Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

AGIRRE ASTEASUKOAREN ERACUSALDIAC
abundancia de razones. A esta copia pertenece que traigamos á la causa cuanto se
puede decir apta y cómodamente, segun el asunto lo pidiera (Granada, Retórica,
611; Salaberritik hartua, 1997: 243 azpimarrak geureak).
Anplifikazioa diskur tsiboki kantitateari lo tzen zaio horrela, arrazoiak bata
bestearen a tzetik jaulki tzeak azalean jar tzen du gai berberaren inguruko metatze
bat, efektu erretoriko bistakoekin. Ikus adibidea:
[V 1] “Cer dala uste dezu infernua? Ura da Demonioaren, eta bere servitzarien
lice (sic) izugarri bat non beticotasun gucian egon bearrac diran oñacez
ler tzen. Ura de beti sutan dagoan labe icaragarri bat, beñere i tzalico ez dana: ta
becatariac berac izango dira ango egurra, ilinchac, eta illentiac. Ura da sufre eracequiz
iraquiten dagoan aincira, edo pu tzu bat, non Satanas, Ante-Cristoa, eta
becatuaren eracusleac egon bearrac diran betiraunde gucian. Ura da neque, eta
pena guciac onaren cu tsuric gabe arqui tzen diran lecua. Au gucia, ta gueyago aditzera
eman digu Jaunac Escritura Santan toqui izugarri aren gañean. Ara amil tzen
dira biraugilleac, eta umeac ongui aci tzeco arretaric ez duanac. Ara amil tzen dira,
edanari, ta aisiari ederre tsiric, echeaz, zorraz, eta beste eguimbideaz aztuta bici
diranac. Ara amil tzen dira lagun urcoari becaturaco bidea ematen diecenac, dala
i tzez, dala ezcon tzaren ustearequin, dala bestela. Ara amil tzen dira becaturaco
bideac, echeac, eta lagun gaiztoac, ibillera lo tsagarriac u tzi nai ez dituenac. Ara
amil tzen dira... An daude oñacez ler tzen, adiaz, eta orroaz.
Gai tz erdi li tzaque, noizbait bucatu bearrac balira neque oec; baña ez dira
beñere bucatuco. Joango dira urteac urteen gaiñ, eta e tzate puscaric chiquiena ere
quenduco. Galde Luciferri, galde Caini, galde an arqui tzen diran beste guciai.
Lucifer munduaren asieratic an dago, eta asieran bezala daude aren oñaceac. Sei
milla urte bezala dira Cain ara jachi zala, eta ez dira batere arindu aren penac:
milloica joango dira urteac, eta ez dira guchituco aren nequeac. Ezagu tzen due au
an arqui tzen diran doacabeac.” (A 177-8)
Anplifikazioaz baliaturik meha txu efektua sor tzen du testuak, mikro-figura
ba tzuek andamia tzen dutena: anaforen bidezko errepikapenak: “Ura da…,
Ura da…” eta “Ara amil tzen dira… Ara amil tzen dira…”. Errepikapen figurokin,
abiadura edo azelerazio (Fontanille 2002: 59) sen tsazio bat sor tzen du,
sekuen tziaren ilokuzio-indarraren inten tsifika tzaile gisa lan egiten duena,
plastizitatea sortuz. Bigarren paragrafoko behin behineko objezioak indar tzen
du anplifikazioa eta ondorioz meha txua. Figura hiperbolikok lagundurik
(“beñere ez da buca tzen”, “milloica joango urteac ”, eta abar). Ohar halaber
interlokuziorako elementuez (“Galde Luciferri, galde Caini ”). Anplifikazioak
sor tzen du azelerazio bat era berean kantitatea (exten tsitatea) eta inten tsitatea
245