Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

186
ARANTZA OZAETA
a.4) “Ala-bezala-dioenez” saila aztertuko da;
a.5) Azkenik, beste aho tsak edo diskur tsoak ekar tzeko iturri/adierazpide
zehaztugabe edo indefinituak aztertuko dira.
Bistan denez, marka bat baino gehiago ager daiteke aldi berean.
Aurrena, aipu kopuruari dagokionez marka linguistiko tzat hartu da sermoietan,
kopurua ain tzako tzat hartu beharreko datua delako ustea baitugu.
Izan ere, gure corpuseko testuak alderik alde daude berbaldi zuzenez zein zehar
berbaldiz zeharkatuta (aipu “inflazioaz” min tza gintezke?). Eta, areago: berbaldi
ekarriaren adibide berbera toki ugaritan topa daiteke errepikaturik, bai
sermoi berean, bai sermoi baten baino gehiagotan. Kontu honi behin baino
gehiagotan helduko diogu kapituluan zehar.
Gatozen orain hautatu ditugun berbaldi ekarriaren bi modalitateen (ZuBe
eta ZeBe) marka tzaile sintaktikoak deskriba tzera. Hona tx zuzeneko berbaldiari
(ZuBe) dagozkion markak:
– ZuBen aipuaren markoa eta aipua bera bereizi ahal dira, lokabeak direnez
gero;
– Aipa tzen den hiztunaren sistemako erreferen tzia deiktiko guztiak gordetzen
dira; ez da aldaketa deiktikorik egiten;
– Besteren ezaugarri indibidual edo fisikoak (tik, aho ts..) maiz nabarmendu
edo imitatu egiten dira;
– Sarrera-adi tza ager tzen da eta sarrera-adi tzik ezean, lokailuak ager tzen
dira: “orduan hark”, “horregatik”...;
– Harridura adierazpideak ager daitezke: “Ene!”, “Pú...” (A 600);
– Berbaldi ekarria jatorrizko hizkun tzan, dialektoan edota soziolektoan
agertu ohi da.
Hona, bestalde, ZeBeri dagozkion marka tzaile sintaktikoak:
– Sarrera-adi tza eta esaldi subordinatua loturik ager tzen dira, beti ere -(e)
la juntagailua lagun dutela;
– Ekarritako hi tzek aldaketa ba tzuk jasaten dituzte egoera komunikatibo
berrira egokitu alde;
– Berbaldi ekarria da markoaren menpeko perpausa, enun tziatu berean
ageri da subordinazio egoeran;
– Sarrera-adi tzak, askotan, adi tz espezifikoak izan ohi dira, bai esatezkoak
zein bestelakoak. Hizketa-egin tza ere marka dezakete;