Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

AGIRRE ASTEASUKOAREN ERACUSALDIAC
tzilioa izango da iturri nagusietarik bat. Beraz, santu-santak, profetak, teologoak,
gizon jakin tsuak... Tradizio luze eta zabala dugu. Tradizio hierarkizatua
gainera 43 .
Ohar daitekeenez, diskur tso jakin baten corpusa dugu, historian zehar
ongi kokatua, eta horixe da sermoietako informazio erreferen tzialaren harrobia
ere. Horixe izango da, orobat, “aipua-iruzkina” jokoaren erreferen tziala.
Horra tx aipuaren genealogia, eta bere bi alderdiak: alderdi teknikoa, hau
da, nolatan egin, eta alderdi morala, ho ts, erreferen tzialaren ondaretik hartu
beharra. Horrela eraiki tzen da exegesia. Aipuak, izan ere, corpus batetik ateratzen
dira, eta corpus berera i tzul tzen. Eta aipua da tradizo luze eta zabal horretako
alderdiak historikoki eta metodologikoki bil tzeko erraminta.
e) Aipua-iruzkina bikotea
“Aipua-iruzkina” hurrenkeraren egitura irekia da, eta hainbat modutara
uztar tzen dira biak. Esaterako, hurrengo adibidea aipu-iruzkina ezkon tzeko
eskema posible bat da:
[IV 208] “Asmo au agertu zuan S. Pauloc, esan zuanean ¿Cerc galeracico dit
niri Jesus onaren onguinaia, eta amorioa? Quis nos separabit á charitate Christi?
Galerazoco ote dit neque, edo naigabe andiren batec? An tribulatio? Galeracico
ote dit goseac, eta larrugorritasunac? An fames, an nuditas ¿Galeracico ote dit ezpata
nere lepoan eracusteac? An gladius? Ez, dio Santuac: ez erio tzac, ez vici tzac,
ez dit galeracico nere Jesus ona ama tzea. Neque mors, neque vita. Orra ceñ venaz,
eta osotoro erabaqui zuan S. Pauloc...” (A 124-125) 44
Ohikoak dira sermoietan gisa horretako aipuak eta ari tzeko moduak. Aipuaren
osteko iruzkina fun tsezkoa da homiletikan. Formalki iruzkina beti ere
joan-etorrian egiten da, aipua eta iruzkina hainbat modutara txirikorda tzen
dira. Iruzkina zer ote den? Aipuaren “luzapena” edo anplifikazioa, horra.
A barrutiko zitazioak eta iruzkinak estatutu berezia daukate. Aipuaren
fun tzioa mezuaren eta Hi tzaren aurkezpena da; iruzkinaren fun tzioa aipuak
esandakoa errepika tzea eta “azal tzea”. Oratoria sakratuaren gaia eta helburua,
San Agustinen tzat, Eskritura Santuen zen tzua argi tzea eta azal tzea da. Azal tzea
eta interpreta tzea, en tzuleek hi tz sakratuaren zen tzuak ulertu di tzan, horrega-
43 Ikus Salaberriren sailkapena Axularren aipugin tzaren inguruan (1997: 263 eta hh).
44 Ikus adibide hori berori, iruzkin luzeagoaz eta beste “gehi tze” ba tzuk lagun dituelarik
osatuta (B 318).
231