Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

AGIRRE ASTEASUKOAREN ERACUSALDIAC
edo erreferente mota dagokion bakoi tzari. Ondoko adibideetan ere ikus dezakegu
iluntasun hori:
a) Hala dio San Agustinek: “amor meus, pondus meum”
b) San Agustinek esan bezala: “amor meus, pondus meum”.
Zera esan daiteke, ala eta bezala kategoria berekoak direla: izen segmentuak
ordezka tzeko gaitasuna erakusten dute, ZuBe balioa eran tsiz. Edozein
modutan, BEZALA-k bere balio erlatiboari eta subordina tzaileari eusten dio,
eta ALA-k ez, ostera. Arrazoi horregatik, ALA/HONELA-k egituretan
beregana tzen duen nukleotasuna, mendeko bilaka tzen da BEZALA jarriz, eta
alderan tziz. BEZALA-ri fun tzio erlatiboa errepara dakioke:
a) Adibidean nukleoa zera da: “Ala dio San Agustinek”; b) adibidean,
ostera, “ amor meus, pondus meum” da.
Gauzak horrela, BEZALA-k balio relatiboa eta subordina tzailea du; eta
traspositore rola. Horrelakorik ez du ALA-k: ALA-rekin nukleo den segmentua,
BEZALA-rekin mendeko segmento bilaka tzen da.
Eta gurera etorriz eta laburbilduz:
– “dio(e)nez”: forma ez-markatua da; beraz, edozein barrutitan ager tzen da;
– “ala” eta “bezala” forma markatuak dira, bereziki “ala”, erabat delako A
barrutikoa. “Bezala” kasu baten bakarrik ager tzen da C barrutian. Ikus
adibidea ere:
[IV 142] “Jauna ongui dago ori gucia, baña esan bequit, Apaizac gora jasoric
eracusten duanean, cer ecusten degun. Ba tzuec esaten due, au dotrinan galdetzean,
ecusten duela beren Jauna, edo ecusten duela Jesu-Cristo. Baña engaña tzen
dira, Jesu-Cristo alabaña gorderic, ta ezcutaturic arqui tzen da (...). Beste ba tzuec
eran tzuten oi dute ecusten duela oguia, ta au gaistoago da. Au da alabaña nolere
bait uste izatea ostia Consagratuan oraindic badala oguia, Luteroc esaten zuan
bezala.” (C 65)
B barrutian oso gu txi ager tzen da bezala, eta esamolde lexikalizatuetan:
[IV 143] “Esan oi dan bezala” (B 211); (C 362)
Eta aldiz ugari dira A barrutikoak:
[IV 144] “Sacramentu oec dira zazpi, fedeac eracusten digun bezala.” (A 29)
199