Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

238
ARANTZA OZAETA
Sermoia den generoa eta min tzaira-ekin tza zedarri liteke erretorikoki. Ez
da horretarako arrazoirik falta: taiuketa erretorikoa du sermoiak. Egin kontu
erretorikak “berbaldi” bezala kon tsidera tzen duela min tzaira bere jaio tzatik
bertatik, K.a. IV. mendetik. Sermoiak, helburu erretoriko klasikoak ditu, noski.
Esaterako movere-ri dagokionez, sermoiak persuasiora eraman nahi du eta
audien tziaren a txikimendua bilatu. Delectare-ri dagokionez, hi tzaren ederra
lan tzen du (sermoia arte bilakatu zela, littera, esan genuen cf. 1.3.1.). Docere-z
den bezainbatean, iraka tsi nahi du, argudio mul tzo bat mugiarazten du
(Sakramentuak, Aginduak, eta abar). Gainera, sermoia genero aldetik, genus
didascalicum (genero didaktiko) horretan txerta liteke (López Muñoz 2000);
alegia, erretorika kristauak irakaskun tza bidera tzeko apailatu zuen generoa
(nahiz eta sermoiak elikatuko diren genero epidiktikotik ere). Orobat, sermoiak
psikagogia erabil tzen du, ho ts, egian tzekoa, eta ez egia, prin tzipio epistemiko
bezala. Eta, azkenik, efektuei dagokienez, gogoa gatiba tzea eta emozioa
sor tzea du jomuga. Sermoia berbaldi erretorikoa da. Bestearengan
eragiteko hi tza da.
Sermoiek har tzailearengan inpaktu bat izatean dute fun tsa. Bestela ere
formula liteke: sermoiek eduki formal batez gain, eduki morala (ideologikoa)
ere badute, izan ere, fedea sendo tzea/bidera ekar tzea edo konber tsioa bila tzen
dutelako. Posizio har tze bat. Horrela gauzak, estrategia mul tzo bat behar da
praktikara eraman inpaktu hori –ekin tza eragitea– erdiesteko. Horren transmisio
katea per tsuasioa da. Erretorika horretaz arduratu da eta injineru tza oso
bat ere sortu du. Erlijio katolikoaren kasuan, erretorika erabili du bere helburuen
barreia tze eta heda tzeko asmoz, eta, beraz, bada erlaziorik konfigurazio
linguistikoaren eta konfigurazio sozio-diskur tsiboaren artean. Gogora ekarri,
jada esana badugu ere, diskur tsoaren analisian ezaugarri bereizgarri
intrin tsekoak bila tzea ez dela nahikoa, diskur tsoaren beraren eta kanpoaldearen
(extériorités) arteko erlazio moldeak deskriba tzean da tzala analisia (“les
formes de l’intrication d’un mode d’énonciation et d’un lieu social déterminés”
Maingueneau 1995a: 7-8; Maingueneau eta Charaudeau-tik hartua
2002: 574).
Galdera hauxe da: zein erretorika darabil sermoiaren esatariak kristauari
bide zuzena erakusteko, eta erakar tzeko?
Orain arte ikusi dugunez, sermoiaren hautaketa linguistikoak (estudiatu
ditugun izenordainak eta diskur tso ekarria, kasu) modalitate eta formazio
diskur tsiboen arabera bana tzen dira, eta, beraz, min tzaira deskriba tzeko dugun
ikuspegia izanik, ezin dugu mugatu Agirreren erretorika estilo per tsonalari.
Ezen min tzaira eta estiloa gure tzako ezin dira erabat bereiztu instan tzia sozio-