Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

AGIRRE ASTEASUKOAREN ERACUSALDIAC
inguruan mami tzen den min tza-praktika baita. Ez da gehiegi esatea erakusaldidiskur
tsoa aipa tze-genero bat dela, eta ezin dela bata bestea gabe ulertu.
Aipu ugaritasunak behera egiten du Plat eta Bed sermoietan, berebiziko
hizpidea portaerak, gogo-jardunak eta kon tzien tzia azterketak direnean. Bi
molde horietan, era berean, aipuaren erreferen tziala aldatu egiten da. Bistan
denez, eta esan dugunaren ildotik, jarrerak, portaerak, bekatuak… nekez izan
daitezke material egoki aipuak egiteko. Halaz ere, BE badago presente: BE asmatuak,
fikziozkoak, birtualak, sasi-aipu deitu ditugunak. Edota Agindu edo
Mandamentuen gaineko argibideak ematerakoan: zertan da tzan, pasadizo gogoangarriren
ba tzuk, eta abar. Plat eta Bed testuetan jai tsi egiten da aipu kopurua,
baina, hain zuzen, horiexek dira sermoi-an tza gu txien duten berbaldiak.
Aipuen ekar tzeak eta ugal tzeak beste arrazoi sakonagoak ditu gure ustetan.
Izan ere, esatariari hizpidea ematen dion enun tziazio-egoera hartu behar
da oinarriagoko faktore eragile tzat. Hala, modu esplizituan esan daiteke ugaritasun
horren kausa instan tzia soziologikoaren eraginez datorrela. Lagun
ditu, estrategisa gisa, beste fenomeno ba tzuk ere: horra hor sarrera-adi tz jakin
ba tzuk, adi tzaren posizioa, marka tzaileak, elementu axiologikak, eta, bereziki,
jarraian datorren aipu-modalitatea. Hain zuzen, aipua kudea tzeko modua,
ho ts: aipuen erreferen tziala, aipuaren eta iruzkinaren arteko jokoa eta
errepikapen-prin tzipioa. Lehenbiziko fenomenoak (sarrera-adi tza, posizioa…)
baliabide linguistiko heterogeneoak dira, eta euren balioa nahiko zirkunstantziala
da, joko jakin batek sortutakoa. Bestela esanda, norabide jakin batean
lan egiten dute eta horregatik esangura tsuak bilaka tzen dira. Baliabide horien
interpretazioa globalki egingo dugu, besteen arrimura.
c) ZuBe/ZeBe modalitateen balio sozio-diskur tsiboa
Eraku tsi nahi da orain, aipatu modalitateek, erregela linguistiko eta kotestual
ba tzuen menpe lan egiten badute ere, beren hautaketa ez dela erregela
horien kausaz egiten. Beste faktore ba tzuk daude hor tarteko, pragmatikoak
eta ideologikoak, ho ts, soziologikoak. Gauzak horrela, eta esan denaren
erakusgarri, BEren diakroniaren gaineko puntu ba tzuk azaldu beharko ditugu
ezinbestean.
Platonek eta Socratesek dudak zituzten aipuaren balioari buruz. Platonek
Gorgias lanean errefuxatu egiten du aipuak bere forma tipikoan duen balio
dialektikoa, alegia, lekukotasun edo testimonio juridikoa izatea (Compagnon
1979: 121). Sokrates lekukotasun kantitate handien kontra zegoen, eta pentsa
tzen zuen ez dagoela aipurik froga baliorik zuenik, soilik juizio balioa bai-
227