Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

228
ARANTZA OZAETA
tzuten. Aipu erretorikoa gnome figurarekin lo tzen da, eta lekukotasuna esleitzen
zaio. Figura honek berbaldiaren formarekin lotu gabe, “senten tzia”
fun tzioa du; horrela, orokortasuna ez legoke ez forman ez eta proposizioaren
edukian ere, baizik eta senten tzia hura sostenga tzen duen elkartean; bestela
esanda, haren ardura enun tziatiboa duen elkartean (Compagnon 127. or.).
Geroago, Port-Royaleko gramatikak ZeBe pribilejiatuko du, eta pribilejio
hori azaldu behar da haien uste batetik, alegia: aipa tzen duen enun tzia tzaileak
ezin duela asumitu hi tz erlijiosoa (Jesukristorena eta Jainkoarena) edota hi tz
politikoa (Erregearena) bitartekari tza edo mediaziorik egin gabe. Beraz, iturri
predikatiboa eta enun tziatiboa gorde tzea eta ixil tzea derrigorra izango da: “Il
s´agit de garder l’unité prédicative et énonciative et toute forme paratactique
ou hybride est condamnée (comme le discours direct avec “que” que les messieurs
de Port-Royal repèrent dans des textes grecs).” (Rosier 1999: 99) (azpimarrak
geureak)
Arnauld eta Nicole autoreek, Malebranche-k egingo duen bezala, salatu
eta deitoratu egiten dute Michel de Montaigne idazlea: hark, batetik, gehiegi
darabil aipugin tza (usatu eta abusatu egiten omen du); bestetik, ZuBe aipua
nar tzisismo, nahasketa eta “lapurreta” sinonimo li tzateke (Compagnon op.cit.
241, 321, 322, 351. or.) Honela interpreta tzen dute berbaldi ekarriaren fenomenoa
autore horiek, Compagnonek dioenaren arabera:
“le commentateur ou le citateur abusif, Montaigne par example, s’aime
comme un autre dans la représentation qu’il (se) donne de lui-même. Ayant
perdu par le péché d’amour-propre l’idée claire et distincte de soi qui se trouve
en chacun, dans la communication avec Dieu, il la projette sur une infinité de
choses, les obje ts de sa concupiscence ou de son désir dans lesquels il est condamné
à chercher toujours, sans jamais la trouver, la félicité ou l’harmonie
première. Voilà comment se nouent l’amour-propre et la citation: les citations
sont engendrées par l’amour-propre comme la foule ou la série des idées confuses,
fausses et obscures de soi quand l’ idée claire fait défaut.” (Compagnon
321. or.)
XVIII. mendean, berriz, izen ona eskuratuko du zuzeneko aipuak, eta,
horrela, hiztun/idazlearen eskura jarriko da. Urra ts honetan zeresan handi
izango zuen inprentaren aurrerapenak, posible egin bai tzuen kako txak eta
kur tsibak erabil tzea.
XX. mendean, Bally, Bajtin eta Voloshinov autoreekin, topatuko dugu
beste eztabaidagai bat BEren inguruan. Hala, BEren arazoa ez da neurtuko
gramatika auzi bezala, ez eta gramatikaren historiako auzi-arazo bezala ere.