Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

218
ARANTZA OZAETA
Zehazgabeen bitartezko aipugin tza ez da “tribuna libre” gisako zerbait ere.
Esataria ez da bere kabuz edo autonomikoki ari tzen. Izan ere, beste norbaiti
–kristauari– eman nahi dio hi tza, haren hi tza jaso nahi du, zuzenean edo
oihar tzun bidez: “ba tzuec dioe...”, “aditu det”, “berria dabil”, “asco dira...”.
Hurbil tzen da, “mimesia” praktika tzen du, imitazioa, aho ts horiek presente
egiten ditu... Urlia, Sandia, Berendia... Horien guztien pen tsamendua, hi tzak
eta ikuspuntua ekar tzen duelako ustez egiten du. Baina... paradoxa dirudien
arren, azterketa arreta tsu batek besterik adierazten digu: alde batetik, i txurak
i txura, berbaldi ekarri horiek ez direla uste bezain polifonikoak; eta, bestetik,
indefinitu horiei esker manipulazioa irristatu daiteke.
Ohar bedi molde honetako berbaldiak beti direla berbaldi poten tzialak, birtualak,
asmatuak, sasi-berbaldiak... Zeren manipulazio ibilbide luze honetan,
zuzeneko aipuak dauden bezalaxe jasoak izan direla esango zaigu, eta horietatik
abiatuz sortu direla birtualak, poten tzialak... Hala, esanetatik hasi, eta esatariak
berak asmatuetara, inoiz esan ez direnetara, edota, are oraindik, esan beharrekoetara
jauzten da. Azken mota horretako aipuak ere bai-baititugu.
Jarraian ematen ditugu jokamoldearen urra tsak eta moduak.
a) Ez dago beste modu batera pen tsa tzerik edota esaterik:
[IV 184] “Zuc, nere Cristaua, iri tsi nai dezu, eguin dituzun becatuen barcacioa?
Gauza bearra da bada oec aitor tzea, edo confesa tzea. Au da zure siniste, edo
fedeac eracusten dizuna, eta besteric esatea da heregia deri tzan becatua, eta
debeca tzen du Elizac Excomicu nagusiarequin: Anathema sit (a).” (A 233)
[IV 185] “...eta esaten omen du: (...) esaten diezala bear bada: (...) Ah! Guraso
madaricatua, umeen becatuen estalquiña!... eta lo tsa guchirequin esaten bide
due: gu Jaungoicoarequico esconduac gaude. Au da heregia bat, bada ez da Jaungoicoaren,
eta Elizaren aurrean ezconzaric, Apaizaren, eta testigüen aurrean eguiten
dana baicic” (A 604)
b) Hurrengo adibideetan esandakoa bere horretan jasoa dela-edo adi tzera
ematen du:
[IV 186] “(...) esaten diozula: Urlia, picherdi txo bat ardo edan bear degu elcarrequin.
I tz goxoa dec ori, eran tzuten dio besteac.” (B 121)
[IV 187] “Ecusten dezu zure lagun urcoa edanean ya chit igaroa, ta osotoro
galduco dala convida tzen badezu, brinda tzen badiozu, ta alere esaten diozu vecino,
hermano, cuñado, ez dezu gaur nere convitea artu gabe echera bear, brindo cuñado,”
(C 555)