Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

188
ARANTZA OZAETA
– Elementu modalen presen tzia ZeBeren aldekoa da: “S. Ciprianoc, eta
beste ascoc uste zuen, e tzuala balio…” (C 286); “Esan diteque… obe
li tzaquela” (A 586);
– Galderaren erabilpenak ZeBe zizta tzen du: “cer esango da zure asmo, eta
negarraz? Esango da, asmo, eta negar anzuac cirala” (B 321);
– Berbaldi ekarria, baldin eta kausazko proposizio batean txertatuta badago,
joera ZeBe da; ZuBe egitura hobeto ezkon tzen da baldin tzakoekin
eta “dioenean, era honetan, guisa honetan, esaten dezula...” formulekin;
– Hala konparaziozko proposizioetan, nola “-nean” bidezkoetan, joera
ZuBeren aldekoa da: “era onetan”, “guisa onetan” formulekin bezala;
– Lehen aldiko lehen aldia, ho ts, “pluscuamperfecto”-a, ZeBerekin uztartzeko
joera dago; lehen aldiko burutu gabea eta baldin tzakoak, aldiz,
aukeran ZuBerekin egiten dira:
[IV 105] “Ibilli zan Enoch Jaungoicoarequin ta ezcutatu zan, zeren Jaungoicoac
quendu zuan, dio Escritura Santac, Patriarca aren gañean i tzeguiten duanean
( ): Ni naiz testigu dio berac.” (C 321-322)
– Erlatibozko esaldiak ZeBe gisako errejimenaren aldekoak direla dirudi:
[IV 106] “Santo Tomas Villanuevac dio urtetik urtera confesa tzen diranac
nequez oartuco dirala becatuen amarrenaz ere” (A 308)
[IV 107] “S. Pauloc dio, ez duela Ceruco Erreñua izango, araguizco a tseguin
ciquiñetan dabil tzanac (g).” (B 132)
[IV 108] “Oetatic batec dio: Poztuco nin tzateque ni, baldin Misio batean Jaunagana
biur tzen direnetatic eunetatic ogue ta amarrac iraungo balue, becatura biurtu
gabe: baña esan deguiquezuet, ozta dirala oguei. Au letraz ezarria u tzi zuan Aita
Calatayud-ec” (C 286)
– Enun tziatu autofonikoek ZeBeren aldeko joera nabarmena erakusten
dute. Ikus gorago [IV 93], [IV 94] eta abar.
Pragmatika eragileei dagokienez, hona hemen zenbait alderdi ZuBe/
ZeBeren bidera tzaile-edo:
– Ahozkoa/ida tzia moduetara lerra tzea.
– Argi dago ZeBek gramatika-denbora eta per tsonen mugimendua izugarri
errazten dituela. Horrek eragina dauka erreferenteen desanbigua-