Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

AGIRRE ASTEASUKOAREN ERACUSALDIAC
irakurlea nahasteko arriskurik. Analisi linguistikoan aztertu da zenbait mekanismoren
ugaritasuna eta presen tzia diskrimina tzailea: horra hor berbaldi ekarrian
ugaritasuna, ZuBe/ZeBe modalitateen banaketa, sarrera-adi tzena, aditzaren
kokapena, ispilu-jokoa, tipografia eta hizkun tzaren erabilpena, aipuen
iturburua, axiologia eta abar. Geroago helduko diegu aipua-iruzkina erlazioari
eta errepika tze-estrategiari.
A barrutia da sermoietako instan tzia nagusia. Bera da sermoigin tzan dagoen
diskur tso oso eta bete bakarra.
B barrutia
Ustearen eta doxaren barrutia da. Barruti honen erreferen tziala kristaufededunen
taldea da, eta beronen usteari eta iri tziari buruzko enun tziazioa
bil tzen da. Barruti honen estatutua diskur tsiboa da batez ere. Garran tzia
handikoa da; izan ere, berau da eztabaida gune edo iruzkinaren helburuaren
objektu.
Ikus dezagun nola koka tzen den kristau-fededuna eszena enun tziatiboan,
zer estatutu dagokion. Kokapen hori, jakina, ikuspuntu sozio-diskur tsibo jakin
bati makurturik dago, bestela esanda: izatezko heterogeneotasunari (hétérogénéité
constitutive, Authier-Revuz 1984).
Kristauen hi tzak edota aipuak jaso tzen dira, hala ZeBe bidez zein ZuBez.
Ekar tze honen argitan ikusten da sermoilariak ain tzako tzat har tzen dituela
kristauen hi tzak eta iri tziak, eta ekarri ere errespetu handiz ekar tzen dituela,
alegia, enun tziatu bezala ekar tzen dituela (esapideak, modalizazioak, eta abar
kontuan hartuz). Baina dakigunez horietako asko –edo gehienak beharbada–
asmatuak, birtulak edo poten tzialak direla, bestela esanda, sasi-aipuak.
Zenbaitetan B barrutiari puntu positibo ba tzuk eslei tzen zaizkio. Baina ez
dira asko, ez eta sakonak ere, ahazkorra baita kristaua:
[IV 198] “Badaquit, eta a tseguin andiarequin aitor tzen det, guraso asco dirala
emen, eta inguruco errietan, ederqui daquienac ongui confesa tzeco, ta comulgatzeco
prestaera, eta aleguiña eguiten duenac beren aurrai ere eracusteco. Baña
beste asco arquituco dira non nai guciz jaquinezac, zabarrac, eta sasico abereac
bezala vici diranac.” (A 489)
Oro har, baina, kristaua bekatari den aldetik enun tzia tzen da. Kristaua
jakintasun-ezak jota dago kristaufedeari dagokionez. Edota, gu txienez, jakiteko
premia larrian, “bide” zuzenetik joateko. Arina eta alferra da:
223