Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

AGIRRE ASTEASUKOAREN ERACUSALDIAC
diskur tsibotik. Erretorika, zen tzu horretan ez da adierazpen (hu ts), eraikun tza
historiko baizik. Agirrek ez du erretorikarik “asma tzen”, existi tzen da jada,
soilik bilatu behar du; “ekarri” eta ez “sortu”. Beraz, erretorikaz min tzo bagara,
sermoi generoaren erretorikaz galdetu behar dugu. Bestela esanda, Agirre Asteasukoa
plazara erretorika egitera etorri ote zen galdetu beharrean, esango genuke
jada barnetik (historikoki) mugatuta eta finkatuta zetorren erretorika
baten kon tsumoa egin zuela. Agirre ethos erretoriko propiodun izaki bainoago,
sermoiaren erretorikaren (egile tza kolektiboaren emai tza gisa) erreproduktorea
da. Ezen sermoi generoak inposa tzen baitio erretorika modu bat.
Gure ikuspegiak, gauzak horrela, ez du bat egiten erretorika per se estudiatzearekin,
ez baita Agirre bere erretorika (bere argudioak, tropoak eta figurak)
hautaketa per tsonal baten bidez antola tzeko (hain) libre. 45
Hala eta guztiz ere, sermoiak beharrizana du erretorikarekiko. Haren uretatik
edan behar ezinbestean. Munta handiko eragilea dago auzian: hunkigarritasunaren
auzia, hor ebazten da a txikimenduaren arazoa. Sermoiak, beste
ezer baino gehiago, sensibilia direlakoak handitu eta hazi behar ditu… Azken
buruan, ikusi dugunez, Trentorekin Errebelazioa i txi zen (Nihil novo sub
sole…), sermoiak, horrela bada, arazo bati egin beharko dio aurre: nola esan
esan beharrekoa, dena jada esana badago…? Beraz, errepikatu egin behar jadaesana,
berriro esan (… nove). Erretorikak, erlijioaren xede-asmoei eran tzuteko,
u tzi beharko du alderdi logikoa alde batera (konben tzimendua, demostra-
45 Hizkun tzaren erretorikari buruzko lanak ia erabat egon dira osatuta estilistika indibidualez.
Guk erretorikaren auzia kolektiboan jarri dugu, min tzairak instituzio gisa duen alderdi
sozialean. Hala ere galde daiteke: noraino dira Eracusaldiac ekarpen propioa, noraino instituzioarenak?
Ezin baita ukatu Agirrek estilo per tsonala duenik, zeha tzago esanez, komunikazio
kontratuak ezar tzen dion marka orokorren ondoan, indibidua tze prozesu bat dago eta hori da
bere ekarpen estilistikoa: beste egile ba tzuren sermoien artean ezagun da zein tzuk diren Agirrerenak.
Guk ez dugu gure lana Agirreren estilo per tsonalean kokatu, oraingoan, nahiz eta onartzen
dugun estilo per tsonalaren eta taldekoaren arteko hartu-emanak fun tsezkoak direla; izan
ere, egile tza indibidual eta kolektiboen arteko ten tsioetan on tzen dira generoak. Hartu-eman
horiek nola artikula tzen diren argibiderik badu Bajtin-ek: “Los grandes destinos históricos del
discurso literario, ligados al destino de los géneros, se encuentran disimulados por las pequeñas
peripecias de modificaciones estilísticas ligadas a artistas individuales y a corrientes particulares”.
(Bajtin, in Combe, 37. or.). Gehiago ere esan liteke honetaz, Combe autoreak (46. or.)
horrela laburbil tzen du generoen estilistikaren auzia. “El género aparece como un proceso a
doble sentido de individualización del discurso socializado, y recíprocamente, de generalización
del estilo individual de cada autor”.
Estilística de la lengua ↔ estilística de los generos ↔ estilística de los autores
239