Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

AGIRRE ASTEASUKOAREN ERACUSALDIAC
goa-edo dela pen tsa daitekeen. Beti ere esatariaren eskurago baitago zeharkakoa.
Oihar tzun bidezko tzat-edo har daiteke. Zehar berbaldian ez zaigu
horrenbeste interesa tzen jakitea besteen hi tzak, solasaldiak eta pen tsamenduak
formaz leialak diren ala ez. Beste arreta bat eska tzen du zeharkakoak: “hemen
eta orain” hura erabil tzeko sermoilariak duen premia, hain zuzen.
Horrela bada, zeharkako berbaldietan esatariak beste norbaiten berbaldiaren
irudikapena egiten du, baina solaskide tza hori interakzio-proiektu beraren
al tzoan dago. Zen tzu honetan, zeharkako aipua hasieratik bertatik da iruzkina.
c) Esatezko adi tzak
BEren hizketa-egin tzak marka tzen ditu esatezko adi tzak, eta eskuarki,
hizketa-egin tza positiboak marka tzen dira soilik. Hizketa-egin tzek (aldarrikatu,
o tseguizu, eracu tsi, adierazi, adi tzera eman…) aldeko balioespenak dira. Eta
“metafora” tzat har genezakeen sare oso baten baitakoak, beti ere mul tzo baten
aldera lerra tzen baitira, eta hizketa-egin tza osoago eta orokorrago baten adierazle
puntualak baitira. Horrela “esan” (oinarrizkoena eta orokorra) “esaten
diGU” bihur tzen da, etab. Gara tze desberdinak izan ohi ditu “esan” adi tzak,
ikusi dugunez, abiaburua nor den arabera.
Hizketa-egin tzak horrela marka tzeak postura har tzea ere esan nahi du, eta
orientatu egiten du solaskidea. Azken buruan, nolabaiteko definizio bat egiten
zaio “esateari”, demarkazio edo muga tze bat. Gure kasuan, manipulazio eta
interakzio-erlazioak egiten ditu.
d) Esatezko adi tzen kokagunea
Gatozen adi tzen posizioaren interakzio-balioa azter tzera.
Esatezko adi tzen analisi linguistikoa egitean, ikusi dugu adi tzok kokapen
desberdina izan dezaketela enun tziatuan: hasierakoa, tartekoa eta bukaerakoa.
Orain ikusiko dugunez, posizio hori pixuduna da eta balio enun tziatiboa
dauka.
Izan ere, hasierako kokagunean, sarrera fun tzioaz gain, “iragazki-lanak” ere
egiten ditu adi tzak. Hau da, marka tzen du bi enun tzia tzaile desberdinen presentzia,
eta, prin tzipioz, euren arteko autonomia. Baliteke bi enun tzia tzaileak bat
etor tzea, edo ez, baina bakoi tza bere aldetik enun tzia tzen da. Hortik bere
elkarreragin-garran tzia. Izan ere, esatariak adi tza hasieran jarrita, adierazten du
ez dagoela, oraingoz behin tzat, aipa tzen duen subjektuaren eta enun tziaziosubjektuaren
artean nahasketarik egiterik. Beraz, distan tzia marka tzen da.
209