
elkarrizketak erreproduzi tzeko. Piperra eta ga tza ez zaie falta atal askori, umore
ukitua, baina beti ekar tzeko mezua direkzio-marka tze batera. Herritarrek
bezalako erregistroa erabil tzeko premia hori, hi tzak eta esapideak, hitanoa…
Hau da, maila diastratikoa erreproduzi tzea beharrezko du “bategitea” lortzeko.
Sermoilariak ondo ezagu tzen ditu ekonomia kontuak, jokoak, arau sozialak,
familia… badaki gizartean zer korri tzen duen... Baina horien inguruko
praxia beti da indibiduala; “cristaua” ia beti singularrean darabil, eta forma
apelatiboetan ere bada hurbiltasun horren zan tzurik: “nere Cristaua”, “nere
Cristau ona”… Zen tzu horretan, kontuhar tze enun tziatiboa kategoria intentsifika
tzailea li tzateke.
Hurbil tzearen erretorikaren korrelatiboa da urrun tzearen erretorika, bestela
esanda, “hurbil baina bakoi tza bere tokian” erretorika. Sermoia hurbil tzen
eta mugak jar tzen ari da, anbiguoki, etengabe. Hurbil tzearekin batera, presentzia
handia du sermoian beldurrak eta meha txuak. Bi-biek, hain segur, sensibilien
biderka tzea lor tzen dute. Kristauak sermoian pairatu behar dituen larri-
res de nuestra Diocesis, tanto Seculares, como Regulares, que en las salutaciones, de todos sus
Sermones de cualquiera asunto, misterio, ó festividad que sean, espliquen cathequisticamente
un punto de doctrina Cristiana: con estilo fácil, llano, y perceptible: Littera Pastorales D.D. ab
Irigoyen Episcopi Pompolonensis. pag. 65». (azpimarrak geureak)
251