Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

AGIRRE ASTEASUKOAREN ERACUSALDIAC
tzea domestika tzeko eta isil tzeko estrategia bat baizik ez da. Herria isilaraztekoa.
Nabarmendu behar dugu corpusean erreferen tzia indefinitua duten berbaldi
ekarriek dimen tsio polifoniko eta dialogiko altua dutela. Gainerakoei
baino gehiago darie alderdi hori, zeren A barrutiko aipuek aldez aurretiko
adostasuna baitute beti. Horrexegatik diogu marka tzaile zehaztugabeak erabat
direla polifonikoak eta dialogikoak: besteen hi tzak eta berbaldiak ez ezik, bestelako
berbaldiak ekar tzeko erabili ohi dira. Are gehiago, bereizketa edo bestelakotasun
hori marka tzaileei esker eraiki tzen eta bidera tzen da, neurri batean.
Nolabait esateko, erreferen tzia zehaztugabe hauek dira denetan suber tsiboenak,
alden tzea edo bestelako iri tzia modu gordin eta gardenean marka tzen
baitute. Hona hemen, esandakoaren argigarri, zenbait adibide:
[IV 180] “Ba tzuec esaten due, au dotrinan galde tzean, ecusten duela beren
Jauna, edo ecusten duela Jesu-Cristo. Baña engaña tzen dira, (...) Beste ba tzuec
eranzuten oi due ecusten duela oguia, ta au gaistoagoa da.” (C 65)
[IV 181] “Eta esaten omen du: Au oraiñ ¿cer izango da guero?” (A 604)
[IV 182] “Esaten diezala bear bada: zaute zaute, guero ere elcarrequin vici
bear dezue!” (A 604)
[IV 183] “Esaten bide due: gu Jaungoicoarequico ezconduac gaude. ( ) Ez det
uste, inguru oetara zabaldu dala onelaco usanza i tsusiric; baña contuan ipin tzen
zaituet, engañatu e tzaitezten (h).” (A 604-605)
Mota horretako dudak eta eztabaidak jakin tsuen artean gertatuz gero (edo
adituen eta arituen artean), esatarariak horren berri ematen du, eta bere iri tzia
ere ager tzen du. Baina ez du bestearena ezaba tzen, isilarazten edo ordezka tzen.
Adibide horietan ikus daitekeenez, bi subjektu enun tzia tzaileak bereizita
ageri dira, zuzeneko berbaldia izan, zein zeharkakoa. Adibide horietan guztietan,
bestalde, ez dira bakarrik besteen hi tzak ekar tzen, ekar tzen dira, baita,
beste iri tzi edo abiaburu batzuk ere. Beste modu batera esanda: bi enun tziatzaileen
arteko alden tzea marka tzen du esatariak, distan tzia. Horrela bete tzen
da guztiz, Ducrot eta Bajtin autoreek polifoniaz diotena: polifonia ez da bakarrik
aniztasuna edo dialogismoa, baizik eta ikuspuntuen arteko bestelakotasun
eta kontrajarpena ere bai.
Baina ez dago jokamoldearen azterketa horra muga tzerik, interakzioaren
erlazio-moduaren karakterizazioan sakonago joan gaitezke. Interben tzio eta
manipulazio ugari eta sakonen gertaleku dira erreferen tzia zehaztugabeko berbaldi
erreferituak.
217