Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

AGIRRE ASTEASUKOAREN ERACUSALDIAC
autic”. Beraz, kristauak ez du nahasteko arriskurik. Enun tzia tzailea erabat baztertuta
gelditu da:
[IV 112] “Bacebillen Eva Paradisuan, eta e tsaiac i tzeguin cion sugue baten
autic: cergatic ez dituzue Jaunac eman fruta gucietatic jateco escua? Esan cion: Eranzun
cion Evac…” (C 100)
Esatezko adi tza, bukaeran eta erdian ez ezik, hasieran ere jar tzen du sermoilariak.
Adi tzaren politika oso bat dago esataria A, B edo C barrutikoa izan
(gogora bedi A barrutia “ortodoxia”ri dagokiola –Biblia, patristika, kontzilioak,
eta abar– ; B barrutia “doxa”ri dagokio, herritarrari eta kristauari; eta,
azkenik, C barrutia “heterodoxia”ri lo tzen zaio, herejeei: Lutero, ilustratu jendea
eta abar).
Esan bezala, adi tza tarteki eta bukaerako posizioetan azal tzea badirudi
erreserbatuta dagoela A barrutiko aipugin tzaren tzat. Hala ere, badira kontraadibide
ba tzuk polikiago ikustea merezi dutenak. Esaterako, ondorengo adibideetan
adi tza tarteki posizioan ager tzen zaigu, eta enun tzia tzailea ez da A barrutikoa:
[IV 113] “Jauna, esaten cidan batec: nire confesioac berritu nai nituquean.
Eranzun nion: eztago orretaraco lecuric: ceren erio tza alde aldean daucagun;” (A 47)
[IV 114] “Atocea, Cristaua, janciera au Erreguegandic iristen duana, ez da
izango Erregueren Seme? Bere izatez ez, esango didazu, baina bai ain tzaco tzat artua.
Au bera guerta tzen da bada graciaren janciera ederra iri tsi duanarequin” (A 24)
[IV 115] “Nor oroitu, dioe, eguin ditudan becatu guciaz?” (A 150)
Lehenbiziko adibidean, apelatibo bat (“Jauna”, apaizari dei tzeko modua
da noski) ager tzen da, eta argi geldi tzen da enun tzia tzailea alda tzen dela; bestalde,
enun tziatuak zerbait positiboa dakar, bai hizketa-egin tza bai eduki mailan
(kon tsulta egitea eta konfesioak berri tzea). Hau da, tarteki bezala agertu
bai, baina testuingurua positiboa da. Ber gauza gerta tzen da beste bi adibideetan
ere. Azkenengoan, gainera, galdera baten hasiera da, ho ts, aski da beste
enun tzia tzaile bat sar tzea. Badakigu, bestalde, molde honetako tartekiak guztiz
normalak zirela latinez (inquit, ait...).
Guztiarekin ere, ekar tze horiek kristau edo fededunekin izan ohi ditu esklusiboki;
Lutero eta beste e tsai ba tzuekin ez dago horrelako jokabiderik. Are
gehiago, kristauen aipuetan ere, oso gu txitan ager tzen da adi tza tarteki kokagunean,
eta inoiz ere ez azken posizioan.
191