Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

174
ARANTZA OZAETA
Gure lanean, horrenbestez, ez dira berbaldi ekarriaren modalitate guztiak
aztertuko, bi klasikoak baizik. Saihe tsean uzten dira zehar berbaldi librea (Ze-
BeL) eta berbaldi zuzen librea (BeZuL). Hona zenbait arrazoi: ZeBeL diskurtso
ekarri gisa kategoriza tzeak ondorio epistemikoak ditu, zeren irizpidez aldatu
behar da-eta. Maingueneau autoreak dio (1986: 98) ezin dela esan
enun tziatu bat ZeBeL denik kontestutik kanpo, ezen ez baitago forma espezifikorik
hura erabaki tzeko. ZuBe eta ZeBe modalitateek, ordea, oinarri sintaktiko
sendoak dituzte ezaugarri tzeko, eta ez dago interpretaziora eta testuingurura
jo beharrik. Vargas autoreak ere (1995: 29) uste du ZeBeL aski berezia
dela, lotura baitu berbaldi ekarriarekin eta berbaldi ekarri ez diren beste gertakari
polifoniko ba tzuekin ere.
Berbaldi ekarriaren izanari buruzko atal hau amai tzeko tarte bat egin
behar zaie Compagnon autoreak aipuari buruz egindako oharrei (Compagnon
1979: 50-56; 76-82). Autore honen arabera, aipuaz ari garenean bereiz
keta bat egin beharra dago: artikulazio maila eta artikulazio modua bi
gauza dira. Lehenbizikoa berbaldi batetik bestera ekarritako zerbait da, beraz,
berbaldi edo diskur tso artekoa –interdiskur tsiboa– li tzateke. Bigarrenari
dagokionez, moduari hain zuzen, aipua “errepikapena” li tzateke, ez,
ordea, edozein errepikapen. Izan ere, berbaldi batean asko dira errepikatzen
diren elementuak (fonemak, monemak, hi tzak...), baina errepika tze
horiek ez dira zeinu, ho ts, ez dira hizkun tza gertakari bilaka tzen. Aipuak,
dio Compagnonek, “organo txertatuak edo injertatuak” dira, “elementu
arro tzak”, beste berbaldi batetik ekarritako zatiak diren heinean, eta, ildo
beretik, min tzaira fenomenoak.
Orobat “errepikapena” dela esateak, esan nahi du “bigarren eskuko” zerbait
dela, izan ere, bi sistema semiotiko guru tza tzen dira berbaldi ekarrian:
batetik, S1 (A1, T1), eta, bestetik, S2 (A2, T2); non S = sistema; A = autorea;
eta T = testua. Sistema bakoi tzak, beraz, bi osagai bil tzen ditu: batetik testua
(T) eta bestetik autorea (A). Horrela gauzak, eta Compagnonen arabera, errepikapenak
elementu horien arteko erlazio mota desberdinak sor di tzake, zehazki
lau erlazio mota:
T1 – T2; A1 - T2; T1 – A2; A1 – A2
Erlazio horiek guztiak konkurrenteak dira, baina, jakina, ez dute indar eta
garran tzi bera, ikerlariak jarriko ditu lehentasunak. Zein errepikapen-modu
interesa tzen zaizkigu guri? Ikus, beheraxeago “Berbaldi ekarriaren sailkapenak”
atala.