Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

AGIRRE ASTEASUKOAREN ERACUSALDIAC
[IV 132] «Zazpigarrena, cembat bider u tseguin dedan oroitu ecin banaiz,
alic onguiena contu ateraco det, cer oitura gaizto izan dedan Mandamentu bacoitzean,
astean edo illean cembat bider eror tzen nin tzan, pensamentuz, i tzez, eta
obraz guchi gora behera». Orra zer eracusten digun lenvicico comunioco liburuac…”.
(A 140)
Esan behar da, orobat, kur tsiba beste eginkizun ba tzuetarako ere erabiltzen
dela. Besteak beste, zerbait azpimarra tzeko, irakuleari nola irakurri
gomenda tzeko, termino baten izaera metadiskur tsiboa marka tzeko, izaera autonimikoa
marka tzeko, eta abar.
f) Latina
Oro har, nahiko handia da latinaren presen tzia. Edozelan ere, bi presentzia
mota bereizi behar dira: azken oharretakoa eta sermoiaren barnekoa. Lehenengoa
apaizei zuzenduta dago eta kon tsulta fun tzioa bete tzen du. Soilik
bigarrena da kristau en tzuleen tzat edota sermoi barnekoa.
Aipu bera euskaraz eta latinez etor daiteke, hau da, bi hizkun tzetan. Biak
ager tzen direnean, normalean, latinez datorrena bakarrik ager tzen da propio
markatua: bi puntuz, eta, batez ere, kur tsibaz. Euskarazkoa ere aipua dela latinaren
i tzulpena delako dakigu, baina ez hala marka tzen delako. Latinezkorik
ezean, maiz ez dago jakiterik aipua den ala ez, horregatik min tzatu gara “particitatio”
estrategiaz gorago.
Sermoiko aipua latinez datorrenean, haren ondoren oharra jar tzen du,
nondik jasota dagoen adieraziz. Parentesi artean jar tzen dituen letra bidez egiten
du: (a), (b), (c)… Eta sermoi bukaeran ematen ditu erreferen tziak: autoreobra-kapitulu.
Edozein modutan, aipua euskara hu tsean datorrenean, ez du
beti jar tzen iturriari buruzko nota, bereziki berbaldi zatia testu bibliko batetik
hartuta badago (ikus gorago, [IV 103] eta [IV 104] adibideak).
Aipua latinez etorriz gero, nahiz eta erreferen tziarik egin ez, aski da latina
erabil tzea enun tziazioaren barruan nolabaiteko jauzia dagoela adierazteko.
Dakigunez, fenomeno hau estuki lotuta dago “particitatio” erregimenarekin.
g) Adierazle axiologikoak
Berbaldi ekarriaren markoan elementu axiologiko ugari ageri da. Hala
nola, berez denota tzen duten adjektiboak, maiuskulak, adberbioak, osagai
modal tzaileak… Iruzkin laburrak eta bidenabar eginiko oharrak ere badira.
Fraseologia oso bat dago mar txan:
195