Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

210
ARANTZA OZAETA
Tarteko kokaguneari dagokionez, adi tzak badu rol estruktural bat, ho ts,
enun tziatuaren mozketa egiten du, eta jarraian enun tziaziora i tzul tzen da.
Hori horrela izateak, badu balio enun tziatiborik? Baina zein balio? Bukaerako
kokaguneari dagokionez ere ber gauza esan daiteke.
Adi tza aipuaren bukaeran koka tzen denean, eta, beraz, aipuak mozketarik
ez duen bitartean, hau da, tartekiaren bidez egiten den mozketarik ez badu,
sermoiaren argudia tzeak eta haribideak aurrera egiten du, arian ari da sermoia
eta isotopiak ildo batetik egiten dute aurrera. Sermoia aribide horretatik diharduenean
elkarrekikotasuna edo erreziprozitatea adierazten du, bestearekiko
joan-etorria errazten eta lagun tzen du. Eta beraz, ez dago inolako oztoporik
bestearekiko (uler bedi BEko beste aho tsarekiko). Bat datoz bi aho tsak,
konforme daude. Esaten denak adi tzaren argudia tze norabide edo isotopia
manten tzen duela adierazten du.
Izan ere, adi tzaren kokaguneak solaskideari zuzen tzeko modu berezi bat
adierazten du (Jaubert 1988). Kontu hau argi eta garbi ikusten da adi tza azken
posizioan datorrenean. Adi tza bukaeran jarriz gero, zitaren zati batek pasa tzen
du muga zita estatutua adierazi gabe. Modu honetan, inongo kontrolik gabe
pasa tzen da aipua, norberarena bali tz bezala. Fenomeno honi “jarraipena”
deri tzo, eta jarraipen horrek erreflexibitatea ahalbide tzen du, ho ts, enun tziatzaile
biak elkar tzea, ez dadila markatu iturri enun tziatibo eta iturri aseberatiboaren
arteko banaketa edo distan tzia:
[IV 171] “Ezpada bat jayo tzen berriro uretic, eta Espiritu Santuagandic, eciñ
sartu diteque Ceruetaco Erreñuan, esaten digu Jesucristoc (a)” (A 63)
Arestian bezala jokatuz gero, instan tziazio bat baino gehiago gogora ekartze
bat egiten da, edota instan tziazio berantiar bat. Posizio eta izate parentetikoak
balore fatikoa du, ber-gogora tze hu tsarena. Eta esatera dator, mezuaren
zati bat pasatu dela, pasa tzen ari dela, eta, indukzioz, pasatuko dela, eta pasatu
ere norena den oso ondo adierazi gabe.
Gauzak horrela, adi tzaren kokagunearen banaketak balio enun tziatiboa
dauka. Ildo horretatik, banaketa adierazle argia izango da berbaldi ekarriarekiko
esatariak duen ikuspuntua adierazteko. Sermoietako esatariak ez die aipu
ba tzuei inolako aukerarik ematen adi tza bukaeran koka tzeko, bereziki hereje
eta exkomiku-esparrukoei, Elizatik kanpokoei alegia. Horrelakoetan, esatezko
adi tza, badaezpada ere, hasieran jarriko du “iragazki” bezala. Kontuak argi eta
garbi hasieratik bertatik.