Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

180
ARANTZA OZAETA
izan ere, askotan en tzun baitu gauza bera aldez aurretik: ebangelioak direla,
parabolak direla (horra hor gure sermoietan ageri diren seme honda tzailearena,
ar tzain onarena, Lazarorena, eta abar; ikus geroago “particitatio”-z esaten
dena.)
Gure corpuseko sermoietan hain ugariak diren astinaldiak eta kontuhartzeak
“Atocea”rekin hasten dira askotan. Eta hain zuzen “Atocea” horien jarraian
errazago ager tzen dira BE inplizituak. Horretarako bide ematen dute,
halaber, galderek:
[IV 91] Atocea, Cristaua, nola asmo, ta sasoi onen prestua izan cen tzaquean
confesatu ceranean: baldin presta tzeco arretaric izan ezpadezu? Nola izan centzaquean
asmo, ta sasoi onen prestua, edoceñ bide asco badezu birauac eguiteco?
Nola izan cen tzaquean… Nola izan cen tzaquean asmo oso, eta sasoi prestu au,
baldin asco izan bada, lagunac becatura, perilletara dijoacela icustea: ” (C 516)
4.2.3.3. Berbaldi autofonikoa vs diafonikoa vs polifonikoa
Bereizketa hau oso lotuta dago interakzio mailako auzi-arazoarekin, ho ts,
dimen tsio polifonikoarekin, hain justu.
Berbaldi autofonikoak dira esatariak bere hi tzak edo berbaldia –aldez aurretik
esanak edo ez– ekar tzen dituenean: “Len ecusi degun bezala” (A 426);
“Esan dedan bezala” (A 541); “Len esan nuan bezala” (B 43).
Diafonikoa da ekarritako enun tziatua edo sekuen tzia aurrez aurre dagoen
solakidearena denean, solaskideari jaulkitako zati baten errepika tzea denean.
Diafonikoak oso ugariak dira ahozkoan eta elkarrizketetan, eta zailago da hortik
kanpo ager tzea. Sermoietako per tsonaiek, solaskideek... egindako erreplika
eta eran tzunetan maiz ager tzen dira.
Polifonikoak gainerakoak dira. Berbaldi hauetan ez da aurrez aurreko solaskidearen
berbaldirik ekar tzen. Diafonikoak elkarrizketa baitakoak dira;
izaera dialogala erakusten dute; polifonikoak, berriz, polifonikoak eta dialogikoak
(ikus Espuny 1997).
Hona hemen sailkapen hau ilustra tzeko adibideak. Ondokoak autofonikoak
dira:
[IV 92] “Esan det, aitortu behar dirala examinan arquitu diran becatuac,
ceren, examina arretaz eguinda, gogora tzen ezpadira becaturen ba tzuec, confesio