Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

5.0. SARRERA
Azken kapituluari heldu behar diogu orain, eta hegaldi erretorikoa egingo
dugu. Pen tsa tzen dugu XVIII-XIX. mende mugako sermoigin tza karakterizatzeko
talaia egokia dela erretorika, neurri batean sermoiaren auzia erretorika
auzia ere badela. Izan ere, orain arte ikusitako hainbat alderdik norabide horixe
seinal tzen dute, esaterako, 3. kapituluko “motiba arazteak” eta zizta tzeak,
edota 4. kapituluko errepikapenak… Jarraituko dugu, beraz, sermoia zedarrituz
eta deszifratuz. Orain, sermoien aribide erretorikoa estudiatuko dugu,
erretorika talaia ezinbestekoa denez generoa deskriba tzeko.
Erlijio katolikoaren kulturan, beti ere “hi tz sakratua”ren gestioan eta
hedapenean, erretorika teknika “pribilegiatua” kon tsideratu izan da, eta ahalegin
handiak egin izan dira erretorika kristau tzeko (cf. 1.3.1.).
Erretorika nozioa zedarri tzea, nolanahi ere, ez da dirudien bezain samurra. Badirudi
erretorikaz min tzo garenean bi ikuspegiz, ikermoldez eta kon tzeptuz ere
aritu gaitezkeela; eta bakoi tzak, jakina, bere arrazoibide eta azterbideak ditu. Eta are
gehiago, balirudike erretorikari buruzko lan oro molde horietako batekin bat etorri
behar dela ezinbestean, ho ts: argudioen erretorika edo erretorika orokorra (arda tz
sintagmatikoa), edota, bestela, figuren erretorika, erretorika elocutiboa (arda tz paradigmatikoa).
Grosso modo kon tzepzio horien pean bana tzen da erretorika, nahiz eta
formulatu daitekeen beste terminotan, beti ere dualitatean. Erretorika pathosean
jar tzen bada, publikoaren emozioetara hain zuzen, konben tzimenduak behera egiten
du eta per tsuasioak gora, manipulazioaren erretorika li tzatekeena. Indarra logosean
jar tzen bada, berriz, logikaren eta argudia tzearen ikuspegia ematen zaio erretorikari
eta demostrazio zientifikotik hurbil koka tzen da.
Jakina denez, banaketa eta bitartasun hori historikoa da, eta hein batean,
topikoa ere bihurtu da horrela esatea.
237